2020
Công lý cho trái đất
CÔNG LÝ CHO TRÁI ĐẤT
ĐGM. Giuse Nguyễn Đức Cường
Sau khi đọc lại Tông huấn Laudato Si’ của Đức Giáo hoàng Phanxicô, nhân kỷ niệm 5 năm (24/5/2015-24/5/2020), ngày ban hành Thông điệp này, tôi có một vài suy nghĩ sau đây:
1.TRÁI ĐẤT BỊ TÀN PHÁ
Ngày nay, bất cứ ai, dù là những người ở thành thị hay thôn quê, đều biết hay đều cảm nhận các hiện tượng thất thường về thời tiết, khí hậu, mưa gió, bão táp, lụt lội, ô nhiễm không khí cũng như ô nhiễm nguồn nước, biển cả và sông ngòi. Không những nhận biết, cảm nhận mà đôi khi còn là nạn nhân nữa. Thật vậy, cứ nhìn vào con suối, dòng sông, chúng ta thấy hiện tượng ô nhiễm: đen ngòm, hôi thối do rác rưởi mà con người xả ra, nước thải từ các nhà máy… Cứ nhìn vào những cánh rừng, ta thấy cây cối bị đốn chặt bừa bãi, diện tích rừng nguyên sinh bị thu hẹp dần… Cứ nhìn vào không khí ta thấy bụi bặm, không trong lành do khói từ xe cộ, từ các nhà máy bốc cao …Cứ nhìn vào những cánh đồng bạt ngàn không thể cày cấy do bị nhiễm mặn. Và còn nữa: nhiệt độ nóng dần lên, hạn hán, lụt lội, nhiều sinh vật và động vật bị giảm thiểu, thậm chí bị tuyệt chủng, dịch bệnh gia tăng…
2.TRÁI ĐẤT ĐÒI CÔNG LÝ
Là Kitô hữu, chúng ta tin rằng vũ trụ, muôn loài muôn vật do Thiên Chúa dựng nên và tất cả đều tốt đẹp, thiên nhiên và con người sống hài hòa với nhau. Thiên Chúa đã trao trách nhiệm cho con người làm cho vũ trụ này, trái đất này tốt hơn, đẹp hơn và đáng sống hơn nữa (x. St 1,1-2,4a).
Phải thành thật công nhận rằng, qua các thế hệ kế tiếp nhau, con người đã góp công làm cho vũ trụ này đẹp hơn, đáng sống hơn qua các công trình xây dựng, qua các phát minh khoa học như làm cho thế giới có nhiều lương thực hơn – quần áo đầy đủ hơn, đẹp hơn – giao thông thuận lợi hơn – thông tin mau lẹ hơn, làm cho con người gần gũi nhau hơn … Tuy nhiên, chúng ta cũng phải thẳng thắn nhìn nhận một sự thật hiển nhiên là trái đất bị tàn phá nhiều hơn là được xây dựng như chúng ta đã nói ở trên.
Trước hiện tượng này, nhiều cá nhân, đoàn thể, các vị lãnh đạo các nước và tôn giáo đã lên tiếng nhắc nhở và kêu gọi mọi người quan tâm và gìn giữ vũ trụ, ngôi nhà chung của chúng ta. Đức Giáo Hoàng Phanxicô , trong Thông Điệp Laudato Si, lên tiếng rằng đã đến lúc chúng ta phải chăm chú lắng nghe trái đất bị hủy hoại đang lên tiếng đòi công lý: “Chị Đất đang kêu trách(1) chúng ta đã gây tổn hại cho chị… chị đang bị áp bức và bị hủy hoại nên chị rên siết và quằn quại”. (số 2). Kêu trách là phản kháng và đòi hỏi chúng ta thay đổi cách sống đối với trái đất (x. số 53).
Thật vậy, theo Đức Giáo Hoàng, con người chúng ta đã sử dụng và lạm dụng trái đất một cách vô trách nhiệm. Vì muốn phát triển kinh tế, nhiều người tự cho mình là sở hữu chủ với quyền hủy hoại trái đất. Bạo lực nằm sâu trong trái tim con người, vốn bị tội lỗi làm tổn thương, cũng gây ra bệnh tật nơi đất đai, nguồn nước, không khí và các sinh vật (x. số 2).
- LÀ KITÔ HỮU, CHÚNG TA PHẢI LÀM GÌ?
Trái Đất đòi công lý. Theo Đức Giáo Hoàng Phanxicô, công lý đòi buộc mỗi người chúng ta phải chăm sóc ngôi nhà chung của chúng ta, bằng cách tôn trọng và biết ơn trái đất (x. số 2), bảo vệ thế giới chứ không hủy diệt, gieo trồng vẻ đẹp chứ không gây ô nhiễm và phá hủy (x. số 246, lời cầu nguyện 1). Bổn phận chăm sóc trái đất là của mọi người, các tổ chức quốc gia và quốc tế, đặc biệt của những người lãnh đạo và người làm kinh tế: Công lý đòi buộc “những ai đang nắm quyền lực và của cải tránh xa thái độ vô tâm, để họ yêu mến những thiện ích chung, thăng tiến người yếu đuối và chăm sóc cho thế giới (x. số 246, Lời cầu nguyện 2).
Là Kitô hữu, chúng ta lại càng phải quan tâm, bảo vệ, chăm sóc và làm cho thế giới mỗi ngày mỗi đẹp hơn, đáng sống hơn vì đó là trách nhiệm mà Thiên Chúa đã trao cho chúng ta. Theo Đức Giáo Hoàng, công lý đòi buộc cả cộng đoàn (Giáo hội toàn cầu cũng như Giáo hội địa phương) chứ không chỉ mỗi cá nhân phải hoán cải sinh thái (số 219).
Trước khi đề ra cho người tín hữu chúng ta những việc làm cụ thể để chăm sóc trái đất, Đức Giáo Hoàng đã cho thấy nguyên nhân sâu xa gây ra sự hủy hoại trái đất của con người. Theo ngài, “ Vì thị trường có xu hướng cổ võ tiêu thụ cực độ để bán sản phẩm, nên người ta dễ bị cuốn vào cơn lốc mua sắm và tiêu xài không cần thiết”. Tệ hơn nữa “Mô hình này làm cho người ta tin rằng, họ thực sự tự do bao lâu họ được tự do tiêu thụ”(số 203). Để thỏa mãn khuynh hướng tiêu thụ này, người ta lại càng sản xuất nhiều hơn và do đó lại càng hủy hoại môi trường hơn, nhất là mất đi cảm thức đích thực về thiện ích chung và sẽ dẫn tới bạo lực và hủy diệt lẫn nhau (x. số 203).
Vì thế, để cứu vãn sự toàn vẹn của trái đất và hạnh phúc của con người, nhất là những người nghèo và các thế hệ sau, Đức Giáo Hoàng đã đưa ra những việc làm cụ thể cho Giáo Hội toàn cầu, các Giáo hội địa phương, cũng như các gia đình và mỗi tín hữu như sau: Công lý đòi buộc người tín hữu chúng ta quan tâm tới việc giáo dục về sinh thái ở gia đình, qua truyền thông, trong các bài giáo lý(x. số 213). Đặc biệt, trong các chủng viện, các nhà đào tạo sẽ giáo dục chủng sinh có một đời sống giản dị, đầy trách nhiệm, sự chiêm niệm với lòng biết ơn về thế giới Chúa tặng ban, quan tâm đến nhu cầu của người nghèo và bảo vệ môi trường (x. số 214).
Nhìn vào thái độ sống của các tín hữu hiện nay với trái đất, Đức Giáo Hoàng nhắc nhở: Công lý đòi các tín hữu phải hoán cải nội tâm về vấn đề sinh thái, gọi là hoán cải sinh thái: “Phải nhìn nhận rằng, các Kitô hữu đã không luôn luôn tôn trọng và phát triển những kho tàng thiêng liêng được Thiên Chúa phú ban cho Hội Thánh, trong đó đời sống tinh thần không tách lìa khỏi thân xác, khỏi thiên nhiên hay những thực tại của thế giới, nhưng sống cùng và sống với, trong sự hiệp thông với tất cả mọi sự chung quanh chúng ta” (số 216). Sống ơn gọi làm người bảo vệ công trình do Chúa dựng nên là yếu tố thiết yếu của đời sống nhân đức.
- LỐI SỐNG MỚI
Chăm sóc ngôi nhà chung, từ bỏ lối sống mua sắm và tiêu xài không cần thiết mà Đức Giáo Hoàng đề nghị là một lối sống mới cho mọi người nói chung và người tín hữu nói riêng. Đây là một lối sống trả lại công lý cho trái đất. Lối sống này sẽ có khả năng phát huy tình yêu và xây dựng hòa bình. Lối sống này làm nên hạnh phúc cho đại gia đình nhân loại và thiên nhiên, sống hài hòa với nhau trong ngôi nhà chung là toàn thể vũ trụ bao la, thoát thai từ Bàn Tay Sáng Tạo Toàn Năng của Thiên Chúa là Cha của mọi người và mọi loài thụ tạo với Đức Kitô là Anh Cả (x. Cl 1, 12-20). Lối sống này quả thực không dễ thực hiện, nhưng với niềm tin vào ơn phù trợ của Chúa, Đức Giáo Hoàng khích lệ chúng ta: “ Thiên Chúa của sự sống, Đấng yêu thương chúng ta vô cùng, luôn luôn hiện diện với chúng ta trong thế giới này. Ngài không bỏ rơi chúng ta, Ngài không bỏ mặc chúng ta đơn độc, vì Ngài đã tháp nhập vĩnh viễn với trái đất của chúng ta, và tình yêu của Ngài luôn thúc bách chúng ta tìm kiếm những cách thế mới để tiến bước”(số 245). Việc đưa ra những chương trình mục vụ thực hành lối sống mới mà Thông Điệp LAUDATO SI đề ra, là bổn phận của các giáo hội địa phương. Vậy, mỗi giáo phận tại Việt Nam chúng ta sẽ ứng dụng lối sống mới này thế nào vào đời sống cụ thể của giáo phận mình trong các chương trình mục vụ?
Để cảm thấy đây là một vấn đề khẩn thiết, chúng ta hãy để câu hỏi của Đức Giáo Hoàng : “Chúng ta muốn trao lại một thế giới như thế nào cho những người đến sau, cho con em chúng ta hiện đang lớn lên?”(số 160) chất vấn chúng ta.
+Giuse Nguyễn Đức Cường
Giám mục Giáo phận Thanh Hóa
Chủ tịch Ủy ban Công Lý và Hòa Bình / HĐGM Việt Nam
Nguồn: giaophanthanhhoa.net
__________
(1) X. Cha Phi Khanh Vương Đình Khởi, OFM, “Không có chỗ cho tiếng khóc trong Laudato Si” – Tài liệu Thường Huấn LM TGP Hà Nội 2016. Ngài đề nghị nên dịch theo chữ La tinh “obiurgat” là “kêu trách, trách móc” thay vì than khóc.
2020
Caritas Việt Nam: Phóng Sự Nhìn Lại 5 Năm Thông Điệp Laudato Si’
Caritas Việt Nam: Phóng Sự Nhìn Lại 5 Năm Thông Điệp Laudato Si’
Thiên Chúa tạo dựng mọi sự đều tốt đẹp. Ngay từ khởi nguyên Thiên Chúa đã tạo dựng chim trời, cá biển, cùng mọi thứ thảo mộc; và con người được sống trong sự hoà hợp, canh tác và hạnh phúc với thiên nhiên.
Thế nhưng trải qua năm tháng, con người đã tự tách mình ra khỏi sự hòa hợp này, cho mình quyền làm bá chủ và bắt đầu khai thác môi trường thiên nhiên đến kiệt quệ. Chính điều này mà con người đang phải gánh chịu hậu quả nghiêm trọng của sự biến đổi khí hậu như hàng vạn người phải chết mỗi năm do thiên tai. Nhưng trước hết, phải kể đến lượng khí thải CO2 trên thế giới đang ở mức nghiêm trọng gây hiệu ứng nhà kính – biến đổi khí hậu. Nó đã trở nên cấp bách và nguy hại.
Theo quy luật tự nhiên, con người phải sống hoà hợp với vũ trụ và thiên nhiên, nếu không thì con người sẽ tự huỷ hoại chính mình. Con người không thể tồn tại nếu họ không tuân theo quy luật của thiên nhiên. Điển hình, như việc chặt phá rừng, hạn hán, mưa bão lũ lụt, ô nhiễm môi sinh, mất cân bằng sinh thái… Rất nhiều hiểm họa để lại khi chúng ta tách mình ra khỏi quy luật của tự nhiên, phá vỡ môi trường sinh thái. Hậu quả của biến đổi khí hậu phần nhiều đã do con người tạo nên và nó không loại trừ bất cứ ai hay quốc gia nào; đặc biệt là người nghèo và các nước chậm phát triển đang phải gánh chịu hậu quả này nhiều nhất.
Còn rất nhiều hình thức mà con người đang huỷ hoại môi trường như, lấp sông phá núi, khai thác mỏ quặng, khoáng sản thiên nhiên, rác thải khí thải v.v. Một khi con người đã làm cho “Mẹ Thiên Nhiên” giận dữ, thì đương nhiên hậu quả sẽ đến. Đúng như lời của Đức thánh Cha Phanxicô nói: “Con người có thể tha thứ nhưng trái đất không biết tha thứ. Nếu một khi con người tác động, can thiệp phá huỷ quy luật tự nhiên của thiên nhiên, thì con người phải gánh chịu hậu quả đó.”
Đức Thánh Cha kêu gọi chúng ta loại bỏ các hành động huỷ hoại bóc lột trái đất. Ngài nói: “Chúng ta đã thất bại trong việc bảo vệ trái đất, ngôi nhà-ngôi vườn của chúng ta, trong việc bảo vệ anh em của chúng ta. Chúng ta đã phạm tội chống lại trái đất, chống lại người lân cận và cuối cùng, chống lại Đấng Tạo Hóa, người Cha tốt lành ban phát cho mọi người và muốn chúng ta sống với nhau trong sự hiệp thông và thịnh vượng. Nếu chúng ta huỷ hoại trái đất thì hậu quả sẽ rất tồi tệ, chúng ta sẽ không có tương lai. Chúng ta đã nhìn thấy những thảm kịch tự nhiên, những phản ứng của trái đất trước sự ngược đãi của chúng ta, chúng ta không thể chăm sóc trái đất nếu chúng ta không yêu thương và không tôn trọng trái đất.”
Hiện nay trái đất đã bị tổn thương. Chúng ta có thể làm gì để chữa lành? Câu hỏi xem ra không chỉ dành cho các nhà khoa học, hay các nguyên thủ quốc gia; nhưng còn cho mỗi chúng ta. Chúng ta cũng phải tự cứu vãn lấy chính mình bằng cách tiết kiệm điện nước, giảm thiểu dùng túi nilon và chai nhựa, hoặc tái sử dụng chúng. Bên cạnh đó là phân loại rác thải, ủ phân hữu cơ, trồng cây xanh, dùng phương tiện công cộng hay đi xe đạp, dùng sản phẩm địa phương… Những việc tưởng nhỏ nhưng từng hành vi ý thức được cộng lại sẽ tạo nên một trào lưu làm thay đổi thói quen không tốt và góp phần xây dựng môi trường xanh – sạch và môi trường trong lành.
Vẫn còn kịp nếu chúng ta cùng nhau cam kết, ngừng phá huỷ môi trường thiên nhiên, tôn trọng quyền sống của thiên nhiên. Hãy đáp lại lời mời gọi của Đức Thánh Cha Phanxicô, thông qua thông điệp Laudato Si’ (2015), mỗi chúng ta hãy chung tay bảo vệ môi trường sinh thái toàn diện và cùng nhau chăm sóc ngôi nhà chung của nhân loại, là Mẹ Đất của chúng ta.
Truyền Thông Caritas Việt Nam
2020
Thánh lễ giỗ 30 năm Đức cố Hồng Y Giuse Maria Trịnh Văn Căn
Thánh lễ giỗ 30 năm Đức cố Hồng Y Giuse Maria Trịnh Văn Căn
Vào lúc 18h30 thứ Hai, ngày 18/5/2020, tại Nhà thờ Chính Tòa Hà Nội, Đức Tổng Giám Mục (TGM) Giuse Vũ Văn Thiên đã chủ sự Thánh lễ cầu nguyện cho Đức cố Hồng Y Giuse Maria Trịnh Văn Căn, nguyên Tổng Giám Mục, Tổng Giáo Phận Hà Nội, nhân ngày giỗ lần thứ 30 của ngài.
Đồng tế trong Thánh lễ có sự hiện diện của Đức Hồng Y (ĐHY) Phêrô Nguyễn Văn Nhơn, Đức Cha Giuse Đặng Đức Ngân – Giám mục Giáo phận Đà Nẵng, Đức Cha Giuse Nguyễn Văn Yến – Nguyên Giám mục Giáo phận Phát Diệm, Đức Cha Lôrenxô Chu Văn Minh, Cha Tổng đại diện Antôn Nguyễn Văn Thắng, Cha Brunô Phạm Bá Quế – Giám đốc Đại Chủng viện, Cha Giuse Trịnh Ngọc Hiên – Bề trên Dòng Chúa Cứu Thế, quý Cha giáo Đại Chủng viện, quý Cha trong hạt Chính tòa, cùng quý Tu sĩ nam nữ và đông đảo anh chị em giáo dân tới tham dự Thánh lễ.
Mở đầu Thánh lễ, Đức TGM Giuse đã nhắc lại những thành quả, những công lao, những cố gắng, những gian nan mà Đức Cố HY: “đã hiến thân vì yêu mến Giáo Hội và yêu mến Tổng Giáo phận của chúng ta. Hôm nay kỉ niệm 30 năm ngài về nhà Cha trên trời, chúng ta quy tụ nơi đây để một lần nữa khẳng định rằng, mặc dầu ĐHY khuất bóng nơi chúng ta, nhưng người không rơi vào quên lãng và chúng ta đặc biệt tri ân về ngài”.
Trong phần chia sẻ Lời Chúa, Đức Cha Giuse – Giám mục Giáo phận Đà Nẵng đã mời gọi cộng đoàn cũng như mỗi người chúng ta luôn tin tưởng và đặt niềm tín thác nơi Thiên Chúa. Ngài luôn hiện diện trên con thuyền Giáo Hội, trước mọi biến cố của Giáo Hội và Thế giới. Ngài vẫn tiếp tục thực hiện những điều cả thể, ngay cả những lúc Giáo Hội tưởng mình bị cản trở không làm được gì, bởi vì ngài đã yêu thương từng người chúng ta.
Tiếp nối bài chia sẻ, Đức Cha Giuse đã lược lại lịch sử cuộc đời của ĐHY Giuse Maria, những công việc mà ngài đã làm cho Tổng Giáo phận Hà Nội cũng như cho Giáo Hội Việt Nam trong thời kì ngài còn mục vụ trong Tổng Giáo phận: Ngài rất yêu mến Lời Chúa, do đó ngài đã cố gắng dịch cách bình dân bộ Kinh Thánh Cựu – Tân Ước phổ biến rộng rãi để mọi người có thể đọc và tìm hiểu cũng như sống Lời Chúa. Ngài giúp cho nền Thánh Nhạc được cập nhật bằng chính những sáng tác của mình. Ngài luôn cố gắng để có thể mở Đại chủng viện Hà Nội, từ khởi đầu đầy khó khăn tới ngày nhìn thấy Đại Chủng viện Hà Nội đào tạo Linh mục cho nhiều Giáo phận miền Bắc. Sự can đảm trong bình an đã thể hiện nơi ngài, khi chính ngài đã xin Đức Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II tôn phong Hiển Thánh cho 117 Chân Phước tử đạo Việt Nam, ngày 19/6/1988. Để có được sự mạnh mẽ, can đảm, phó thác và có thể làm được những công việc lớn lao như vậy, ĐHY Giuse Maria đã đặt niềm Hy Vọng vào quyền năng của Chúa Giêsu Tử Nạn – Phục sinh.
Sau Thánh lễ, Đức TGM Giuse, ĐHY Phêrô, quý Đức Cha, quý Cha cùng toàn thể cộng đoàn hướng về mộ phần của ĐHY Giuse Maria để thắp nén hương cùng dâng lời kinh cầu nguyện cho ngài.
Ước gì, mỗi người chúng ta học được những nét đẹp nơi cuộc đời Đức Cố Hồng Y Giuse Maria, biết tỏa lan hương thơm thánh thiện như Chúa mời gọi và như Giáo Hội mong muốn.
Truyền thông Giáo xứ Chính Tòa Hà Nội
2020
Đức TGM Giuse Nguyễn Năng huấn đức tại Đại Chủng Viện Thánh Giuse Hà Nội
“Để tiến trình đào tạo linh mục được thành toàn, mỗi Chủng sinh phải biết mở rộng tấm lòng, biết tìm kiếm Thánh ý Chúa mỗi ngày, biết trở nên ngoan nguỳ, dễ bảo, dễ dạy dưới tác động của Chúa Thánh Thần có như thế việc đào tạo mới thu lượm được nhiều hoa trái”
Trên đây là những lời nhắn nhủ của Đức Tổng Giám Mục (TGM) Giuse Nguyễn Năng, Giám quản Tông toà Giáo phận Phát Diệm dành cho anh em chủng sinh trong giờ huấn đức tại Đại Chủng viện Thánh Giuse Hà Nội vào thứ Sáu ngày 15/5/2020.
Trong bài huấn dụ, với lòng nhiệt thành của một vị mục tử luôn tâm huyết với công cuộc đào tạo linh mục, Đức TGM Giuse tha thiết mời gọi mỗi Chủng sinh hãy lưu tâm và tích cực cộng tác trong tiến trình đào tạo và tự đào tạo nơi chủng viện. Khởi đi từ Ratio đào tạo linh mục của Bộ Giáo Sĩ năm 2016, ngài nhắn nhủ mỗi anh em hãy ý thức rằng việc đào tạo linh mục nơi chủng viện không đề cập đến tiến trình học Triết học hay Thần học, nhưng Giáo Hội nhắm đến việc đào tạo mỗi chủng sinh trở nên người môn đệ – Khoa Triết học, và nên đồng hình đồng dạng với Đức Kitô – Khoa Thần học.
Ngài cũng nhấn mạnh, linh mục không phải là một nghề, hay một viên chức, nhưng trên hết đó là một ơn gọi, một sứ mạng. Việc đào tạo linh mục không phải là đào tạo nghề, nhưng là đạo tạo một con người, một chứng nhân. Vì thế, công cuộc đào tạo linh mục không phải chỉ kéo dài 8 năm nơi Đại Chủng viện, nhưng đó là một tiến trình đào tạo trường kì, liên lỉ để mỗi ngày, mỗi Chủng sinh linh mục trở nên giống Chúa hơn. Trong thời đại mới này, người linh mục không chỉ bận tâm đến những hoạt động “mục vụ bảo tồn”, nhưng trên hết mỗi người phải trở nên những linh mục “đi ra”, trở nên những linh mục Tân Phúc Âm hoá.
Để tiến trình đào tạo thu lượm được những kết quả tốt đẹp, Đức Tổng Giuse mời gọi mỗi anh em hãy biết mở lòng ra, biết trở nên ngoan nguỳ, dễ dạy, dễ bảo dưới tác động của Chúa Thánh Thần. Ngài cũng nhắn nhủ anh em hãy tập biết phân định thần khí, biết tìm kiếm và thực thi thánh ý Chúa mỗi ngày, có như thế sứ vụ linh mục của mỗi người trong tương lai mới thực sự trọn vẹn và có ý nghĩa.
Trong bài giảng Thánh Lễ sáng ngày 16/5/2020, được gợi hứng từ bài đọc trong sách Công Vụ Tông Đồ và Tin Mừng theo Thánh Gioan, Đức Tổng Giuse nhấn mạnh Giáo Hội luôn sống và hoạt động trong sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần. Qua đó, ngài mời gọi mỗi chủng sinh cũng luôn biết tìm kiếm thánh ý Chúa, sống dưới tác động của Chúa Thánh Thần có như thế tiến trình đào tạo hiện tại và sứ vụ linh mục của mỗi người trong tương lai mới thực sự sinh hoa trái.
Ước mong sao mỗi anh em chủng sinh luôn ý thức rằng tác nhân chính trong công cuộc đào tạo là Chúa Thánh Thần, và mỗi người luôn được mời gọi để mở lòng ra, để lắng nghe và tìm kiếm Thánh ý Chúa mỗi ngày, để trở nên ngoan nguỳ, dễ dạy, dễ bảo, nhờ đó mỗi người sẽ trở nên những vị mục tử của thời đại mới, những mục tử như lòng Chúa mong ước. BTT ĐCV Thánh Giuse Hà Nội