2023
“Giáo hội có thể ngăn chặn chiến tranh không?”
Công lý, tình liên đới, việc chăm sóc trái đất, sự bao gồm, hay tình huynh đệ nói chung, là thông điệp hòa bình của Giáo hội, được thực hiện với sự kiên quyết mạnh mẽ bởi ĐTC Phanxicô và những vị tiền nhiệm của ngài. Một sự dấn thân đặc biệt đã khiến nhà báo Piero Damosso đặt câu hỏi: Liệu Giáo hội có thể ngăn chặn chiến tranh không?
Nội dung “cuốn sách đối thoại” này gồm hơn 50 cuộc phỏng vấn, là một cuộc điều tra của nhà báo Piero Damosso, được thực hiện sau sáu mươi năm thông điệp Pacem in terris – Hòa bình dưới thế.
Đặc biệt tập trung vào cuộc chiến đang diễn ra ở Ucraina, tác giả đặt câu hỏi cho hơn 50 người đối thoại và đi đến nhận thức rằng “điều đó là có thể”, được viện dẫn bởi rất nhiều lý do, trong đó đi từ chính cuộc đối thoại đến thẩm quyền của các bên tham gia, đặc biệt là Đức Thánh Cha Phanxicô, người có vai trò được nhiều nhà lãnh đạo tôn giáo và chính trị công nhận.
Trong một cuộc phỏng vấn với Radio Vatican – Vatican News, nhà báo Damosso khẳng định: “Ngày nay, Giáo hội là ảnh hưởng duy nhất trên thế giới thực sự có khả năng ngăn chặn cuộc xung đột ở Ucraina. Đối mặt với sự bế tắc của cuộc chiến này, Giáo hội có thể kiến tạo các mối quan hệ ngoại giao, có thể biến nó thành một điểm quy chiếu thực sự, cũng bởi vì đây là cuộc chiến giữa các Kitô hữu”.
Đối thoại và đại kết
Tác giả nhấn mạnh rằng con đường đối thoại giữa các tôn giáo và phong trào đại kết đã được Đức Gioan XXIII đón nhận trước, được bắt đầu bởi Công đồng Vatican II, được Đức Phaolô VI đón nhận (hãy nghĩ đến cuộc gặp gỡ với Đức Thượng phụ Athenagoras) và được mở rộng bởi Đức Gioan Phaolô II và từ tinh thần của Assisi, được Đức Biển Đức XVI tiếp tục và được Đức Phanxicô phát triển hơn nữa. Đại kết khi đó trở thành “ngoại giao kiến tạo hòa bình” và đối thoại là mấu chốt của nó.
Ký giả Damosso nói: “Đối thoại là tiền đề cơ bản và bắt đầu từ sự công nhận lẫn nhau. Chúng ta phải có khả năng hoán cải, nếu chúng ta muốn cứu nhân loại, trước một câu hỏi rất đơn giản: người kia có phải là một người anh em hay không? Đây là sự cấp bách mà Đức Phanxicô thúc giục chúng ta với thông điệp Fratelli tutti”, và ông cảnh báo trước thực tế rằng “chúng ta đang quên đi nỗi kinh hoàng của chiến tranh”.
Cầu nguyện cũng đóng một vai trò trung tâm. Nhà báo Damosso nói: “Tôi nhắc lại, đây là cuộc chiến giữa các Kitô hữu. Đối với tất cả các Kitô hữu, việc cầu nguyện là rất quan trọng, nó thay đổi cuộc sống. Chúng ta có một truyền thống yêu kính Đức Mẹ cách đặc biệt, cả ở Nga và Ucraina. Nếu chúng ta tin tưởng hướng về Mẹ Maria, Nữ vương Hòa bình, tôi tin rằng chúng ta sẽ tìm kiếm những con đường hòa bình với quyết tâm cao hơn.
Tính hiện thực của Thông điệp Pacem in terris
Chương đầu tiên của cuốn sách của nhà báo Damosso nói về thông điệp Pacem in terris – Hòa bình dưới thế -, được Đức Gioan XXIII ban hành cách đây 60 năm. Nó được định nghĩa là “Sao Bắc Đẩu” vì tính chất trỗi vượt của các chủ đề được đề cập, trong một văn bản được viết không chỉ cho các tín hữu mà còn cho tất cả những người có thiện chí. Một khái niệm, trong số nhiều khái niệm được nêu bật, mang tính thời sự cao, đó là giải trừ quân bị toàn diện. “Thông điệp kỳ diệu này làm cho chúng ta hiểu rằng chúng ta không thể ở trong thế giới mà không có những giới hạn, và quan điểm giải trừ quân bị toàn diện này là cụ thể, đã dẫn đến sự tiến bộ trong nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, ngày nay – tác giả thừa nhận – có vẻ như chúng ta đang đầu hàng khi đối mặt với thực tế khủng khiếp của chiến tranh. ĐTC Phanxicô đang chỉ cho chúng ta thấy Thông điệp Pacem in terris và cách đây 8 năm, khi phát biểu tại Đại hội đồng Liên Hiệp quốc vào năm 2015, ngài đã cảnh báo nhân loại về việc không thể tôn trọng những giới hạn nhất định. Ngài đã phát biểu trong dịp đó về những giới hạn của quyền lực như một ý tưởng hàm chứa khái niệm về quyền”.
Đề án hòa bình và tinh thần của Helsinki
Sau khi nhấn mạnh tầm quan trọng vai trò của châu Âu đối với một tương lai hòa bình ở mức độ toàn cầu, bằng cách phân tích chủ nghĩa dân tộc hiếu chiến của Putin và công việc cần thiết để đạt được một nền hòa bình công bằng và lâu dài, chương thứ tư nói về việc quản trị thế giới, bắt đầu từ tinh thần Helsinki. Tài liệu tham khảo là các thỏa thuận Helsinki năm 1975, giữa cuộc Chiến tranh Lạnh, sau hai năm hoạt động nỗ lực ngoại giao, Vatican được nhìn thấy là một trong những nhân vật chính và mở ra cánh cửa cho kỷ nguyên tan băng trên khắp lục địa châu Âu giữa Tây và Đông. Từ đó Tổ chức An ninh và Hòa bình ở Châu Âu (OSCE) ra đời. Ngày nay OSCE có 57 quốc gia thành viên và liên quan đến hơn một tỷ công dân.
Nhà báo Damosso kết luận: “Ngày nay, châu Âu có thể nói cùng một tiếng nói và hàng trăm ngàn người trẻ châu Âu tại Đại hội Giới trẻ Thế giới ở Lisbon cho chúng ta thấy một trong những gương mặt đẹp nhất của lục địa, của những người làm việc vì một tương lai hòa bình”. Trong cuốn sách, tác giả nói rằng các kế hoạch hòa bình “là một vấn đề cấp bách”.
Ba người phụ nữ đối thoại
Cuốn sách cũng trình bày về ba đóng góp của những người nữ: Paola Severino, cựu bộ trưởng Cộng hòa Ý; Edith Bruck, nhà văn, người sống sót trong các trại tập trung của Đức Quốc xã và Dacia Maraini, nhà văn. Piero Damosso đã thực hiện ba cuộc phỏng vấn sâu rộng, đặt nhiều câu hỏi khác nhau, bao gồm cả câu hỏi đặt tên cho cuốn sách. “Ba người phụ nữ trong cuộc đối thoại” là tiêu đề của chương cuối.
Bà Severino nói: “Tôi nghĩ rằng Giáo hội của Giáo hoàng Phanxicô có thể làm rất nhiều để ngăn chặn chiến tranh” và nhấn mạnh cách “Giáo hoàng thể hiện lòng dũng cảm phi thường” và “chúng ta phải lấy cảm hứng từ ý chí mạnh mẽ thúc đẩy hòa bình của ngài”. Đối với bà Bruck, “Đức Thánh Cha Phanxicô đang làm những gì tốt nhất có thể, ngài đang cử người đến để tạo hòa bình”, nhưng “chúng ta thấy rằng một Giáo hoàng không đủ để tạo hòa bình”. Cuối cùng, đối với bà Maraini, “Giáo hội của Đức Thánh Cha Phanxicô đang cố gắng, nhưng phải đối mặt với sức nặng của một số quốc gia” nên sự thành công của nỗ lực này “sẽ rất khó khăn”.
Hòa bình và các thỏa thuận có thể
Trong số rất nhiều nhân vật được phỏng vấn còn có nhà kinh tế học Stefano Zamagni, người đề xuất một thỏa thuận 7 điểm có thể có giữa Nga và Ucraina, hy vọng có một sự huy động của xã hội để thành lập “Liên minh vì hòa bình”, và nhà tâm lý học Franco Vaccari, chủ tịch của tổ chức quốc tế Rondine-Cittadella della pace, người có phương pháp làm việc dựa trên xác tín rằng để xây dựng các mối quan hệ, người ta không thể bỏ qua những căng thảng, là điều không bao giờ đồng nghĩa với chiến tranh. Ông Vaccari nói: “Những căng thẳng thể hiện sự khác biệt, từ đó nảy sinh sự gặp gỡ để lắng nghe và hiểu nhau, giống như các sinh viên làm ở Rondine”, một ngôi làng ở tỉnh Arezzo, nơi ngày nay có cả người trẻ Ucraina và Nga, Israel và Palestin sống cùng nhau. Đại sứ Pasquale Ferrara cũng đang đề xuất một thỏa thuận hòa bình, kêu gọi phương Tây, châu Âu xây dựng “một hệ thống cùng tồn tại mới giữa các quốc gia”. Ông Andrea Riccardi, người sáng lập Cộng đồng Sant’Egidio, nhận định: “Từ ngữ ‘hòa bình’ đã bị xóa khỏi từ vựng nhưng không bị xoá khỏi mong đợi của con người”. Ông nói thêm: “Hòa bình là mục tiêu của mọi chính sách và mọi xung đột, nhưng ngày nay chúng ta có nguy cơ đánh mất chân trời này”.
2023
Trước ngưỡng cửa chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha tại Marseille
Bế mạc cuộc gặp gỡ Địa Trung Hải
Đức Thánh Cha đến thành phố Marseille cổ nhất của Pháp có từ 600 năm trước công nguyên, và là thành phố đông dân nhất tại nước này sau thủ đô Paris, nhưng lý do chính thức của chuyến đi không phải là để viếng thăm nước Pháp, như chính ngài đã tuyên bố, nhưng là để bế mạc các cuộc Gặp gỡ Địa Trung Hải.
Các cuộc Gặp gỡ này do sáng kiến của Hội Đồng Giám Mục Ý đề ra và lần trước đây có sự hiện diện của Đức Thánh Cha trong buổi bế mạc là cuộc gặp gỡ tại thành phố cảng Bari nam Ý, hồi năm 2020. Cuộc gặp gỡ năm ngoái, 2022, tại thành phố Firenze, trung Ý, dự kiến có sự hiện diện của ngài, nhưng vào phút chót ngài không thực hiện được.
Quan tâm của Đức Thánh Cha
Tuy nhiên, mối quan tâm của Đức Thánh Cha đối với miền Địa Trung Hải đã có từ lâu, như Đức Hồng Y Jean-Marc Aveline, Tổng Giám Mục Marseille, đã tuyên bố với đài Vatican hôm 14/9/2023 rằng:
“Khi đến Marseille, Đức Giáo Hoàng Phanxicô tiếp tục cuộc lữ hành Địa Trung Hải. Chúng tôi cử hành 10 năm cuộc tông du đầu tiên của ngài tại đảo Lampedusa, cực nam nước Ý, hồi tháng 7/2013, chỉ vài tháng sau khi được bầu làm Giáo Hoàng. Từ sau đó, ngài cũng đã tới Tirana, bên Albani, Sarajevo ở Bosni, đảo Lesbos bên Hy Lạp, Cairo Ai Cập, Giêrusalem, đảo Síp, Rabat bên Marốc, Napoli, Malta, v.v. Trong tư cách là Mục tử Giáo Hội hoàn vũ, cũng như là Giám Mục Roma, qua các cuộc viếng thăm đó, Đức Giáo Hoàng muốn biểu lộ quan tâm đặc biệt đối với các dân tộc Địa Trung Hải. Vì thế, ngài đến Marseille không phải để thu hút cái nhìn về bản thân ngài, nhưng đúng hơn để cùng với ngài, chúng ta nhìn về Địa Trung Hải, những thách đố vùng này đang gặp phải, những tài nguyên của nó và sứ mạng của các Kitô hữu thuộc miền này”.
Cuộc gặp gỡ tại Marseille
Tham dự các cuộc gặp gỡ tại Marseille sẽ có 120 bạn trẻ thuộc mọi hệ phái Kitô và tôn giáo, cùng với khoảng 70 Giám mục đến từ 30 nước ven Địa Trung Hải. Đây cũng là một lễ hội văn hóa Địa Trung Hải được mở cho tất cả mọi người và là “một ngôi làng” của các cộng đoàn ven biển này, các hiệp hội liên đới hoặc văn hóa, các phong trào dấn thân trong lãnh vực sinh thái và đối thoại.
Các cuộc gặp gỡ sẽ bắt đầu từ ngày 17/9 và kéo dài tới Chúa Nhật 24/9. Các sinh hoạt này ví như một bức tranh khảm các dân tộc, văn hóa, tôn giáo cấu thành Địa Trung Hải, kiến tạo và chia sẻ cùng một niềm hy vọng.
Nhìn lại cuộc viếng thăm của Đức Thánh Cha tại Bari
Để hiểu rõ quan tâm của Đức Thánh Cha khi đến bế mạc các cuộc gỡ, cũng nên nhìn lại lần ngài đến thành phố cảng Bari sáng Chúa Nhật 23/2/2020 để kết thúc cuộc gặp gỡ Địa Trung Hải do Hội Đồng Giám mục Ý tổ chức với chủ đề “Địa Trung Hải, biên cương hòa bình”. Dịp đó có 58 Giám mục từ 20 nước tham dự. Các vị đã suy tư và trao đổi về ơn gọi và vận mệnh của Địa Trung Hải, về việc thông truyền đức tin và thăng tiến hòa bình.
Hoạt động đầu tiên của Đức Thánh Cha khi đến Bari là gặp gỡ các Giám mục Địa Trung Hải tại Vương Cung thánh đường thánh Nicola lúc 8 giờ sáng. Sau lời chào mừng của Đức Hồng Y Gualtiero Bassetti, Chủ tịch Hội Đồng Giám mục Ý, đã có bài tham luận của Đức Hồng Y Vinko Puljic, Tổng Giám mục Sarajevo, Chủ tịch Hội Đồng Giám mục Bosni Erzegovine, và Đức Tổng Giám mục Pierbattista Pizzaballa, Giám quản Tông Tòa-Tòa Thượng Phụ Công Giáo Latinh Giêrusalem.
Diễn từ của Đức Thánh Cha
Lên tiếng trong dịp này, sau khi nhắc lại tầm quan trọng của miền Địa Trung Hải ngày nay về nhiều phương diện, Đức Thánh Cha nhận xét rằng: “Cũng như xưa kia, Chúa Giêsu đã hoạt động trong một bối cảnh đa tạp về văn hóa và tín ngưỡng, ngày nay chúng ta cũng ở trong một bối cảnh đa diện và nhiều hình thái, bị xâu xé vì những chia rẽ và chênh lệch, làm gia tăng sự bất ổn. Chính trong bối cảnh đó, chúng ta được kêu gọi làm chứng về hiệp nhất và hòa bình. Chúng ta thi hành sứ mạng này, đi từ niềm tin và với tư cách là thành phần Giáo Hội. Chúng ta tự hỏi, như những môn đệ của Chúa, chúng ta có thể đóng góp gì cho tất cả mọi người nam nữ vùng Địa Trung Hải”.
Đức Thánh Cha nhắc đến những gia sản phong phú mà các cộng đồng Kitô tại miền này sở hữu, về phương diện tín ngưỡng, cũng như gia sản nghệ thuật, văn hóa, đồng thời ngài nhắc đến bối cảnh của miền Địa Trung Hải ngày nay đang bị vây bủa vì bao nhiêu cái lò bất an và chiến tranh, ở Trung Đông cũng như tại các nước Bắc Phi, giữa các nhóm chủng tộc và văn hóa khác nhau, không kể cuộc xung đột chưa được giải quyết giữa người Israel và Palestine.
Lên án chiến tranh
Trong bối cảnh này, Đức Thánh Cha đặc biệt lên án chiến tranh đang hút mất bao nhiêu tài nguyên lẽ ra phải được sử dụng để nâng đỡ gia đình, đáp ứng các nhu cầu y tế và giáo dục. Ngài nói: “Thật là một sự điên rồ, vì chiến tranh tàn phá nhà cửa, cầu cống, công xưởng, nhà thương, giết hại bao nhiêu người, tiêu diệt các nguồn tài nguyên, thay vì kiến tạo những tương quan nhân bản và kinh tế. Nhưng chúng ta không thể cam chịu sự điên rồ ấy. Không có con đường nào khác ngoài việc xây dựng hòa bình…”
Điều kiện tiên quyết: công lý
“Việc xây dựng hòa bình mà Giáo Hội và mọi tổ chức dân sự đều luôn phải cảm thấy như một ưu tiên có một điều kiện tiên quyết không thể thiếu được, đó là công lý. Công lý bị chà đạp tại nơi mà những nhu cầu của con người bị cố tình không biết đến, và khi những lợi lộc kinh tế phe phái trổi vượt trên các quyền lợi của cá nhân và cộng đoàn. Ngoài ra, công lý bị cản trở vì thứ văn hóa gạt bỏ, coi con người như đồ vật, tạo nên và gia tăng sự chênh lệch…”
Quan tâm đến người nghèo và yếu thế
Đức Thánh Cha cũng nêu câu hỏi: “Một xã hội ngày càng đạt được những thành quả mới về kỹ thuật có ích gì nếu người ta ngày càng thiếu liên đới đối với những người túng thiếu? Qua việc loan báo Tin Mừng, chúng ta thông truyền tiêu chuẩn hành động mới, theo đó không có những người rốt cùng và chúng ta cố gắng để Giáo Hội là dấu chỉ mối quan tâm ưu tiên dành cho những người bé nhỏ, nghèo khó, vì “những chi thể dường như yếu nhất, là cần thiết nhất” (1Cr 12,22), và “nếu một chi thể đau, thì toàn thể các chi thể cùng chịu đau” (1Cr 12,26).
Người di dân và tị nạn
Đức Thánh Cha đặc biệt mời gọi quan tâm đến những người di dân và tị nạn ở vùng Địa Trung Hải, trốn chạy chiến tranh hoặc bỏ quê hương để tìm kiếm một cuộc sống xứng đáng với con người… “Số người này gia tăng vì sự gia tăng các cuộc xung đột và những điều kiện khí hậu, môi trường bi thảm hơn tại nhiều vùng rộng lớn hơn”… Ngài cảnh giác chống lại “thái độ dửng dưng, và thậm chí phủ nhận đối với những người di dân và tị nạn, thái độ này đã bị lên án trong nhiều dụ ngôn của Tin Mừng, thái độ của những người khép kín trong sự giàu sang và tự mãn của mình, không nhận thấy những người đang kêu cầu được giúp đỡ trong tình trạng túng thiếu của họ”.
Chống bách hại tôn giáo
Sau cùng, Đức Thánh Cha mời gọi các vị lãnh đạo tôn giáo lên tiếng thỉnh cầu các chính phủ bảo vệ các nhóm dân thiểu số và bênh vực tự do tôn giáo. Ngài nói: “Sự bách hại mà nhiều cộng đoàn Kitô và những người khác phải chịu là một vết thương xâu xé tâm hồn chúng ta và không thể để cho chúng ta dửng dưng”.
Sau cuộc gặp gỡ đó, Đức Thánh Cha đã cử hành Thánh lễ cho 40 ngàn tín hữu.
Viếng thăm tại Marseille
Chưa biết Đức Thánh Cha sẽ đề cập đến những vấn đề gì trong diễn văn của ngài khi kết thúc cuộc gặp gỡ Địa Trung Hải sắp tới tại Marseille, nhưng hồi cuối tháng 7 năm nay, Phòng báo chí Tòa Thánh đã công bố một số chi tiết của ngài trong cuộc viếng thăm, được kéo dài hơn so với dự án ban đầu.
Đức Thánh Cha sẽ rời Roma lúc quá 2 giờ rưỡi chiều thứ Sáu 22/9 và đến Marseille 1 giờ 45 phút sau đó. Ngài sẽ được Tổng thống Pháp đón tiếp và 1 giờ sau đó, ngài sẽ chủ sự buổi cầu nguyện kính Đức Mẹ với hàng giáo sĩ địa phương, tại Vương cung Thánh đường “Đức Mẹ Canh Giữ”.
Lúc 6 giờ chiều, Đức Thánh Cha gặp gỡ các vị lãnh đạo tôn giáo tại Đài kỷ niệm các thủy thủ và di dân mất tích trong biển cả.
Sáng thứ Bảy 23/9, lúc gần 9 giờ, tại tòa Tổng Giám mục Marseille, ngài sẽ gặp riêng một vài người túng thiếu, trước khi tham dự khóa họp kết thúc “Các cuộc gặp gỡ Địa Trung Hải” tại dinh “Hải Đăng” vào lúc 10 giờ.
Sau đó lúc 11 giờ rưỡi, Đức Thánh Cha sẽ gặp Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng tại dinh thự này.
Lúc 4 giờ 15 phút chiều, Đức Thánh Cha sẽ cử hành Thánh lễ cho các tín hữu tại Sân Bóng đá Vélodrome. Sau Thánh lễ, ngài sẽ giã từ Marseille lúc 7 giờ 15 phút chiều để bay trở về Roma, dự kiến sẽ đến nơi lúc gần 9 giờ tối.
Thánh lễ
Tuy cuộc gặp gỡ Địa Trung Hải là lý do chính của chuyến viếng thăm, nhưng điều thu hút quan tâm nhiều nhất của các tín hữu là Thánh lễ ngài sẽ cử hành. Thực vậy, chỉ trong vài ngày, khi tòa Tổng Giám mục Marseille bắt đầu cho đăng ký dự lễ, hàng chục ngàn người đã xin vé tham dự Thánh lễ với Đức Thánh Cha tại sân Vận động có 67 ngàn chỗ.
Sự phấn khởi đối với Thánh lễ do Đức Thánh Cha chủ sự cũng đề ra một thách thức đối với Tổng giáo phận Marseille vì giáo phận này cũng muốn dành một số chỗ cho các giáo phận lân cận. Một hệ thống đăng ký đã được thiết lập tại các giáo xứ. Tuy nhiên, có nhiều người tỏ ra thất vọng vì họ bị xếp vào danh sách những người chờ đợi. Đối với những người không được vé dự lễ tại Sân Velodrome, họ có thể tham dự qua màn hình khổng lồ đặt tại các khu vực khác trong thành phố Marseille.
2023
HỘI ĐỒNG GIÁM MỤC BẮT ĐẦU HỘI NGHỊ THƯỜNG NIÊN KỲ II/ 2023
HỘI ĐỒNG GIÁM MỤC BẮT ĐẦU HỘI NGHỊ THƯỜNG NIÊN KỲ II/ 2023
Hội nghị thường niên kỳ II/2023 của Hội đồng Giám mục Việt Nam được tổ chức từ ngày 18 đến 22 tháng 9 năm 2023 tại Trung tâm Mục vụ Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh.
Tối hôm qua, 18 tháng 9, Đức Hồng Y Phêrô Nguyễn Văn Nhơn cùng tất cả quý Đức Tổng Giám mục và Giám mục chủ chăn của 27 giáo phận đã quy tụ trước Chúa Giêsu Thánh Thể để cầu nguyện và cử hành Phụng vụ Giờ Kinh Tối.
Sáng hôm nay, 19 tháng 9, Đức Tổng Giám mục Giuse Nguyễn Năng, Chủ tịch Hội đồng Giám mục, đã chủ sự Thánh lễ và cùng với toàn thể Hội đồng Giám mục Việt Nam cầu xin ơn Chúa Thánh Thần.
Bài giảng của Đức Tổng Giám mục Giuse Nguyễn Năng trong thánh lễ sáng ngày 19.09.2023
Ngày làm việc đầu tiên của Hội nghị sẽ có 4 phiên họp và cử hành Phụng vụ các Giờ Kinh Sáng, Chiều và Tối.
Xin cộng đoàn Dân Chúa hiệp thông và cầu nguyện cho Hội nghị của Hội đồng Giám mục Việt Nam.
Linh mục Giuse Đào Nguyên Vũ
2023
Người tân tòng và ơn gọi linh mục
Người tân tòng và ơn gọi linh mục
16 năm trước, cha Giuse Phan Duy Vũ đã bắt đầu dấn thân trong ơn gọi truyền giáo của dòng Chúa Thánh Thần, dù cha sinh ra trong gia đình không theo đạo Công giáo. Sau 13 năm tu học và phục vụ, ngày 23.3.2021, cha Giuse trở thành linh mục. Hành trình thăng hoa niềm tin của cha thật sự là một câu chuyện khơi gợi đức tin nhiều sắc màu.
Đến nhà thờ giáo họ Thánh Giuse Hoàng Lương Cảnh (thuộc xứ Tân Triều, giáo phận Xuân Lộc), trong khuôn viên rộng mát nhiều bóng cây, chúng tôi bắt gặp hình ảnh lớp học vẽ vui tươi do cha Giuse Phan Duy Vũ trực tiếp đứng lớp. Tất cả có hơn mười em độ tuổi thiếu nhi, thiếu niên đang mải mê với những sắc màu họa cảnh ngôi nhà nguyện – đề tài của buổi học hôm ấy. Khi mỗi em thỏa sức sáng tạo thì cha Giuse cũng bận rộn tới lui xem xét, chỉ dẫn thêm về bố cục, phối màu… Lớp học vẽ này đã mở được hai mùa hè, kể từ khi cha bắt đầu về đây, năm 2021. Sở dĩ có lớp vẽ vì cha nhận thấy đây là cách giúp các em yêu môn vẽ có “sân chơi” để mùa hè thêm niềm vui và bởi đây cũng là chuyên môn cha đã tốt nghiệp cử nhân trước khi đi tu. Câu chuyện giữa cha với khách phương xa diễn ra xen kẽ trong giờ học vẽ. Đám trẻ tỏ ra thích thú và chăm chú khi pha màu cũng như lúc hoàn thiện từng nét vẽ…
Kể về con đường tìm hiểu ơn gọi rồi trở thành linh mục của cha, cha Giuse luôn mở đầu các chi tiết bằng nụ cười hiền. Cha nói mình cảm mến đạo Công giáo từ những năm còn là sinh viên Đại học Nghệ thuật Huế. “Quê nhà ở Quảng Nam, thời đó xa nhà vừa nhớ vừa buồn, viết thư về đợi hồi âm nhanh nhất cũng chục ngày. Thiếu thốn tình thương và sự quan tâm giữa đất lạ, mình rất buồn. Trong khi đó, các bạn sinh viên Công giáo có rất nhiều sinh hoạt sôi nổi. Thế rồi mình bắt đầu tham gia và niềm tin dần được thăng hoa, rồi thì âm thầm, không nói sớm cho gia đình, mình xin theo đạo. Năm 1993, Đức Tổng Giám mục Stêphanô Nguyễn Như Thể đã ban các Bí tích khai tâm Kitô giáo cho mình…”, cha Giuse nhớ lại.
Sau khi tốt nghiệp, về quê làm việc, chàng thanh niên Phan Duy Vũ khi đó không hề vơi đi niềm cảm mến đạo mà trái lại đã rất hăng say tham gia các sinh hoạt ở xứ đạo gần nhà. Với khả năng chuyên môn mỹ thuật, anh đã nhận các các công việc trang trí cho các hoạt động mà giáo xứ cần, và còn tham gia ca đoàn, có khi giữ vai trò ca trưởng, phục vụ hết mình ở xứ đạo… Lúc biết con mình theo đạo Chúa, khác truyền thống gia đình, ông bà cố rất không vui và phản đối, nhưng rồi trước sự kiên định của con, nên ông bà tôn trọng… Sau mười năm đi làm và chẳng bao giờ hình dung đến chuyện đi tu, từ một cơ duyên gặp lại người quen là một nữ tu, cha bắt đầu nhen nhóm những suy tư về con đường hiến thân. Phía gia đình lại phản đối nhiều hơn vì cha là con trai trưởng. Ông bà cố khi đó đã cứng rắn nhắc đến chuyện từ mặt con nếu chọn đời tu. Giữa lúc ấy, để thuyết phục gia đình, cha Giuse chỉ biết tỉ tê, bày tỏ hết ý muốn, hết lòng mình với song thân. Thời điểm này cha cũng nhờ thêm các cha, các dì quen khéo léo chia sẻ thêm. Cái gật đầu của hai đấng sinh thành đã mở ra một hành trình mới cho cuộc đời cha Giuse. Song thân ngài không có những lời hoa mỹ, ngọt ngào, mà đơn giản chỉ có ánh nhìn chứa đựng yêu thương, tin tưởng với người con trai cương nghị.
Tuy vậy, không phải đến đây thì con đường tu học sẽ êm mượt cứ thế bước đi. Nhớ lại thuở ban đầu đi tu và lý do đến với ơn gọi dòng Chúa Thánh Thần, cha cho biết khó khăn đã ngay lập tức nảy sinh, vì khi vào dòng cha đã 35 tuổi. Học ngôn ngữ mới lúc này là một thử thách. Theo chương trình đào tạo của dòng, cha Giuse phải xuất ngoại hoàn thành các khóa tiếng Anh ở các cơ sở của dòng. Từng bước đi theo đúng ơn gọi là làm sao để biến đổi, trở nên can đảm, dám mạo hiểm vượt ra khỏi “vùng an toàn” – tức những nơi thân thuộc, rời xa gia đình, quê hương để lên đường đi truyền giáo, người con đất miền Trung đã theo chương trình đào tạo của dòng Chúa Thánh Thần đi nhiều nơi để phục vụ. Nhận mình là con người có “máu” nghệ thuật, cha thích sự mở ra, linh động trong tất cả hoàn cảnh, điều kiện theo ơn Chúa Thánh Thần tác động. Cứ thế, kiên nhẫn, giản dị mà sinh động như đường hướng của nhà dòng, cha có 13 năm thử thách trước khi được phong linh mục.
Cha kể có lần ông cố nói với cha : “Nếu mi mà làm cha thì ta vào đạo”. Một lời thách hàm chứa động lực đã dành cho cha! Do đó, ơn gọi của cha Giuse còn đặc biệt hơn khi chính cha đã rửa tội cho song thân mình sau một năm lãnh chức linh mục. Ngày về xứ đạo quê hương dâng lễ mở tay cũng như lúc cử hành Bí tích Thánh Tẩy cho cha mẹ đã trở thành dấu ấn vui của giáo họ Tất Viên thuộc giáo xứ Hà Lam, giáo phận Đà Nẵng. Có một chi tiết đặc biệt nữa là cha Giuse chính là linh mục đầu tiên xuất thân từ giáo họ Tất Viên sau 63 năm thành lập. “Chúa nhiệm mầu và Ngài luôn có dự tính diệu kỳ, chẳng ai biết được…”, cha nghiệm ra.
Như đã nói ở trên, sau khi chịu chức linh mục, cha về giúp phụ trách giáo họ Thánh Giuse Hoàng Lương Cảnh thuộc xứ đạo Tân Triều ở Đồng Nai. Hiện giáo họ đã có một nhà nguyện bằng thép tiền chế. Giáo họ cách giáo xứ khoảng 7 cây số, ở gần khu công nghiệp. Số giáo dân không tính di dân vào khoảng 1.500 người nên các thánh lễ mỗi ngày cũng như nhiều sinh hoạt đạo đức khác ở đây diễn ra đều đặn. Quãng thời gian hai năm gắn bó và coi sóc một cộng đoàn giáo dân đa dạng vùng miền (di dân nhiều nơi) chưa là nhiều, nhưng cha đã nhen nhóm những tình cảm quý mến nơi cộng đoàn giáo họ. Trong hành trang phục vụ của mình, mỗi ngày với anh chị em giáo dân, cha Giuse vẫn tâm niệm lời khấn hứa lần đầu của mình khi theo ơn gọi thánh hiến là “Anh em là muối cho đời” (Mt 5, 3). “Hạt muối bé nhỏ, giản đơn mà hiệu quả”, cha Giuse xác tín…
Trời về trưa, phụ huynh đã đến đợi đón tụi nhỏ sau giờ học vẽ, mọi người đều toát lên niềm vui qua ánh mắt, nụ cười. Những nét màu vẽ trong tranh của các em đã rõ dần có bóng dáng mái nhà nguyện, thấp thoáng hình ảnh thánh giá…, dưới một bầu trời xanh trong. Đó có lẽ cũng là hình ảnh mơ ước của vị mục tử có ơn gọi khá đặc biệt này.
Minh Hải