2023
Tinh thần thế gian mà Đức Phanxicô cảnh giác là gì?
Tinh thần thế gian mà Đức Phanxicô cảnh giác là gì?
TINH THẦN THẾ GIAN MÀ ĐỨC PHANXICÔ CẢNH GIÁC LÀ GÌ?
Gilles Donada
Giữa sự khôn ngoan của người đời và sự khôn ngoan của Thiên Chúa, giữa tinh thần thế gian và tinh thần của Thiên Chúa, cần phải chọn lựa! “Tinh thần thế gian” là một kiểu nói nơi thánh Phaolô. Những tác hại của nó thường xuyên bị Đức Thánh Cha cảnh giác.
Tránh “nguy cơ phục tùng tinh thần thế gian hay làm suy yếu giáo thuyết”…đồng thời vẫn đáp lại “những lời mời gọi khẩn cấp đón tiếp những người cảm thấy bị ruồng bỏ”. Đó là con đường mà Đức cha Éric de Moulins-Beaufort, chủ tịch HĐGM Pháp, đã chỉ ra, liên quan đến văn kiện được soạn thảo vào cuối Hội nghị hiệp hành châu Âu, được tổ chức vào đầu tháng Hai ở Praha[1]. Nhưng chính xác thành ngữ “tinh thần thế gian” có nghĩa là gì?
Kiểu nói này được tìm thấy nơi Thư thứ nhất của thánh Phaolô Tông đồ gởi tín hữu Côrintô: “Chúng ta đã không lãnh nhận tinh thần thế gian, nhưng là Thánh Thần phát xuất từ Thiên Chúa, và như thế chúng ta ý thức về những ân huệ Thiên Chúa đã ban cho chúng ta” (1Cr 2,12).
Trong đoạn văn này, thánh Phaolô đối lập sự khôn ngoan của Thiên Chúa, vốn trình bày một Đấng Mêsia chịu đóng đinh, với sự khôn ngoan của thế gian, vốn khước từ nhìn nhận Ngài. Bà Roselyne Dupont-Roc, chuyên viên Thánh Kinh, giải thích: “Tinh thần thế gian là tinh thần ngăn cản việc nhận ra sự hiện diện của Thiên Chúa nơi Chúa Giêsu chịu đóng đinh, cũng như nơi những người bé mọn, những người bị khinh miệt, những người bị áp bức, những người bị ruồng bỏ…Tinh thần này ngăn cản nhìn thấy nơi họ phẩm giá của con cái của Thiên Chúa”. Bà nói tiếp: thánh Phaolô đối lập “tinh thần đức tin và nhận biết”, vốn dựa trên sức mạnh công hiệu của sự phục sinh, với tinh thần thế gian vốn dựa trên sức mạnh chính trị, tôn giáo, trí thức, tâm linh…
Đức Thánh Cha Phanxicô không ngừng cảnh giác tinh thần thế gian, “tính trần tục”: một “tính trần tục có khả năng thù ghét, phá hủy Chúa Giêsu và các môn đệ của Ngài, và thậm chí làm hư hỏng họ và làm hư hỏng Giáo hội”[2].
Làm thế nào phát hiện ra tinh thần thế gian?
Trong mắt ngài, tinh thần thế gian “dẫn chúng ta đến sự hư danh, kiêu ngạo, tự phụ, nói hành nói xấu”. Nó khiến chúng ta rơi vào cạm bẫy của “quyền lực và tiền bạc”, “chia rẽ”, của “thói nịnh hót kiếm chác”, của “những ảo tưởng sai lầm về lạc thú và ma thuật” vốn đóng kín nơi chính mình[3].
Tinh thần thế gian sử dụng “sự lừa dối và bạo lực: lòng tham lam, ước muốn quyền lực chứ không phải phục vụ, chiến tranh, bóc lột con người…”[4].
Cũng theo Đức Thánh Cha Phanxicô, tinh thần thế gian phát triển “những mầm mống ích kỷ, thù địch, bất công, không chỉ chung quanh chúng ta, mà còn trong tâm hồn chúng ta”. Đó cũng là ”lôgíc của sự biến chất, của lạm dụng và tham lam” đối lập với “sự chính trực”, “hiền lành” và “chia sẻ”[5].
Nó còn được biểu lộ trong tư duy định sẵn, một tư duy đồng nhất, theo sở thích và mong muốn của chúng ta, và điều này tước đi sự tự do của chúng ta để suy nghĩ về cuộc sống của chúng ta. Đức Thánh Cha nhấn mạnh: “Tinh thần thế gian không muốn chúng ta tự vấn trước nhan Thiên Chúa: nhưng tại sao điều đó lại xảy ra? (…) Đâu là con đường mà Chúa muốn cho đời tôi?”[6]
Theo Đức Phanxicô, tinh thần thế gian, xét cho cùng, đe dọa “sự vững chắc của căn tính Kitô giáo của chúng ta” bằng ba cách: chủ nghĩa tương đối, một “sự lầm lẫn lừa dối” vốn “che khuất vẻ huy hoàng của sự thật” và đẩy chúng ta vào “sự hoang mang và tuyệt vọng”; “sự hời hợt” (“thời trang”, “tiện ích”, trên bình diện mục vụ cũng như trong đời sống hằng ngày, “những thú tiêu khiển”, “sự phù du chốc lát”, “sự phóng túng”, “sự chạy trốn”); “những câu trả lời dễ dãi”, “những cụm từ soạn sẵn”, “những luật lệ” và “những quy định” mà Chúa Giêsu chống lại khi tố giác những kẻ giả hình[7].
Nhận diện tinh thần thế gian và đẩy lùi nó, nhờ vào sự phân định và cuộc chiến đấu thiêng liêng, là một phần của điều kiện làm môn đệ Chúa Kitô. Đức Thánh Cha nhắc lại: “Chúa Giêsu, trong Bữa Tiệc Ly, đã xin Chúa Cha đừng cất các môn đệ khỏi thế gian, để họ ở đó, trong thế gian, nhưng bảo vệ họ khỏi tinh thần thế gian”[8].
Điều đó phải chăng muốn nói rằng Kitô giáo coi thường thế gian?
Nếu “tinh thần thế gian” bị đẩy lùi, thì đối với các Kitô hữu, thế gian không phải vì thế mà bị bác bỏ. Tin Mừng theo thánh Gioan khẳng định: “Thiên Chúa đã yêu thương thế gian đến nỗi đã ban Con Một của Ngài” (3, 16). Và Tin Mừng này phải được loan báo cho tất cả mọi người: “Vậy anh em hãy đi và làm cho muôn dân trở thành môn đệ” (Mt 28, 19). Nếu Chúa Kitô ở trong thế giới, tại sao các Kitô hữu phải chạy trốn Ngài? Chắc chắn, như Thư gởi cho Diognète vào thế kỷ thứ II nói, “các Kitô hữu không phân biết với những người khác bởi quốc gia, ngôn ngữ hay cách ăn mặc. (…) Mỗi người họ cư trú trên quê hương của mình, nhưng như những người nước ngoài cư trú. (…) Họ lập gia đình như tất cả mọi người, họ có con cái nhưng họ không bỏ rơi con mới sinh của họ. (…) Họ sống trong thân xác, nhưng họ không sống theo xác thịt. Họ trải qua cuộc sống của họ trên trần gian, nhưng là công dân của Nước Trời. (…) Tắt một lời, linh hồn ở trong thân xác thế nào, thì các Kitô hữu ở trong thế gian như vậy”. Nhưng, công đồng Vatican II nhấn mạnh, “không có gì thực sự của con người mà không vang vọng trong (…) tâm hồn” của người môn đệ Chúa Kitô[9]. Thực vậy, chính trong thế gian mà các Kitô hữu dấn thân phục vụ con người trong thời đại của mình.
Tý Linh
(theo Gilles Donada, nhật báo La Croix)
Nguồn: xuanbichvietnam.net (02.06.2023)
[1] Trích từ cuộc phỏng vấn vào ngày 10/2 dành cho hãng thông tấn I.Media của trang web Aleteia .
[2] Bài giảng ngày 16/5/2020.
[3] Bài suy niệm buổi sáng về việc xét mình, ngày 4/9/2018 ; bài giảng ở phi trường Ndolo, Nam Sudan, ngày 1/2/2023.
[4] Kinh Truyền Tin ngày 24/1/2021.
[5] Diễn văn trong cuộc gặp gỡ với các bạn trẻ Á Châu, Hàn Quốc, ở đền thánh Solmoe ngày 15/8/2014 ; Kinh Truyền Tin ngày 18/9/2016.
[6] Bài suy niệm buổi sáng ở nhà nguyện Thánh Mátta, ngày 29/11/2013.
[7] Diễn văn trong cuộc gặp gỡ với các bạn trẻ Á Châu, Hàn Quốc, ở đền thánh Haemi ngày 17/8/2014.
[8] Kinh Truyền Tin ngày 9/2/2020.
[9] Hiến chế Gaudium et spes, §1.
2023
Tính trần tục thiêng liêng, một sự tự say mê bản thân của người Kitô hữu
Charles Wright
Được hiểu như là tìm kiếm chính mình, thái độ này, theo Đức Thánh Cha Phanxicô, là mối nguy hiểm chính của Giáo hội.
“Nó là điều tồi tệ nhất có thể xảy ra với Giáo hội”, ngài đã nói như thế vào năm 2007 trên một nhật báo tiếng Ý, lúc ngài đang là Hồng y[1]. Sau khi trở thành Giáo hoàng, ngài đã biến tính trần tục thiêng liêng thành một trong những chủ đề chính của giáo huấn của mình. Từ những bài giảng cho đến những Tông huấn, ngài không ngừng cảnh giác chống lại điều mà ngài gọi là “bệnh ung thư”, “bệnh phong cùi”, một “con sâu gặm nhấm hủy hoại từ từ”, một “hiểm họa” to lớn cho Giáo hội, “một sự bại hoại” trong đời sống thiêng liêng, một “cám dỗ nguy hiểm”, một đe dọa “nguy hiểm hơn, vì tinh vi hơn là sự bội giáo”, “tồi tệ hơn thời các Giáo hoàng tư tình”…
Trọng tâm của khái niệm này càng đáng ngạc nhiên hơn vì nó không thuộc về từ vựng truyền thống của Giáo hội. Nếu Đức Thánh Cha Phanxicô gán nguồn gốc của nó cho ĐHY Henri de Lubac, người mà, trong cuốn “Méditation sur l’Eglise” (1953), nói về nó như là “mối hiểm họa lớn nhất”, thì cha đẻ của kiểu nói này là Dom Anschaire Vonier, Viện phụ của một đan viện Biển Đức ở Anh[2]. Chính vị Viện phụ này nói rõ rằng ý nghĩa mà ngài đưa ra cho kiểu nói này không tương ứng với những gì “chúng ta thường hiểu”.
Coi mình là trung tâm thế giới
Những gì được nhắm đến không phải là sự kiện yêu thích những cái trần tục hay danh tiếng. Cha Dominique Salin, giáo sư thần học linh đạo ở Centre Sèvres[3], khẳng định: “Tính trần tục thiêng liêng chỉ rõ việc con người quay về chính mình. Vì thế, trước hết nó là một thái độ thần học: từ chối quay lưng lại với chính mình để hướng nhìn về Thiên Chúa”.
Régis Burnet, chuyên viên Thánh Kinh ở Đại học Công giáo Louvain-la-Neuve, giải thích: “Chính xung quanh tinh thần “thế gian” nơi thánh Gioan hay điều mà thánh Phaolô gọi là “sống theo xác thịt” mà chúng ta tìm thấy nền tảng của khái niệm này vốn không tồn tại trong Thánh Kinh, nhưng đúng hơn phát xuất từ một sự xây dựng văn hóa dần dần”. Cha Salin xác nhận: “Khái niệm bào trùm những gì mà các Giáo phụ sa mạc gọi là “hư danh”, thánh Augustinô gọi là “yêu mình”, và các nhà tu đức Pháp thế kỷ XVII gọi là tự ái, nghĩa là tìm kiếm chính mình hay “tinh thần chiếm hữu” đối với tu sĩ Dong Tên Lallemant”. Dưới những tên gọi khác nhau, đó luôn là cùng một tội lỗi: coi mình là trung tâm của thế giới, và do đó quên mất Thiên Chúa.
Làm cho Kitô giáo có nguy cơ trở thành một tôn giáo thế tục
Vì thế, tính trần tục rình rập Giáo hội khi Giáo hội khuất phục hai cám dỗ. Trước tiên, cám dỗ “tự quy ngã”, theo kiểu nói của Đức Thánh Cha: thay vì là mặt trăng phản chiếu mặt trời là Chúa Kitô, “Giáo hội nghĩ mình nắm giữ ánh sáng của riêng mình”. Lúc đó, Giáo hội không còn lắng nghe và loan báo Lời Chúa để “sống trong chính mình, bởi chính mình và cho chính mình”[4]. Tiếp đến, cám dỗ của chủ nghĩa nhân bản, quên mất Chúa Kitô. Điều mà Đức Thánh Cha gọi là “Kitô giáo không có thập giá”. Ngài nói: “Chúng ta có thể xây dựng nhiều, nhưng nếu chúng ta không tuyên xưng Chúa Giêsu Kitô, thì chúng ta sẽ trở thành một tổ chức phi chính phủ nhân đạo, chứ không phải là Giáo hội, Hiền Thê của Chúa”. Do đó, dưới một hình thức tinh tế, chủ nghĩa nhân bản này xuất phát từ cùng một tật xấu: đặt con người ở trung tâm, xếp Thiên Chúa vào hàng thứ hai. Và khiến Kitô giáo có nguy cở trở thành một tôn giáo thế tục.
Vì thế, tính trần tục thiêng liêng có phải là nét riêng của hàng giáo sĩ không ? Thành thật mà nói, những hành xử cụ thể mà nó thể hiện luôn rình rập mọi Kitô hữu, tu trì hay không. Đức Thánh Cha viết: “Đằng sau vẻ bề ngoài của lòng mộ đạo và ngay cả vẻ bề ngoài yêu mến Giáo hội”, điều đó cuối cùng là “tìm kiếm vinh quang nhân loại thay vì vinh quang của Chúa”[5].
Cơn sốt của duy hoạt động hay sở thích quyền lực
Điều đó có thể diễn ra dưới những hình thức rõ ràng: sự hư danh của một số mục tử, những người coi “những dấu hiệu danh dự trở thành mục tiêu đầu tiên”, hay sở thích quyền lực nơi những người sử dụng Giáo hội để thăng tiến sự nghiệp, với một ”tâm lý ông hoàng”. Nhưng sự tự say mê bản thân này cũng biến hóa thành những thái độ tinh vi hơn. Việc tìm kiếm chính mình lúc đó sẽ được ngụy trang dưới vẻ bề ngoài của lòng tốt và tâm linh cao cả. Dominique Salin phân tích: “Trong “Niềm vui Tin Mừng”[6] nơi ngài phân loại các loại trần tục khác nhau, Đức Thánh Cha lần theo những động cơ tiềm ẩn này với một tài năng chuyên viên luân lý xứng đáng với văn sĩ La Bruyère”.
Trước tiên, có “sự hấp dẫn của chủ thuyết ngộ đạo”, của một “đức tin khép kín trong bệnh chủ quan”. Cha Salin giải thích: xu hướng rất thời thượng là “tự điều chỉnh tôn giáo của mình, chủ thể trở thành thước đo của mọi sự”. Hay thậm chí “chủ nghĩa tân Pêlagiô tự quy ngã” nơi các Kitô hữu, những người khoe khoang “trung thành với một phong cách Công giáo đặc thù nào đó trong quá khứ”. Cha Salin giải thích: “Thể thức phức tạp này nhắm đến tất cả những ai đặt niềm tin vào các nghi thức, thực hành”. “Họ nói: Tôi rước lễ dưới các hình thức, tôi rước lễ vào dịp Lễ Phục Sinh, vì thế tôi được cứu độ”. Nhưng họ tìm kiếm Thiên Chúa hay sự an toàn của họ?”
Đức Thánh Cha cũng trích dẫn trường hợp các linh mục bị lôi cuốn bởi sơn sốt duy hoạt động, hoặc say sưa với thành công, hoặc trở thành những người quản lý, được trang bị bởi số liệu thống kê, ít bảo vệ “ Dân Thiên Chúa hơn là Giáo hội như một tổ chức”. Cha Salin kết luận: “Không thể liệt kê tất cả các biến thể của nó. Điều quan trọng là phải hiểu rằng tất cả chúng ta, ở những mức độ khác nhau, đều bị ảnh hưởng bởi tính trần tục này mà những hiện thân của nó là những hậu quả hữu hình về mặt xã hội của tội nguyên tổ trong đời sống của Giáo hội”.
Làm thế nào tránh được sự tàn phá của điều xấu xa này vốn “làm choáng váng còn hơn cả uống rượu trắng với trống rỗng” và dẫn đến “cuộc sống hai mặt”, tội của người Pharisêu tôn kính Thiên Chúa bằng môi miệng, những lòng lại xa Ngài ? Đức Thánh Cha đưa ra một số phương thuốc: tiếp xúc với người nghèo ; kết hiệp với Chúa Kitô qua đời sống cầu nguyện ; cuối cùng, ra khỏi chính mình và mở ra cho những vùng ngoại vi “vốn giải thoát chúng ta khỏi việc chỉ tập trung vào chính mình, ẩn mình đằng sau một vẻ bề ngoài đạo đức mà không có Thiên Chúa”.
“Một dạng trở thành ngôi sao có thể làm sẩy chân”
Cha Geoffroy de la Tousche, cha sở giáo xứ Dieppe
“Đối với một cha sở, tính trần tục thiêng liêng trước hết là cám dỗ ở-giữa-chính-mình. Chúng ta phải gánh nhiều trách nhiệm đến nỗi có nguy cơ tự nhủ: “Tôi có một ngàn giáo dân, thế cũng không đến nỗi tệ !” Như thế, chúng ta vẫn ở giữa chúng ta, ở yên giữa mọi người, chúng ta thấy mình tốt đẹp, và chúng ta nghĩ mình có phúc. Sự tự mãn này làm cho giáo xứ trở thành thước đo của chún gta, chứ không phải là thước đo của Tin Mừng. Cũng có nguy cơ bị say sưa bởi những lời khen ngợi, tâng bốc, quyền lực. “Cha thật tuyệt vời, thật may mắn thay cha ở đây!” Dạng “trở thành ngôi sao” này có thể làm sẩy chân. Cũng có nạn giấy tờ, hành chính. Thế nhưng, Chúa Giêsu không đến trần gian để chủ tọa các buổi hội họp! Chủ nghĩa hình thức quản lý này bóp nghẹt sự nhiệt thành, sứ mạng. Thực ra, trong đời sống của một linh mục, mọi thứ đều góp phần vào tính thế tục, đó là sự kiện cố định, đóng băng trong một vai trò, một thái độ, thay vì chuyển động, loán báo Tin Mừng, điều chỉnh thừa tác vụ của mình cho phù hợp với những gì chúng ta nghe được ở bên ngoài. Điều bảo vệ tôi khỏi sự xấu xa này, đó là quỳ gối mỗi sáng trước thánh giá, và đi ra hết sức có thể để gặp gỡ mọi người trong đời thường của họ”.
“Nguy cơ bám lấy tiêu chí hiệu quả của thế gian”
Florence de Leyritz, đồng sáng lập khóa đào tạo “Các mục tử như lòng Ta mong ước”
“Khi phát động khóa đào tạo về điều hành mục vụ, “Các mục tử như lòng Ta mong ước”, chúng tôi đã ghi nhớ lời cảnh báo của Đức Thánh Cha Phanxicô đối với những vị hữu trách này của Giáo hội đang áp dụng các mô hình quản lý và tổ chức xuất thân từ thế giới kinh doanh. Qua đó, Đức Thánh Cha muốn nhắc nhở chúng ta rằng nguy cơ về tính trần tục mà Giáo hội gặp phải khi Giáo hội quá gắn bó với các tiêu chí hiệu quả của thế gian. Ơn gọi của Giáo hội không phải là trở thành một tổ chức đẹp đẽ, có cơ cấu tốt, với những mục tiệu số lượng tốt đẹp; tất cả những điều này chỉ là những phương tiện để phục vụ cho mục đích của mình: loan báo Nước Thiên Chúa cho mọi người. Vấn đề không phải là thần tượng hóa các tiến trình, công cụ, kỹ thuật, phương thức quản trị, nhưng là đặt chúng phục vụ các Kitô hữu để họ dấn thân cho điều mà Đức Thánh Cha đòi hỏi bằng cả trái tim: sự hoán cải sứ mạng và mục vụ của các giáo xứ mà ơn gọi của chúng không phải là lo việc kinh doanh của cửa hàng – hình thức nghiêm trọng nhất của tính trần tục thiêng liêng -, nhưng là loan báo Chúa Kitô cho toàn thế giới”.
Tý Linh
(theo Charles Wright, nhật báo La Croix)
Nguồn: xuanbichvietnam.net (03.06.2023)
[1] 30 Giorni, n° 11, 2007.
[2] Dom Anschair Vonier đã đề cập nó trong cuốn “The Spirit and the Bride” (1935), được dịch sang tiếng Pháp năm 1947, mà ĐHY Henri de Lubac quy chiếu đến rất nhiều. Đức Phanxicô cũng đề cập đến nguồn gốc thành ngữ này từ Dom Anschair Vonier trong bài phát biểu cho các tham dự viên Tổng công nghị dòng Cát Minh, vào ngày 11/9/2021.
[3] L’Expérience spirituelle et son langage, Éd. Facultés jésuites de Paris, 150 p.
[4] Trước mật nghị Hồng y, ngày 9/3/2013.
[5] “Niềm vui Tin Mừng”, số 93.
[6] Từ số 93 đến số 97.
2023
Bàn thờ Tuyên xưng Đức tin của Đền thờ Thánh Phêrô bị xúc phạm, ĐHY Gambetti cử hành nghi thức đền tạ
Bàn thờ Tuyên xưng Đức tin của Đền thờ Thánh Phêrô bị xúc phạm, ĐHY Gambetti cử hành nghi thức đền tạ
Chiều tối thứ Năm, khi các cửa của Đền thờ Thánh Phêrô sắp được đóng, một người đàn ông quốc tịch Ba Lan trong trạng thái tình cảm bất thường, đã đến gần bàn thờ Tuyên xưng Đức tin – bàn thờ chính của Đền thờ Thánh Phêrô, được xây ngay trên mộ của Thánh Phêrô – nhanh chóng cởi quần áo và nhảy lên bàn thờ bằng đá cẩm thạch.
Trên lưng người này có ghi hàng chữ bằng tiếng Anh “Hãy cứu trẻ em Ucraina”. Người đàn ông không la hét hay phản ứng chống lại những người bảo vệ Đền thờ và Hiến binh Vatican khi được đưa xuống để mặc lại quần áo, và đưa đến văn phòng để xác định danh tính.
Ngay sau đó, theo quy định của Hiệp ước Ý – Toà Thánh, người đàn ông đã được chính quyền Vatican giao cho cảnh sát Ý. Người đàn ông xúc phạm bàn thờ Tuyên xưng Đức tin đã bị cảnh sát Ý trục xuất khỏi lãnh thổ Ý.
Trước hành động xúc phạm này, vào lúc 12 giờ trưa thứ Bảy 3/6, tại bàn thờ Tuyên xưng Đức tin, với sự hiện diện của một số tín hữu, Đức Hồng Y Giám quản Đền thờ Thánh Phêrô cùng với kinh sĩ đoàn Đền thờ cử hành nghi thức đền tạ hành vi xúc phạm này. Ngọc Yến – Vatican News
2023