Danh mục: Chia sẻ

Đọc thư tình Kinh Thánh theo phương pháp nhập cảnh

ĐỌC THƯ TÌNH KINH THÁNH THEO PHƯƠNG PHÁP NHẬP CẢNH

Giuse Phạm Đình Ngọc SJ
Hungary, 20-11-2022

 Có vài bạn hỏi tôi rằng: “Cha ơi, đọc Kinh thánh làm sao để lắng nghe được tiếng Chúa?” Đây là câu hỏi không chỉ thời nay chúng ta quan tâm, nhưng nhiều thế kỷ về trước, Giáo hội cũng muốn trả lời cho câu hỏi này. Một mặt Kinh Thánh là bản văn mang nhiều ý nghĩa khác nhau; mặt khác Kinh Thánh là Lời của Thiên Chúa đang nói với bạn. Ngài nói đôi khi khó hiểu hoặc chúng ta chưa có phương pháp đọc. Về phần con người, Giáo hội, hay nói cụ thể hơn, thánh I-nhã, Đấng sáng lập Dòng Tên chỉ cho chúng ta một phương pháp đọc khá hay. Đó là phương pháp nhập cảnh (the composition of place).

Nhập là bạn đi vào, cảnh là từng cảnh huống hoặc tình cảnh câu truyện trong Kinh Thánh. Như thế, nhập cảnh đơn giản là bạn cũng là một trong các nhân vật trong câu chuyện Tin Mừng. Thú vị là Thiên Chúa không nói một mình, Ngài không nói với không trung. Từng lời Chúa là lời dành cho người nghe, người đọc. Theo Karl Rahner, thần học gia người Đức: “Sự đóng góp quan trọng nhất của I-nhã cho Hội thánh là ngài tin chắc rằng mọi Kitô hữu có thể trực tiếp cảm nhận Thiên Chúa một cách thuần tuý; và Thiên Chúa để dành hồng ân này cho mọi Kitô hữu. Nói một cách khác: Chúa muốn nói với tất cả chúng ta và mong chúng ta có thể hiểu Ngài.”[1] Cũng vậy, Chúa Giêsu giảng dạy cho con người thời nay bằng chính bản văn Kinh thánh. Đi từ điểm này, bạn được mời gọi đi vào trong chính bối cảnh của Tin Mừng. Phương pháp đọc này có những thuận lợi sau:

1. Cầu nguyện là gặp Thiên Chúa. Như thế khi bạn cầu nguyện với Kinh thánh, bạn cũng cần chú ý đến Thiên Chúa. Khi chú ý, nghĩa là bạn biết mình đang ở đâu, đang gặp ai và đang lắng nghe điều gì. Đó là tâm tình của người cầu nguyện. Trong tâm thế này, bạn dễ nâng tâm hồn lên với Chúa, dễ yêu mến, thờ lạy, ca tụng, cảm tạ và cầu xin Ngài bạn cho những ơn cần thiết.
2. Lý do nữa trong phương pháp này là giúp bạn bớt chia trí hoặc ít cảm thấy khô khan. Thực vậy, khi đưa mình vào từng bối cảnh tin mừng, có khi bạn bị thu hút bởi từng lời, từng bài học, hoặc từng nhân vật trong đó. Tạ ơn Chúa vì bản văn Kinh Thánh hầu hết cho bạn bối cảnh. Nghĩa là bạn sẽ biết Kinh thánh đang trong bối cảnh nào, Thiên Chúa đang nói với ai hoặc ít là câu chuyện đang nói về điều gì. Những tình tiết ấy thu hút bạn tựa như đang gặp một người bạn yêu mến.
3. Nhập cảnh giúp bạn đón nhận lời Chúa với tâm tình của người trong cuộc. Nghĩa là bạn trực tiếp gặp được Chúa, lắng nghe được từng lời của nhân vật đang đối thoại. Nhìn ngắm được từng chi tiết của đoạn tin mừng. Khi ấy thánh I-nhã đề nghị chúng ta cảm nhận để rút ra bài học cho mình.

Như thế, phương pháp này cũng đòi hỏi bạn phải đầu tư hệt như bạn đi gặp một người bạn. Với lòng háo hức mong chờ, bạn cũng chuẩn bị tâm thế làm sao để gặp Chúa Giêsu. Bạn cũng để ý đến đoạn Kinh thánh mình sắp cầu nguyện. Ngoài ra nơi chốn để đọc lá thư tình Kinh thánh cũng cần chuẩn bị. Nói chung thánh I-nhã nhận ra rằng, nếu người cầu nguyện càng quảng đại với Thiên Chúa, thì chính Thiên Chúa sẽ nói lớn tiếng và đến gặp người ấy (x. Linh thao số 5). Do đó, chúng ta cứ mạnh dạn tạo cho mình bầu không khí của gặp gỡ trong Kinh Thánh (Creating Space for an Encounter). Nếu bạn thắc mắc rằng có thể cầu nguyện với Kinh Thánh không, thì Giáo hội trả lời rằng: “Kinh Thánh là nguồn mạch cầu nguyện. Cầu nguyện từ Lời Chúa nghĩa là dùng những lời và những biến cố trong Kinh Thánh cho việc cầu nguyện của mình.” (Giáo lý 2652-2653). Những biến cố hoặc câu chuyện này là bối cảnh để bạn nhập, hòa mình vào để gặp Thiên Chúa.

Nếu bạn có dịp tĩnh tâm theo hình thức linh thao, thánh I-nhã cũng thường xuyên đề nghị bạn thử áp dụng phương pháp nhập cảnh này. Chẳng hạn bạn hãy tưởng tượng ra nơi chốn của câu chuyện Tin Mừng. Điều thú vị là theo giáo sư Nicolas Standaert SJ, hiện giảng dạy trong các đại học Công giáo, cho rằng: “Chính tình tiết của câu chuyện Kinh thánh sẽ dẫn con người vào trong bối cảnh.”[2] Bạn cũng thử quan sát, để ý và lắng nghe người nói, cuộc hội thoại. Nếu bạn cầu nguyện với đoạn Chúa Giáng Sinh, thánh I-nhã khuyên rằng: “Ðặt mình vào khung cảnh, xem nơi chốn; ở đây là lấy con mắt tưởng tượng mà nhìn xem con đường từ Nazarét đến Bêlem, coi chiều dài chiều rộng, xem con đường ấy đi trên đồng bằng hay qua thung lũng và đồi núi. Cũng nhìn xem chỗ hang đá Chúa sinh ra, xem chỗ ấy lớn, nhỏ, cao, thấp cỡ nào và được dọn dẹp thế nào.” (x. Linh thao số 112-115). Từ tâm thế của người trong cuộc này, bạn tiếp tục cầu nguyện và kết thúc cầu nguyện với những tâm tình bạn đang có.

Nếu áp dụng phương pháp này, chúng ta cần chú ý đến 3 điều sau đây:

1. Trí nhớ:Trí nhớ không chỉ là một trong ba tài năng của linh hồn[3], mà còn là trợ lực quan trọng giúp bạn cầu nguyện. Thậm chí thánh Augustinô còn cho rằng Thiên Chúa hiện diện trong trí nhớ của ta[4]. Vì vậy, cầu nguyện đòi hỏi bạn sử dụng trí nhớ. Hãy nhớ lại những điều bạn vừa đọc, nhớ lại những câu chuyện trước đây. Chẳng hạn bạn đang nhập vào cảnh vốn liên quan đến tội lỗi, thánh I-nhã khuyên:“Dùng trí nhớ để nhớ lại tội đầu tiên, tội của các thiên thần, kế đó dùng trí khôn để suy xét tội ấy, rồi dùng đến ý muốn, muốn nhớ và hiểu tất cả điều ấy để được lòng hổ thẹn và ngượng ngùng hơn, khi đem so sánh tội độc nhất của các thiên thần với bấy nhiêu tội của tôi. Bởi đâu các thiên thần đã bị phạt sa hỏa ngục chỉ vì một tội, còn chính tôi, biết bao lần đã đáng bị phạt như thế vì bấy nhiêu tội tôi.” (Linh thao số 50).
2. Xem xét:Điều này đòi hỏi sự tập trung và bình tĩnh. Trong bối cảnh nghĩa là bạn có thể thấy:“Ðặt mình vào khung cảnh, xem nơi chốn: ở đây là xem con đường đi từ Betania lên Giêrusalem, nó rộng rãi hay chật hẹp, bằng phẳng v.v.; cũng xem xét nhà tiệc ly: nó to hay nhỏ, hình dáng thế nào.”  (Linh thao 192). Hoặc, “Ðặt khung cảnh, nhìn xem nơi chốn. Ở đây là xem xét sự xếp đặt của mồ thánh, và nơi nhà Ðức Bà; nhìn riêng từng phần một, phòng ngủ, nhà nguyện v.v.” (Linh thao 220). Khi xem xét như thế, sẽ cho bạn những cảm xúc hoặc tâm tình vốn giúp bạn nhận ra điều Thiên Chúa muốn nói.
3. Cảm xúc.Cần nói ngay rằng cầu nguyện không phải đi tìm cảm xúc vui buồn sướng khổ. Cầu nguyện là gặp Thiên Chúa; và từ đó, những cảm xúc có thể đến với bạn. Khi chăm chú vào câu chuyện, vào nhân vật của Tin Mừng, có thể bạn đối diện với cảm xúc sầu khổ hoặc an ủi thiêng liêng[5]. Cả hai đều có những thông điệp mà Thiên Chúa muốn nói với bạn. Với những tâm tình cảm nhận đó, bạn kết thúc buổi cầu nguyện với một lời nguyện, hoặc đọc một kinh nguyện mà bạn yêu thích.

Để kết thúc, chúc bạn thử cầu nguyện với phương pháp này thật tốt đẹp. Cũng cần chú ý rằng trong Giáo hội có rất nhiều cách cầu nguyện. Chẳng hạn cầu nguyện với Kinh Thánh theo Lectio Divina, mà bài sau chúng ta sẽ bàn chi tiết. Ở đây bạn cứ mạnh dạn đến gặp Chúa trong Kinh Thánh, thử đọc thư tình của Ngài viết trong đó. Chính Thiên Chúa cũng đang chờ bạn, Ngài đến gõ cửa mà mong bạn mở cửa để gặp gỡ Ngài.

Đọc thêm:

[1] http://www.donghanh.org/main/05/tl-001.htm

[2] Xem bài luận: Nicolas Standaert, The Composition Of Place, Creating Space for an Encounter (https://www.theway.org.uk/back/461Standaert.pdf)

[3] Theo thánh Augustinô, trí nhớ (memoria), trí hiểu (intelligentia) và ý chí (voluntás) là những khả năng ở trong con người thể hiện rõ nhất thần tính của mình. Lý do là với những điều này, với Chúa Ba Ngôi, Augustinô cho thấy rằng có một cái gì đó từ Chúa Ba Ngôi trong con người, vì con người được tạo ra theo hình ảnh của Chúa Ba Ngôi. (Aurelius Augustinus: Bàn về Chúa Ba Ngôi).

[4] Xem. Sách Tự Thuật, cuốn X, chương 6-26.

[5] Xem. Linh thao 316-317.

Hoà bình là điều muôn dân ước trông mong mỏi

Hoà bình là điều muôn dân ước trông mong mỏi

Xua quân xâm chiếm một quốc gia có chủ quyền là vi phạm các nguyên tắc của Liên Hiệp Quốc. Ngày 24/2/2022 Putin đã ra lệnh xua quân xâm chiếm Ukraine với một cụm từ mỹ miều “Chiến dịch quân sự đặc biệt”.

Từ ngày 24/2/2022 đến nay (cuối tháng 11/2022)cuộc chiến giữa Nga và Ukraine vẫn chưa có dấu hiệu kết thúc và Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc đã bốn lần thông qua Nghị quyết đối với nước Nga:

Lần I vào ngày 1/3/2022 ra Nghị quyết lên án Nga xâm lược Ukraine. Kết quả có 141 quốc gia thông qua, 5 quốc gia bỏ phiếu chống và 35 quốc gia bỏ phiếu trắng. Trong số 35 quốc gia có Việt Nam.

Lần II vào ngày 24/3/2022 ra Nghị quyết kêu gọi Nga chấm dứt “Chiến dịch quân sự đặc biệt” tại Ukraine. Kết quả có 140 quốc gia thông qua, 5 quốc gia bỏ phiếu chống và 38 quốc gia bỏ phiểu trắng. Trong số 38 quốc gia có Việt Nam.

Lần III vào ngày 7/4/2022 ra Nghị quyết đình chỉ tư cách thành viên của Nga tại Hội Đồng Nhân quyền liên Hiệp Quốc (UNHCR). Kết quả có 93 quốc gia thông qua, 24 quốc gia bỏ phiếu chống và 58 quốc gia bỏ phiếu trắng. Trong số 24 quốc gia có Việt Nam.

Lần IV vào ngày 12/10/2022 ra Nghị quyết lên án Nga sáp nhập bốn khu vực ở Ukraine vào nước Nga. Kết quả có 143 quốc gia thông qua, 5 quốc gia bỏ phiếu chống và 35 quốc gia bỏ phiếu trắng. Trong số 35 quốc gia có Việt Nam.

Chỉ vài ngày sau chiến tranh Nga-Ukraine nổ ra thì vào ngày Chúa nhật 27/2/2022 Giáo hoàng Francis đưa ra lời kêu gọi hòa bình cho Ukraine. Giáo hoàng đã lên án những kẻ gây ra chiến tranh. Giáo hoàng nói rằng họ là những người quên đi nhân loại: “Họ không bắt đầu từ người dân, không nhìn vào cuộc sống cụ thể của người dân, nhưng đặt quyền lực và lợi ích trên tất cả. Họ tin tưởng vào thứ logic ác độc và gian trá của vũ khí, là điều rất xa vời với ý muốn của Thiên Chúa. Họ xa cách với dân chúng, những người muốn hòa bình và trong mọi cuộc xung đột- những người dân thường- là nạn nhân thực sự những người phải trả giá cho sự điên cuồng của chiến tranh trên chính làn da của họ”

Giáo hoàng Francis đã thiết tha đưa ra lời kêu gọi hòa bình không chỉ cho Ukraine mà còn cho tất cả những nơi đang xảy ra chiến tranh trên thế giới: “Với trái tim tan nát vì những gì xảy ra ở Ukraine- Và chúng ta đừng quên những cuộc chiến ở những nơi khác trên thế giới, chẳng hạn như ở Yemen, Syria, Ethiopia…-tôi xin lặp lại hãy ngưng tiếng vũ khí”.

Cuối lời kêu gọi, Giáo hoàng Francis trưng dẫn câu trong Hiến pháp nước Ý: “Bởi vì những người yêu chuộng hòa bình từ chối chiến tranh như một công cụ xúc phạm quyền tự do của các dân tộc khác và như một phương tiện giải quyết các tranh chấp quốc tế”[1].

Từ khi bắt đầu cuộc chiến đến nay đã hơn 9 tháng mà vẫn chưa có dấu hiệu chấm dứt. Những người có lương tri, yêu chuộng hòa bình trên thế giới đều cầu mong cho hòa bình sớm vãn hồi trên đất nước Ukraine.

Vào những ngày cuối tháng 9 đầu tháng 10/2022 quân đội Nga đã nã nhiều đạn pháo vào các vùng trên lãnh thổ Ukraine, cho nên vào trưa Chúa nhật 2/10/2022 Giáo hoàng Francis đưa ra lời kêu gọi ngừng bắn lập tức ở Ukraine: “Phải chăng bao nhiêu máu nữa để chúng ta nhận ra rằng chiến tranh không bao giờ là giải pháp, nhưng chỉ là sự hủy diệt? Nhân danh Thiên Chúa và nhân danh cảm thức nhân loại vốn có trong mỗi trái tim, tôi lặp lại lời kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức. Hãy ngừng sử dụng vũ khí, hãy tìm kiếm các điều kiện để đàm phán, điều đưa đến những giải pháp không bị áp đặt bởi sức mạnh nhưng bằng sự đồng thuận, công bằng và ổn định. Chúng ta sẽ làm được điều này nếu chúng ta biết tôn trọng các giá trị bất khả xâm phạm của sự sống con người cũng như chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của mỗi quốc gia, các quyền của những nhóm thiểu số và các mối bận tâm chính đáng”.

Giáo hoàng Francis cũng mời gọi các nhà lãnh đạo Nga và Ukraine cũng như các nhà lãnh đạo có liên quan cùng nhau tìm cách đối thoại để có hòa bình: “Lời kêu gọi của tôi trước hết gửi tới Tổng thống Liên bang Nga, tôi thỉnh cầu Tổng thống Nga, chấm dứt vòng xoáy bạo lực và chết chóc này, cũng vì lợi ích của chính người dân Nga. Mặt khác đau buồn trước những đau khổ to lớn của người dân Ukraine do hậu quả của sự xâm lược mà họ phải gánh chịu. Tôi cũng tin tưởng gửi lời thỉnh cầu Tổng thống Ukraine hãy cởi mở với những đề nghị nghiêm túc về hòa bình. Tôi kêu gọi tất cả những người quan trọng trên đấu trường quốc tế và các nhà lãnh đạo chính trị của các quốc gia hãy làm mọi thứ có thể để chấm dứt chiến tranh và không để mình bị cuốn vào những leo thang nguy hiểm, đồng thời thúc đẩy và ủng hộ các sáng kiến đối thoại. Xin hãy giúp cho các thế hệ trẻ được hít thở bầu khí lành mạnh của hòa bình, thay vì sự ô nhiễm của chiến tranh vốn là sự điên rồ”[2].

Ngày 12/10/2022 Giáo hoàng Francis nói: “Trong những ngày này, trái tim tôi luôn hướng về dân tộc Ukraine, đặc biệt là với những người dân ở những nơi xảy ra các vụ đánh bom”. Giáo hoàng đã cầu mong “biến đổi trái tim những người nắm giữ số phận của cuộc chiến trong tay của họ, để cơn bạo lực có thể chấm dứt và sự chung sống hòa bình trong công lý có thể được xây dựng lại”[3].

Từ xưa đến nay nhân loại đều khao khát thế giới hòa bình. Cách nay khoảng 2500 năm, bên xứ Do Thái ngôn sứ Isaia khao khát: “Họ sẽ lấy gươm mà rèn nên lưỡi cày, lấy giáo rèn nên lưỡi liềm. Nước này không còn tuốt gươm ra đánh nước kia nữa; người ta sẽ không còn thao luyện để chiến đấu nữa”(Kinh Thánh Isaia chương II, câu 4-5).

Bên Á Đông nhà thơ Đỗ Phủ cũng mong muốn: “An đắc tráng sĩ vãn thiên hà/ Tịnh tẩy giáp binh trường bất dụng” (Sao có tráng sĩ kéo sông Ngân xuống/Rửa sạch giáo mác, mãi mãi không dùng đến nữa- Tẩy binh mã[Rửa vũ khí]).

Người chinh phụ cũng mong mỏi hết chiến chinh để gia đình được sum vầy đoàn tụ: “Vãn Ngân Hà hề tẩy đao cung” (Kéo nước sông Ngân xuống rửa sạch đao cung- Chinh phụ ngâm câu 443).

Phạm Quý Thích lập luận: “Thùy năng nhất vãn thiên hà thủy/ Tảo vị càn khôn tẩy giáp binh” (Ai có thể kéo nước sông Ngân hà xuống?/Sớm vì trời đất mà rửa sạch giáp binh- Thu bộ dạ nguyệt hữu hoài [Đêm thu dạo dưới trăng xúc cảm])

Muốn có hòa bình trường cửu trên thế giới thì chỉ có một giải pháp duy nhất là mọi người phải xem nhau như là anh em (Tứ hải giai huynh đệ- Bốn biển đều là anh em). Giáo hoàng Francis khẳng định: “Hòa bình được xây lên trong bài đồng ca những sự khác biệt…Và từ những khác biệt này ta học hỏi nơi người khác, như anh em với nhau…Ta có một người Cha (Thiên Chúa- T/g), chúng ta là anh em với nhau. Chúng ta hãy yêu thương nhau như anh em. Và nếu ta tranh cãi nhau thì nên làm việc đó như anh em với nhau, làm hòa với nhau ngay lập tức và luôn trở về sống như anh em với nhau”[4].

Nguyễn Văn Nghệ

Giáo xứ Cây Vông- Nha Trang

Chú thích:

[1]- vaticannews.va/vi/pope/news/2022-02/dtc-phanxico-hoa-binh-ucraina.html

[2]- vaticannews.va/vi/pope/news/2022-10/kinh-truyen-tin-dtc-keu-goi-ngung-chien-tranh-o-ucraina.html

[3]- vaticannews.va/vi/pope/news/2022-10/dtc-phanxico-tiep-kien-chung-keu-goi-hoa-binh-ucraina.html

[4]- simonhoadalat.com/suy-niem/songloi/2018/Is0618.htm

Đến vùng ngoại biên để trở về với Đấng vô biên

Đến vùng ngoại biên để trở về với Đấng vô biên

Khu di tích lịch sử Đền Hùng thuộc thôn Cổ Tích – thành phố Việt Trì là nơi kính nhớ các vua Hùng đã có công dựng nước. Khi nói đến Đền Hùng, người Việt có cảm thức hướng về cội nguồn dân tộc, hướng về quốc tổ Hùng Vương, tưởng nhớ những vị vua khai sơn lập quốc. Đền Hùng được lập ở đất Phong Châu, trở thành chốn linh thiêng, nơi đây được xem là phát tích ngọn nguồn nước Nam, khai sinh dòng giống Việt. Tương truyền thời Hùng Vương, Vua Hùng thường lên đỉnh núi Nghĩa Lĩnh (núi Hùng) để tiến hành nghi lễ thờ trời, cầu mong mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt, người người nhà nhà an thịnh.

Thật ý nghĩa khi Đại hội Giới trẻ Giáo tỉnh Hà Nội lần thứ XVIII được quy tụ trên mảnh đất thiêng thuộc Giáo phận Hưng Hóa. Mục đích Đại hội giúp các bạn trẻ dấn thân đến với những vùng ngoại biên, sống hiệp nhất, yêu thương, phục vụ và đào sâu đời sống đức tin trong bối cảnh hôm nay. Vậy nên, khi đến vùng ngoại biên cũng là cách thế giúp các bạn trẻ hướng về Thiên Chúa, Đấng vô biên.

1. Trở về cội nguồn dân tộc

Con người có tổ có tông, như cây có cội, như sông có nguồn. Không biết tự bao giờ, câu ca dao quen thuộc này đã thấm vào máu thịt của bao thế hệ người dân Việt. Dù ở đâu, đang làm gì, mỗi người dân nước Việt đều thêm yêu mến, tự hào về nguồn cội của mình. Câu chuyện từ tấm bé thuở cắp sách tới trường còn đọng mãi trong tâm trí bao người về truyền thuyết nguồn gốc nòi giống rồng tiên. Lạc Long Quân giống rồng, Âu Cơ giống tiên lấy nhau và nàng Âu Cơ sinh bọc trăm trứng. Sau đó, 50 người con theo cha xuống biển, 50 người con theo mẹ lên rừng. Âu Cơ về ở đất Phong Châu, những người con suy tôn anh cả làm vua, đặt tên là Hùng Vương. Vua Hùng dựng nước Văn Lang từ đất Phong Châu mà tạo lập cơ nghiệp cho con cháu.

Những người con đất Việt hôm nay là thế hệ ngàn đời của những người “cùng chung một bọc”, thế nên, hai tiếng: “đồng bào” trở nên thiêng liêng và trân quý. Tác giả dân gian đã sử dụng tính chất huyền sử để hình tượng hóa hai nhân vật gốc tổ, để lịch sử hóa quá trình dựng nước và giữ nước thời các vua Hùng. Đồng thời, thể hiện sự tôn kính đến các vị có công khai quốc và tỏ lòng biết ơn đối với các ngài.

Đại hội diễn ra trên đất thiêng gốc tổ là dịp giúp người trẻ tìm về cội nguồn dân tộc, để họ nhận thấy hùng thiêng sông núi hòa lẫn với chí khí bao đời của cha ông đã kết tinh cho con cháu một thần thái và khí chất riêng. Một khí chất rắn rỏi nhưng chan chứa tình người, nhiệt huyết mà lại rất sâu lắng, một hào khí mang dáng dấp rất xưa mà lại trẻ trung năng động. Bao thế hệ con cháu trên mảnh đất chữ S đã bẩm thụ khí tiết ấy như dòng chảy ngày ngày âm thầm tưới gội và nuôi dưỡng tâm hồn, tinh thần ấy định hình giá trị và cốt cách người dân Việt qua bao thời gian.

Hôm nay, nhìn lại ân sủng bao bọc suốt dọc dài lịch sử quê hương, người trẻ cần xác tín rằng, xuyên qua ngọn nguồn dân tộc là bàn tay che chở dìu dắt của Đấng Tạo Hoá, Đấng là ngọn nguồn mọi sự, là khởi nguyên và gốc rễ muôn loài. Trở về cội nguồn đích thực là Thiên Chúa, nguồn gốc mọi sự lành, nguồn gốc của vạn vật. Trong tông huấn Đức Kitô Đang Sống, Đức Thánh Cha Phanxicô đau lòng khi thấy: “những người trẻ được gợi ý xây dựng một tương lai mà không có cội rễ, như thể thế giới mới chỉ bắt đầu hôm nay vậy” (179). Ở chương VI của tông huấn này, Ngài cũng mời gọi các bản trẻ hãy trở về với cội rễ của mình; cội rễ của mình là tổ tiên, là quê hương, là dân tộc, là niềm tin vào Thiên Chúa chủ vạn vật. Thiên Chúa là cội nguồn đích thực của vạn vật và con người.

2. Trở về với Thiên Chúa cội nguồn đích thực

Hàng trăm lá cờ ngũ sắc được dương cao tung bay diễu hành trong Đại hội như vẫy chào các bạn trẻ khắp 11 Giáo phận miền Bắc về với đất tổ Hùng Vương. Cờ ngũ sắc còn được gọi là cờ ngũ hành. Nhưng đặc biệt, những lá cờ ngũ hành trong Đại hội Giới trẻ có hình ảnh trung tâm là Thánh Giá. Điều đó muốn nói rằng, ngũ hành hay vạn vật trong trời đất đều xoay quanh Đức Kitô là tâm điểm của vũ trụ và là Thiên Chúa đích thực. Về với Đại hội ở vùng ngoại biên là cách thế giúp các bạn trẻ trở về với Thiên Chúa, cội nguồn đích thực.

Để trở về với Thiên Chúa, cội nguồn đích thực, các bạn trẻ hãy tự vấn; đối với tôi giờ này Đức Kitô là ai? Không biết phần lớn các bạn trẻ “đang ở đâu” ngay lúc này. Có thể họ gắn kết với những đam mê hiện tại nào đó đang làm họ xa cách Chúa. Có thể họ cảm thấy chán nản với bản thân hiện tại, mệt mỏi vì lúc nào cũng căng thẳng, lúc nào cũng rối bời vì có quá nhiều công việc. Thực trạng đó chính Đức Thánh Cha Phanxicô đã nói trong tông huấn Đức Kitô Đang Sống: “ngày nay người ta còn cổ võ một thứ linh đạo không có Thiên Chúa, một kiểu tình cảm không cộng đồng và không dấn thân đến với những người đau khổ…” (184). Đức Thánh Cha mời gọi các bạn trẻ đừng để bị thống trị bởi: “hiện tượng toàn cầu hoá đồng thời cũng hình thành nên một hình thức thực dân văn hoá, tách người trẻ ra khỏi những cội rễ văn hoá và tôn giáo của mình” (185) và  mưu đồ đồng nhất hóa họ bằng việc biến họ thành: “những thứ sản phẩm dễ uốn nắn hàng loạt” (186).

Trở về với Thiên Chúa cội nguồn đích thực, người trẻ được mời gọi hãy bước vào mối tương giao thân tình với Ngài ngang qua việc đón nhận các bí tích, nhất là bí tích Thánh Thể. Thật ý nghĩa khi Đại hội diễn ra trên đất tổ Hùng Vương để giúp người trẻ nhớ về cội nguồn dân tộc Việt, những người phát xuất “cùng chung một bọc”. Càng ý nghĩa và linh thiêng hơn, ngang qua Thánh lễ, hàng ngàn tham dự viên cùng chung chia một tấm Bánh là Thân Mình Chúa Kitô, nguồn mạch nuôi sống tâm hồn. Còn gì linh thiêng, đẹp đẽ và ý nghĩa bằng Thánh lễ tạ ơn bế mạc Đại hội trên đất tổ.

Tóm lại, đến vùng ngoại biên là biểu lộ cả một tiến trình con người biết lắng nghe, thấu hiểu và mạnh dạn cất bước lên đường theo tiếng gọi thôi thúc của Đấng Vô Biên. Về với đất tổ, về với cội nguồn dân tộc cũng chính là con đường giúp người trẻ vươn lên với Đấng Tạo Hoá. Hôm nay, người trẻ cần định hình tư cách và lối sống phù hợp với văn hoá và Tin Mừng, cần viết tiếp những trang sử hào hùng của tiền nhân bằng chính đời sống mình. Người trẻ cần làm mới lại dòng máu dân tộc đang chảy cuồn cuộn trong mình bằng tinh thần Tin Mừng. Người trẻ gắng sức bảo vệ cơ đồ tổ tiên để lại, lòng tự tôn dân tộc không tách rời với dịu dàng của niềm vui Tin Mừng, vượt lên bao biến thiên của thời cuộc và thiên tai, để mỗi ngày cùng dân tộc biết vươn mình lên và lớn mạnh.

Truyền thông Hưng Hóa

Sứ mạng của giáo viên Công giáo

Sứ mạng của giáo viên Công giáo

SỨ MẠNG CỦA GIÁO VIÊN CÔNG GIÁO

Giuse Phạm Đình Ngọc S.J.
Mừng ngày nhà giáo Việt Nam
Hungary, 16-11-2022

Những ngày này hẳn là rộn ràng câu chuyện giáo viên và học sinh. 20 tháng 11 hằng năm, chúng ta mừng ngày nhà giáo, tri ân quý thầy cô. Đây thực sự là truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Bài viết dưới đây tôi muốn chia sẻ với giáo viên Công giáo một khía cạnh khác của nhà giáo vốn liên quan đến ơn gọi huấn luyện và giáo dục học sinh.

Khi học cấp ba, tôi không từng nghĩ mình sẽ trở thành giáo viên. Do đó, tôi đã chọn một ngành khác để học nhằm tránh nghề giáo vốn mang tiếng là “an phận thủ thường”. Theo tiếng gọi của Chúa, tôi bước vào đời tu và được nhà dòng huấn luyện trở nên một tu sĩ, một người loan báo tin mừng. Sau khi học chương trình căn bản xong, tôi chịu chức linh mục và được nhà dòng gửi đến một trường học công giáo của nhà dòng để làm việc. Tôi đang viết cho quý độc giả tại một ngôi trường vốn có nhiều điều thú vị mà tôi sắp kể ra đây.

Giờ đây tôi không thấy nghề giáo buồn chắn như nhiều người tưởng. Số là khi đồng hành với các học sinh, mỗi người là một hoàn cảnh khác và câu chuyện khác thu hút tôi. Cần nói ngay rằng dạy học không chỉ là lượng kiến thức trao cho mọi học sinh. Trên hết, mỗi học sinh là một cuộc đời mà giáo viên cần để ý. Do đó, tôi thấy các giáo viên ở đây thường để tâm đến từng học sinh. Nhất là những khi các em có vấn đề về việc học, tâm sinh lý hoặc khủng hoảng, giáo viên cần tinh tế nhận ra để giúp các em vượt qua. Điều này đòi hỏi giáo viên đủ tình yêu và nhạy bén. Bên cạnh đó, trong trường cũng có những người chuyên môn để kịp thời giúp đỡ các học sinh.

Tôi nhận thấy giáo viên Công giáo được mời gọi để kết hợp với Thiên Chúa. Ai có đời sống nội tâm đủ mạnh, đủ sâu, họ không chỉ là giáo viên tốt nhưng còn là nhà giáo dục mẫu mực. Gương mẫu là điều rất quan trọng trong giáo dục. Rất tiếc nhiều giáo viên chỉ chú trọng đến kiến thức, nhưng quên phần rất quan trọng của giáo dục, đó là giúp các em nên người. Tiên học lễ hậu học văn luôn đúng trong nhà trường. Nếu đảo ngược lại vế này, dường như việc học khó giúp học sinh thành nhân. Phải chăng vì sự nhầm lẫn này mà nền giáo dục Việt Nam đang gặp khủng hoảng, vốn được nhiều nhà giáo dục đã chỉ ra.[1] Nếu vậy, tôi hy vọng vào giáo viên Công giáo vẫn còn giữ được triết lý giáo dục này.

Tại những trường tôn giáo nói chung, Công giáo nói riêng, bên cạnh việc dạy học, nhà trường tạo ra một bầu không khí tôn giáo. Nghĩa là giáo dục về đời sống tâm linh, tinh thần của các em thực sự được đề cao. Chẳng hạn nhà trường tổ chức nhiều chương trình thiêng liêng để các em gặp gỡ Thiên Chúa và với nhau. Thánh lễ thường được đề cao để học sinh thực hành đời sống đạo như là nguồn sức mạnh giúp các em học hành. Chính trong bầu không khí này, không chỉ các em, chính giáo viên (cả phụ huynh nữa) cùng được mời gọi hướng về Đấng là nguồn tri thức đích thực của con người[2]. “Vì chính ĐỨC CHÚA ban tặng khôn ngoan; tri thức và hiểu biết là nhờ Người mà có.” (Cn 2,6). Vì điều này mà tôi tin đằng sau thành công của các em luôn có bóng dáng của Thiên Chúa. Bởi thế mà trong những thư gửi cho giáo viên Công giáo trong những năm gần đây, Giáo hội đều cho thấy “những mối lợi mang đến do việc học hỏi từ Thiên Chúa. Việc học hỏi này còn giúp con người vươn đến những nhận thức có giá trị trổi vượt hơn nữa.”[3]

Trong bối cảnh có quá nhiều thách đố mà nhà giáo hiện nay đang đối diện, tôi chia sẻ ba chìa khóa mà nhà trường, nơi tôi đang làm việc, thường đề cao chú trọng, với ước mong giáo viên Công giáo tìm ra phương cách để giúp học sinh yêu mến tri thức như là cơ hội để các em gặp gỡ Thiên Chúa.

1. Kinh nghiệm

Trong tri thức luận, kinh nghiệm đóng một vai trò quan trọng để người ta nhận thức được vấn đề. Trong triết lý giáo dục này, thầy cô là người tạo cho các em trải nghiệm nơi bài vở, trên thực tế. Những kiến thức được trao cho các em như là những kinh nghiệm giúp các em thấm được vào trong khối óc và con tim. Do đó, sách giáo khoa như là một trong những nguồn để các em có được kinh nghiệm về kiến thức. Tuy nhiên, với thời đại Internet hiện nay, sẽ có rất nhiều nguồn bổ ích khác để giúp các em có kinh nghiệm về đối tượng học hỏi.

Thực vậy, với thời đại Công nghệ hiện nay, Giáo hội cũng nhìn thấy những cơ hội trong Giáo dục cần hướng tới: “Hiệp ước Giáo dục Toàn cầu”. Trong bài phát biểu này, Đức Thánh Cha Phanxicô nói rằng: “Nếu chúng ta muốn có một thế giới huynh đệ hơn, chúng ta phải giáo dục các thế hệ trẻ biết nhìn nhận, trân trọng và yêu thương từng người, dù người đó gần hay xa về thể lý, dù người đó sinh ra hoặc sinh sống ở đâu”.  Nguyên tắc cơ bản “Biết mình” luôn định hướng cho việc giáo dục. Nhưng chúng ta không được bỏ qua những nguyên tắc thiết yếu khác: “Biết anh chị em mình”, để giáo dục về việc đón tiếp người khác. “Biết thụ tạo”, để giáo dục về việc chăm sóc ngôi nhà chung, và “Biết Đấng Siêu Việt”, để giáo dục về mầu nhiệm vĩ đại của cuộc sống”[4]. Nếu hướng đến những điều này, giáo viên sẽ giúp được các em biến lượng kiến thức thành tri thức cho cuộc đời!? Điều này dẫn chúng ta đến bước thứ hai.

2. Phản tỉnh

Nếu nhớ là quá trình chúng ta tiếp cận và lưu lại trong não, thì phản tỉnh giúp việc lưu lại này trở nên tri thức. Quý thầy cô đều biết giáo dục không nên dạy một chiều, nghĩa là giáo dục giúp các em phản tỉnh, nhận xét các vấn đề. Chúng ta đều biết mỗi người là một nhân vị (person), nghĩa là con người có hồn và xác, có lý trí, lương tâm, ý chí và tự do (x. GLHTCG 1783-1788,1799-1800). Đồng thời con người cũng có trách nhiệm trên quyết định của mình; và người ấy cũng có khả năng tự nhìn về chính mình. Ngôn ngữ triết học và linh đạo cũng đề cao sự tự phản tỉnh, hoặc phản tỉnh (reflection). Theo Hán Việt, phản nghĩa là trở lại, tỉnh là xét, xem xét. Như thế phản tỉnh là nhớ lại, xét hỏi linh hồn mình (chính mình), nghiền ngẫm thường xuyên. Hoặc theo từ điển tiếng Anh “a reflection man” là người suy nghĩ sâu xa và thấu đáo về một vấn đề gì đó. Chính trong hoàn cảnh này các em mới có thể phản biện, vốn được nhiều nhà giáo dục chú ý trong nhiều năm gần đây. Chỉ phản biện tốt khi các em biết phản tỉnh, suy nghĩ và đưa ra ý kiến của mình về một vấn đề nào đó. Từ phản tỉnh này giúp các em tập đứng trên hai chân của mình. Khi các em tập phản tỉnh, giáo viên như là người có kinh nghiệm, giúp các em tìm ra ánh sáng của vấn đề. Từ việc phản tỉnh này, các em sẽ chuyển kiến thức đến con tim, đến đôi tay mà chúng ta sẽ nói ở từ thứ ba.

3. Hành động

Học luôn đi đôi với hành. Một khi các em thấy được sự thú vị của việc học, nghĩa là có tác động trên đời sống của mình, các em sẽ có niềm vui để tìm tòi học hỏi. Niềm vui này có thể các em nhận được từ chính quý thầy cô, từ khung cảnh nhà trường, từ gia đình hoặc từ chính Thiên Chúa, (nếu các em là người Công giáo). Điều này nghe có vẻ lạ tai với nhiều thầy cô; tuy nhiên đây lại là điều quan trọng. Chẳng hạn kinh nghiệm của ông Gióp trong cựu ước cho ta thấy rằng: “Bấy giờ Đức Chúa mở tai cho phàm nhân, làm cho họ sợ hãi vì những lời cảnh cáo, để kéo họ xa những việc đã làm giúp họ tránh được thói kiêu căng, giữ linh hồn khỏi sa vào vực thẳm, cứu sinh mạng khỏi rơi xuống đường hầm.” (G 33,16-18). Lý tưởng là các em công giáo có những hành xử xứng hợp với luật lệ của Thiên Chúa. Đạo đức nhân bản của người đời thôi chưa đủ, nhưng làm sao để giúp các em “liên lạc” được với Thiên Chúa. Chính lúc ấy Thiên Chúa sẽ chỉ cho các em cách hành động đúng mực và hợp tình hợp lý.

Ba chìa khóa trên đây thực ra là một tiến trình trong giáo dục vốn liên hệ mật thiết với nhau. Trong giới hạn của bài viết, tôi không thể đi vào ngóc ngách của từng chìa khóa. Nếu dùng được cả ba chìa khóa này, cánh cửa giáo dục toàn diện sẽ được mở ra[5]. Nghĩa là giáo dục hướng đến việc phát triển con người toàn diện với thể xác và linh hồn, tình cảm và lương tri, trí khôn và ý chí. (x. Gaudium et Spes số 3). Trên hết, tôi muốn chia sẻ với quý thầy cô Công giáo rằng chúng ta đang có một nội lực, chỗ dựa rất lớn đó là Thiên Chúa. Cụ thể, đạo Công giáo có thể giúp chúng ta rất nhiều trong sự nghiệp giáo dục.

Trong khi nhiều người tôn vinh nghề giáo, ước gì giáo viên Công giáo biết rằng chúng ta đang dạy các em vì điều gì? Ngoài những khát vọng mà ngành giáo dục mời gọi, chúng ta còn có sứ mạng dạy cho các em biết sự thật (diakonia of truth)[6], học làm người và học để làm chứng cho Thiên Chúa[7]. Ít người để ý đến điểm quan trọng này. Trên thế giới, tôi thấy hầu hết chương trình của những trường nổi tiếng đều chứa đựng những điều trên. Nghĩa là họ dạy học không đơn thuần vì lượng kiến thức, nhưng còn vì rất nhiều giá trị từ nhân bản cho đến tâm linh, thiêng liêng. Do đó, thật tốt để chúng ta cử hành ngày lễ mừng Ngày nhà giáo như là cơ hội nhớ lại sứ mạng mà Thiên Chúa mời chúng ta bước vào môi trường giáo dục. Nơi đó, theo Đức giám mục Phêrô Nguyễn Văn Khảm: “Bầu không khí này được kiến tạo chủ yếu qua tương quan liên vị giữa giáo viên và học sinh cũng như giữa các học sinh với nhau, qua sự tận tụy và chứng tá sống động của các giảng viên đối với thiện ích của học viên.”[8] Nếu được như thế, môi trường giáo dục thực sự không buồn chán hoặc khô khan; nhưng là nơi để mỗi giáo viên là một nghệ nhân đồng hành với các em trên từng bước đường đời.

Tôi tiếp tục cầu nguyện cho quý thầy cô. Chúng ta cũng cầu nguyện cho nhau để mỗi người nỗ lực một chút trong hành trình giáo dục này. Nơi đó luôn có Thiên Chúa, Giáo hội và con người. Có cả tình yêu, khát vọng và lòng tin tưởng vào một tương lai tươi sáng. Mong thay!

“Cầu chúc toàn thể anh chị em được đầy tràn ân sủng của Chúa Giêsu Kitô, đầy tình thương của Thiên Chúa, và ơn hiệp thông của Thánh Thần.” (2 Cr 13,13).

[1] Minh Khôi, ‘Tiên học lễ, hậu học văn’: Bất kỳ thời nào cũng đúng, sao phải bỏ?, tại https://vtc.vn/tien-hoc-le-hau-hoc-van-bat-ky-thoi-nao-cung-dung-sao-phai-bo-ar648453.html

[2] Xem thêm: https://www.theologyofwork.org/old-testament/isaiah/gods-view-of-our-work-isaiah/life-knowledge-and-wisdom-isaiah-28ff

[3] https://www.hdgmvietnam.com/chi-tiet/thu-goi-anh-chi-em-giao-chuc-cong-giao-nhan-ngay-nha-giao-viet-nam-20-11-2021-44067

[4] https://www.vaticannews.va/vi/pope/news/2021-10/dtc-tiep-giao-duc-ton-giao.html (Sáng thứ ba 05/10/2021, Đức Thánh Cha Phanxicô đã cùng với vị đại diện các tôn giáo thế giới tham dự cuộc họp về chủ đề “Tôn giáo và giáo dục”).

[5] Tuyên Ngôn về Giáo Dục Kitô giáo của Công Đồng Vatican II và nhất là khi dẫn lại câu tuyên bô thời danh trong Thư Giacôbê: “Là Mẹ và là Thầy, Giáo Hội Công Giáo có bổn phận thông truyền cho mọi người, nhất là các Kitô hữu, một nền giáo dục toàn vẹn. Mục tiêu hàng đầu của giáo dục Kitô giáo là đức tin. Giáo dục đức tin không chỉ là truyền lại cho tín hữu những định tín, nhưng còn giúp cho tín hữu sống đức tin ấy trong cuộc sống cụ thể, vì ‘đức tin không có việc làm là đức tin chết’ (Gc 2,17). Các tín hữu, nhờ được huấn luyện, sẽ trở thành men, muối và ánh sáng cho trần gian.” (Thư Chung 2007 của HĐGM Việt Nam về Giáo dục Kitô Giáo, số 32 cũng đề cập đến điều này.)

[6] https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/giao-hoi-va-su-vu-giao-duc-40202

[7] Điều này cũng được Giáo hội nhắn nhủ với giáo viên: http://giaoxutanviet.com/thu-duc-cha-chu-tich-ubgdcg-gui-nha-giao-nhan-ngay-20-11/

[8] Đọc thêm: https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/giao-hoi-va-su-vu-giao-duc-40202