Ba ‘bí mật’ của Vatican thực ra chẳng có gì bí mật hết cả
Ba ‘bí mật’ của Vatican thực ra chẳng có gì bí mật hết cả
Tờ Aleteia, nghĩa là Chân Lý Tỏ Tường, số ra ngày 29 tháng 7 cảnh báo rằng cụm từ “bí mật” được các phương tiện truyền thông thế tục và cả các phương tiện truyền thông Công Giáo sử dụng chẳng hạn như “văn khố mật của Tòa Thánh” có thể phương hại nghiêm trọng đến sứ mệnh truyền giáo trong một thế giới thống trị bởi não trạng hoài nghi.
Nguyên ngữ Latinh ‘secretum’, không có nghĩa là “bí mật”, nó chỉ đơn giản có nghĩa là “dành riêng ra”.
Thật khó để nói từ ngữ “Vatican” ban đầu xuất phát từ đâu ra. Chắc chắn, nó là tên của một trong bảy ngọn đồi của Rôma, tất cả đều nằm ở rìa phía đông của sông Tiber, trong các bức tường thành. Nhưng có nhiều cách giải thích khác nhau tại sao lại gọi ngọn đồi Vatican là “Colle Vaticano”.
Ngay từ thế kỷ thứ nhất, nhà tu từ học và triết học người La Mã nổi tiếng Marcus Terentius Varro đã tuyên bố rằng thuật ngữ này có nguồn gốc từ một vị thành hoàng địa phương được cho là cung cấp cho trẻ sơ sinh khả năng có thể nói được. Vị thần này tên là “ Vaticanus”, sẽ chi phối các nguyên tắc của tiếng nói con người; đối với trẻ sơ sinh, ngay khi chúng vừa chào đời. Tên của ông Vaticanus giải thích âm tiết đầu tiên trong từ Vaticano, và cả từ vagire, nghĩa là tiếng khóc là từ ngữ diễn tả tiếng ồn mà trẻ sơ sinh tạo ra lần đầu tiên. Thánh Augustinô, quen thuộc với tác phẩm của Varro, thực sự đã đề cập đến vị thần này ba lần trong tác phẩm Thành phố của Chúa, và đề cập rõ ràng đến niềm tin rộng rãi của người Rôma. (x. Augustine, City of God, 4, 8). Tuy nhiên, có nhiều khả năng từ này bắt nguồn từ tên của một khu định cư của người Etruscan cổ đại, có thể được gọi là Vatica hoặc Vaticum. Tuy nhiên, điều này vẫn chỉ là một giả thuyết, chưa có chứng cứ cụ thể nào chứng minh cho điều này.
Vatican không phải lúc nào cũng là nơi ở của Đức Giáo Hoàng. Trên thực tế, cho đến giữa thế kỷ 19, các vị Giáo Hoàng chủ yếu sống ở Cung điện Latêranô, ở đầu bên kia của thành phố. Nhưng thực tế lịch sử này đã không ngăn được trí tưởng tượng của mọi người khi kể về Vatican với tất cả các thần thoại và “bí mật” liên quan đến Đức Giáo Hoàng – hầu hết những điều đó đều không đúng sự thật và đã bị lật tẩy. Dưới đây là ba ví dụ.
Văn khố mật của Vatican
Kho lưu trữ của Vatican không phải là một công viên giải trí cho những người theo thuyết âm mưu. Trên thực tế, hầu hết mọi người sẽ thấy nhàm chán. Hào quang “bí mật” được xây dựng xung quanh Archivum Secretum Apostolicum Vaticanum – là tên chính thức đầy đủ của nó – chỉ có thể là do việc dịch sai từ ngữ Latinh “secretum”, vốn chỉ có nghĩa là “dành riêng ra” như khi ta nói dành riêng ra một khoản tiền để sử dụng cho một nhu cầu nào đó. Nếu bạn đã từng có một bàn viết, bạn sẽ có một khái niệm về ý nghĩa của từ này: “Văn khố mật của Vatican” không gì khác hơn là một học tủ của bàn viết ấy được dành riêng cho một bộ sưu tập các tài liệu cá nhân, chủ yếu là thư riêng, biên niên sử và các ghi chép lịch sử của các vị Giáo Hoàng trong quá khứ.
Dẫu sao, điều này không nhất thiết làm cho Văn khố Vatican trở nên nhàm chán. Một số học giả có thể coi đây là Vườn Địa đàng riêng của họ. Trong các kệ của Văn khố này, họ có thể tìm thấy chiếu chỉ của Giáo hoàng ra vạ tuyệt thông cho Martin Luther bên cạnh cuộn giấy dài 60 mét hoàn chỉnh với biên bản các phiên tòa của các Hiệp sĩ Templar, các bức thư của Michelangelo gửi cho Đức Giáo Hoàng Giuliô Đệ Nhị, các ghi chú về phiên tòa chống lại Galilêô, và cả là một lá thư của Đức Giáo Hoàng Clêmentê thứ 12 gửi cho Đức Đạt Lai Lạt Ma thứ bảy yêu cầu bảo vệ các anh em dòng Phanxicô ở Tây Tạng.
Hành lang bí mật
Có một hành lang bên trong bức tường thời trung cổ duy nhất của Rôma còn sót lại. Nó kết nối Điện Tông tòa Vatican với Castel Sant’Angelo, hay Lâu đài Thiên Thần.
Hành lang này thường được mô tả là “lối thoát cuối cùng của các Giáo Hoàng”, là một lối đi ngầm từ thế kỷ 13. Nó đã chiếm được trí tưởng tượng của nhiều nhà văn. Chuyến thăm của Dan Brown đến hành lang đó đã cho anh ta ý tưởng để viết cuốn tiểu thuyết bán chạy nhất của mình là Thiên thần và ác quỷ – một tác phẩm viễn tưởng huyền ảo miêu tả Vatican là sân khấu cho tất cả các loại âm mưu.
Brown khẳng định hành lang này dài khoảng 400 mét và dẫn đến thư viện riêng của Đức Giáo Hoàng. Nhưng trong thực tế, nó dài gấp đôi. Nó kết thúc gần nơi ở của Đức Giáo Hoàng, phía trên trụ sở hiện tại của văn phòng nhận thư của Vatican.
Mặc dù nhiều người thích nghĩ về lối đi này là nơi “thoát hiểm”, nhưng hành lang này chỉ được sử dụng trong những trường hợp khẩn cấp nghiêm ngặt. Ví dụ, Đức Giáo Hoàng Alexander Đệ Lục, vị Giáo hoàng của gia đình Borgia, đã sử dụng nó vào năm 1494 để trú ẩn tại Castel Sant’Angelo khi quân đội Pháp của Vua Charles Đệ Bát xâm lược Rôma. Nó cũng được sử dụng vào ngày 6 tháng 5 năm 1527, khi các phe phái Tin lành của Charles Đệ Ngũ cướp phá Rôma. Vào ngày hôm đó, 147 vệ binh Thụy Sĩ đã chết khi cố gắng bảo vệ lăng mộ của Thánh Phêrô, trong khi 42 người khác bảo vệ Đức Giáo Hoàng Clêmentê Đệ Thất, đang dùng lối đi khẩn cấp để trú ẩn trong Lâu Đài Thiên Thần.
Thư viện Vatican
Thư viện Tông tòa Vatican chính thức được thành lập vào năm 1475, mặc dù nó thực sự lâu đời hơn rất nhiều. Các nhà sử học giải thích Thư viện Tông tòa Vatican có nguồn gốc từ những ngày đầu tiên của Kitô Giáo. Trên thực tế, một số bản viết tay từ những thế kỷ đầu tiên của Kitô Giáo được lưu giữ ở đây. Được thành lập trong Cung điện Latêranô cho đến cuối thế kỷ 13, Thư viện Tông tòa đã phát triển theo cấp số nhân dưới thời Đức Giáo Hoàng Boniface Đệ Bát, là người sở hữu một trong những bộ sưu tập lớn nhất ở Âu Châu các bản thảo viết tay được viết trên da thú và được trang hoàng thêm bằng kim loại quý như vàng hay bạc. Tuy nhiên, chỉ đến năm 1451 khi Đức Giáo Hoàng Nicholas Đệ Ngũ, một người yêu thích sách nổi tiếng, cố gắng thiết lập lại Rôma một thư viện như một trung tâm học thuật có tầm quan trọng toàn cầu với hơn 1,200 cuốn, bao gồm cả bộ sưu tập cá nhân của ngài về các tác phẩm kinh điển của Hy Lạp và La Mã, và một loạt các văn bản được mang đến từ Constantinople.
Ngày nay, Thư viện Vatican bao gồm khoảng 75,000 sách chép tay và 85,000 incunabula, tức là các ấn bản được thực hiện từ khi phát minh ra máy in cho đến thế kỷ 16, và các ấn bản khác tổng số hơn một triệu cuốn sách. Chẳng có bí mật gì cả, tất cả những kho báu này đều có trên mạng. Bạn có thể tìm kiếm trong thư viện và tải xuống kho lưu trữ của nó chỉ bằng cách nhấn vào địa chỉ: https://digi.vatlib.it/
Đặng Tự Do