2020
Sự bảo vệ của thần linh
“Như bà tôi đã nói, ‘bà là người theo đạo vì thế bà không thể mê tín!’”, Linh mục Dòng Tên Étienne Perrot phản ứng với lời biện minh của các nguyên thủ Quốc gia Phi châu khi họ nói về tỷ lệ nhiễm coronavirus thấp ở nước họ.
Giống như các phép lạ giả, số lượng nhỏ người châu Phi bị nhiễm được giải thích một cách dễ dàng. Ngày thứ năm 21 tháng 5, con số chính thức bị nhiễm ở châu Phi là 90.943 ca được xác nhận và 2.885 trường hợp tử vong. Vô ích để tìm lời giải thích về mặt hình thái của người châu Phi, di sản của họ, thậm chí với một số nhà báo có họ hàng xa với tổ tiên tiền-nhân của chúng ta, – như một vài phòng thí nghiệm – cho rằng họ hưởng được kháng thể tự nhiên. Không may cho họ, điều đơn giản nhất là tìm kiếm lời giải thích của môi trường bệnh viện, nhưng lại không đủ, và trong nhiều quốc gia, việc thiếu thông tin thường bị cố tình che giấu.
Nhiều chính phủ chuyên quyền muốn che giấu mức độ nghiêm trọng của thảm họa. Đôi khi việc thiếu minh bạch này xảy ra như trường hợp ở Burundi, nước này đã trục xuất các đại diện của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tố cáo họ “can thiệp” vào các vấn đề nội bộ của đất nước. Một ví dụ khác, ở Tanzania, từ cuối tháng 4, chính quyền không công bố bất kỳ một báo cáo nào. Các quốc gia có chính quyền độc tài này bắt chước các nguyên thủ Quốc gia Ba Tây hay nước Mỹ. Nhưng khác với hai nước lớn này, các nước nhỏ có thể che giấu tầm nghiêm trọng của đại dịch một cách dễ dàng. Họ cho rằng, bằng chính con người của họ, họ có thể thống trị các yếu tố đối lập và các quy luật tự nhiên.
Thái độ kiêu căng tự cho mình là chủ và thống trị thiên nhiên chắc chắn không có kể từ thời triết gia René Descartes, ở buổi bình minh của thời hiện đại. Donald Trump chưa bao giờ tự nhận mình là thần Zeus, dù ông có cá tính nổi trận lôi đình. Nhưng không vì thế mà không ngăn tính cậy sức người của thần Prô-mê-tê của một số lãnh tụ Phi châu. Tổng thống Burundi, Pierre Nkurunziza, thành viên của Giáo hội tin lành phái phúc âm khẳng định nước Burundi được thoát nạn dịch nhờ lòng mộ đạo của người dân. Ông giải thích để từ chối việc dời ngày tổng tuyền cử: “Nước Burundi là một ngoại lệ vì biết đặt Chúa ở vị trí đầu tiên.” Còn nước Tanzania thì chúa nhật vừa qua, Tổng thống John Magufuli khẳng định các ca nhiễm giảm “nhờ lời cầu nguyện của người Tanzania”. Lý lẽ này dẫn đến việc họ mở cửa nhà thờ và các nguyện đường hồi giáo, trong khi vẫn đóng cửa các trường học và cấm tụ tập. Một nhà báo viết chuyên mục của báo Thụy Sĩ Le Temps đưa ra nhận xét của nhà lãnh đạo này: “Khi mọi thứ đang diễn ra, chúng ta có thể lên lịch ba ngày cầu nguyện để cám ơn Chúa vì đã thoát cuộc khủng hoảng, có thể bắt đầu từ thứ sáu tới”.
Nhắc đến hai quốc gia này, kết luận của người viết chuyên mục trên báo Le Temps tóm tắt thái độ của hai chính phủ như sau: “Họ dựa vào sự bảo vệ của thần linh”. Tôi xin kèm đây một chữ vào kiểu nói vụng về này, nhầm lẫn đức tin (được biểu lộ qua các nguyên thủ quốc gia) và mê tín, đổ cho một thực thể không thể tiếp xúc trách nhiệm dẫn dắt chính cuộc sống của mình và cuộc sống của người khác. Như bà tôi đã nói, “vì bà là người theo đạo nên bà không thể mê tín!”.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
2020
Bertrand Vergely, chứng nhân của Chúa sống động trong thế giới này
Bertrand Vergely, chứng nhân của Chúa sống động trong thế giới này
Là triết gia là cố gắng nói và sống thật. Là “nghệ nhân-triết gia” là người muốn nói lên tiếng nói của mình, trong gần ba mươi năm nay, thần học gia chính thống giáo Bertrand Vergely đã gắng sức tôn vinh định nghĩa mà ông đưa ra cho nghề của mình. Và sự thật, là trong các quyển sách của ông, các bài diễn văn, các lớp học, lúc thuận buồm cũng như lúc ngược gió, ông đã nhấn mạnh một sự thật đơn giản: con người hiện đại đang chết, vì trong tâm hồn họ, tôn giáo đã bị giết chết, bị thay thế bằng việc thờ ngẫu tượng là chính con người.
Theo giáo sư Bertrand Vergely ai đã phạm tội ác này? Trong quyển sách Ánh sáng Tối tăm (Les Obscures Lumières, nhà xuất bản Cerf) ông đã dành một chương để nói chuyện này. Xã hội vật chất vô thần đã đẩy con người chỉ đi theo những gì nó thích, những gì thể hiện được và những gì có hiệu quả. Xã hội ném con người vào cuộc chạy đua điên cuồng, các giới hạn liên quan đến bản chất con người phải bị đẩy lui, thậm chí còn bị loại bỏ. Vì vậy, thay vì ở độ sâu của mình, con người chỉ sống sót trên bề mặt của nó. Do đó, con người vẫn bị giam cầm trong bản thể thay vì trở thành chính mình, cụ thể là một con người với trái tim, lý trí và tinh thần.
“Thiên Chúa làm người, để con người có thể là Chúa”, câu ngạn ngữ của giáo phụ ngày xưa đã nói. Nhưng khi bỏ cố gắng để thành con người-Chúa, thì con người của thế kỷ 21 tự kết án mình không là người, cũng không là Chúa. Giáo sư Bertrand Vergely khoanh tay lại, ông không ở trên con tàu chết đắm này. Vì thế ông cầm viết để đánh thức thế giới. Nói cách khác: nếu giọng điệu của ông mạnh và lời chỉ trích của ông không nhân nhượng, thì lời nói của ông lại tràn đầy hy vọng và tin tưởng vào “lực thần thánh trên trời” mà ông biết lực này luôn hiện diện và thường xuyên hành động. Và để thuyết phục chỉ cần đọc lời kết luận quyển sách Đời sống chúng ta có một ý nghĩa (Notre vie a un sens! Nhà xuất bản Albin Michel) : “Đời sống và thế giới không phải là tất cả những gì nó phải có? Đó là một dấu hiệu, dấu hiệu cho thấy không phải là thiếu, nhưng là một thặng dư để sống. Dấu hiệu có ngày cũng đã được tiết lộ, sự thặng dư này chỉ cần một chuyện: chúng ta”.
Marta An Nguyễn dịch
2020
Làm sao sửa chữa thế giới?
“Chúng ta hãy sửa chữa thế giới”, quyển sách của tác giả Corine Pelluchon, bài bình luận triết lý của triết gia de Roger-Pol Droit
Một tập sách các bài triết lý giúp chúng ta hiểu làm thế nào để lý luận về tính dễ bị tổn thương của con người, động vật và trái đất.
Tất cả sinh vật đều dễ bị tổn thương
“Hãy sửa chữa thế giới. Con người, động vật, thiên nhiên” sách của tác giả Corine Pelluchon.
Một ghi nhận ngay từ đầu: ngày nay, sự sống đã bị tổn thương. Không chỉ như mọi khi, nhưng bây giờ sự mong manh bẩm sinh trước bệnh tật, trước các suy yếu, trước cái chết. Từ nay, vì các hành động của chúng ta, sự sống càng dễ bị tổn thương hơn, nặng hơn ngày xưa. Việc tổ chức các ngành công nghiệp, các quan hệ với các giống loài khác, các tương quan với hành tinh cũng như với đồng loại đã gia tăng bạo lực và suy thoái. Hàng ngày chúng ta sống với các hệ quả này.
Trong tình huống này, triết học có một vai trò. Đúng vậy, cách chúng ta suy nghĩ điều khiển cách chúng ta hành động. Về mặt triết học, chúng ta xem xét các hoạt động, các bản đồ tư duy, thể loại và khái niệm của chúng ta, làm việc trên chúng và nếu được biến đổi chúng, góp phần chuẩn bị cho một khả năng của một thế giới được sửa chữa. Dĩ nhiên không có gì là bảo đảm: sức mạnh của tư tưởng chỉ tồn tại trong giấc mơ. Nhưng dù sao, sự can thiệp có tính phản xạ này sẽ được tiếp tục.
Đó là những gì cố gắng từ sách này qua sách khác với một lòng kiên định cao cả, triết gia Corine Pelluchon, giáo sư Đại học Gustave-Eiffel (Marne-la-Vallée) đã làm. Chúng ta đã biết bà dấn thân trong việc chính trị hóa cho chính nghĩa động vật năm 2017, hoặc hỗ trợ cho chương trình môi sinh hàng ngày, sự chú ý đầu tiên và liên tục của bà về một “đạo đức cho sự dễ tổn thương.” Tuy nhiên các mối liên hệ này đối với độc giả vẫn chưa rõ nét. Với quyển sách “Chúng ta hãy sửa chữa thế giới – một tập hợp các bài được đăng trong nhiều năm qua giúp chúng ta nắm bắt tính cách dễ bị tổn thương của con người, động vật và trái đất trong cách tiếp cận của nó. Và cũng để phân biệt rõ các bài phân tích của bà với các dòng tư tưởng lân cận khác.
Hợp đồng xã hội mới
Một bản văn đặc biệt thú vị chưa từng có. Nó nhấn mạnh những điểm tương đồng và khác biệt giữa đạo đức “chăm sóc” được phát triển rộng rãi trong các thập niên vừa qua và đạo đức của sự tổn thương. Cả hai có điểm chung, chủ yếu là đặt vấn đề về tình trạng của chủ thể đạo đức cá nhân và sự tự lập được cho là có chủ quyền của nó, bằng cách nhấn mạnh vào sự hỗ tương và phụ thuộc lẫn nhau trong cuộc sống của chúng ta. Đối với bà Corine Pelluchon, các khác biệt trước hết đến từ các nguồn sáng lập: Donald Winnicott và Joan Tronto cho “chăm sóc”, Emmanuel Levinas và Paul Ricœur cho bà Corine Pelluchon. Bà nhấn mạnh làm thế nào mà sự phân kỳ được đưa vào lãnh vực chính trị: một hợp đồng xã hội mới đang hình thành về tính dễ bị tổn thương, và sự “chăm sóc” theo bà chủ yếu được suy nghĩ theo từng trường hợp một.
Tuổi già cũng là một trong những điểm mong manh lớn mà suy nghĩ triết học đương đại đã coi thường rất nhiều. Đôi khi chúng ta để ý là để thấy sự đau khổ của họ mà quên đi sự phong phú của họ. “Chúng ta chưa bao giờ nói những người lớn tuổi có thể mang lại điều gì đó cho thế giới, cho thấy một phần sự thật, rằng cuộc sống bận rộn của chúng ta đã che giấu chúng ta.” Từ đầu đến cuối, từng trang sách là câu chuyện của các cuộc chạy đua điên rồ của chúng ta và các phương tiện chúng ta có thể tìm thấy để thoát khỏi chúng, để năng động sống, một cách nhân văn và đẹp. Trên một số phương tiện này có một số bất đồng nảy sinh. Đó là chuyện không tránh khỏi. Nhưng mục đích vẫn là để chia sẻ.
Marta An Nguyễn dịch
2020
Gặp nhau, cầu nguyện, hiệp thông, họ chia sẻ tình cảm sau hai tháng không có thánh lễ
Thánh lễ tại nhà thờ Đức Mẹ ở Béhuard ngày chúa nhật 24 tháng 5-2020
Sau hai tháng không có thánh lễ, cuối tuần vừa qua một số tín hữu công giáo Pháp đã được xem lễ. Ho chia sẻ cảm nhận của mình với báo Aleteia.
Tin nhà nước cho phép cử hành thánh lễ được loan vào tối thứ sáu 22 tháng 5. Có một vài giáo xứ cho biết nhà thờ chỉ mở cửa vào ngày lễ Chúa Hiện Xuống, nhưng có một số nhà thờ đã chuẩn bị và họ mở cửa ngay vào ngày chúa nhật 24-5 và tôn trọng các quy định vệ sinh.
Sốt ruột đi xem lễ lại, các giáo dân Gabrielle, Pierre, Marie-Ombeline, Hugues và Charlotte đã dự thánh lễ chúa nhật n24 tháng 5 và chia sẻ cảm nghĩ của họ.
Cô Gabrielle, 24 tuổi ở nhà cha mẹ cuối tuần này, khi được tin nhà thờ được mở cửa lại, cô dự thánh lễ 10 giờ 30 sáng ở giáo xứ Saint-Sauveur ở Caen: “Thật là cả một ngạc nhiên khi tôi thấy giáo xứ có thánh lễ nhanh như vậy”, cô giúp trong việc tiếp đón, sắp chỗ và phân phát gel tẩy trùng, cô cho biết, tất cả quy định vệ sinh đều được tôn trọng: “Niềm vui dự thánh lễ thật to lớn, tôi rất vui khi thấy giáo dân tụ họp, cầu nguyện cùng cộng đoàn, tuy trong thời gian cách ly vì ở với gia đình nên tôi có thể cầu nguyện chung. Nhưng điều tôi thật sự thiếu là Mình Thánh Chúa, trong hai tháng tôi không được rước lễ, bây giờ được rước lễ, tôi thật sự mới thấy quan trọng và rước một cách trọn vẹn.”
Anh Pierre 33 tuổi cũng mong chờ được rước lễ, anh là thiện nguyện viên của thánh lễ chiều chúa nhật ở nhà thờ Đức Mẹ ở Clignancourt, quận 18 Paris. Anh cho biết: “Tôi đọc trên Facebook nhà thờ cần thiện nguyện viên cho thánh lễ 18h30 vì thế tôi đến đây để giúp đỡ.” Nói là làm, anh ghi tên ngay. Phân phối bài đọc, khử trùng tay, sắp chỗ, nhắc nhở tôn trọng giãn cách xã hội… Tất cả đều được chuẩn bị chu đáo. Anh nói thêm: “Đây là giây phút chúng tôi cùng nối kết với nhau. Chúng tôi có khoảng sáu mươi người và ai cũng rất vui được cùng cầu nguyện với nhau.” Dĩ nhiên mọi người đều mong chờ được rước lễ, nhưng điều quan trọng của thánh lễ là ý chí và sự cần thiết phải dấn thân vào sinh hoạt của giáo xứ. Anh tâm sự: “Linh mục nhắc trong bài giảng, dỡ bỏ cách ly thể lý phải song song với dỡ bỏ cách ly tâm hồn. Điều này đánh động tôi, tôi ý thức tầm quan trọng của giáo xứ là phục vụ, là trọng tâm truyền giáo. Chính ở đây là nguồn năng lực sống của tôi trong tuần tới”.
“Tôi cảm nhận một niềm vui vô biên khi nhìn lại các khuôn mặt quen thuộc.”
Cô Marie-Ombeline, sinh viên ở thành phố Toulouse đi lễ chiều ở nhà thờ Đức Mẹ Daurade. Tại đây quy định vệ sinh được tôn trọng triệt để, mang khẩu trang và giãn cách xã hội. Để tham dự thánh lễ (200 người) giáo dân phải ghi tên trước trên Doodle. Cô giải thích: “Một nhóm người đứng kiểm tên trước cửa nhà thờ. Tôi cảm nhận một niềm vui vô biên khi gặp lại các khuôn mặt quen thuộc. Dù chúng tôi giãn cách nhưng ai cũng mang khẩu trang, trừ những người ở cùng nhà, nhưng chúng tôi rất vui! Bây giờ chúng tôi phải học cười bằng ánh mắt, nhưng trước hết là tinh thần, vui được gặp nhau, chia sẻ những giây phút ở bên nhau.” Một điểm khác quan trọng với cô Marie-Ombeline: đền thánh: “Nhà thờ Đức Bà Daurade vừa được sửa xong sau một thời gian dài, chỉ mới xong trước thời gian cách ly, chúng tôi còn chưa có giờ để hưởng! Bây giờ thì đã được”.
Anh Hugues 26 tuổi thiện nguyện viên ở nhà thờ Đức Mẹ Béhuard, Anjou chia sẻ: “Nhà thờ đã chuẩn bị dỡ bỏ cách ly cách đây vài ngày. Chúng tôi được tặng khẩu trang và gel tẩy trùng nên đã từ từ chuẩn bị các thánh lễ có giáo dân.”
Thánh lễ được dâng ở bên ngoài, tại đây có một nhóm phân phát gel tẩy trùng, kiểm khẩu trang và giúp sắp chỗ. Anh cho biết: “Tôi tìm lại được thánh lễ tôi hằng yêu quý. Dĩ nhiên phải làm quen với giãn cách xã hội, với khẩu trang… nhưng tôi tìm lại được nét đẹp của nghi thức phụng vụ.” Dù hiểu tầm quan trọng của thánh lễ trực tuyến nhưng anh rất hạnh phúc được nhận Mình Thánh Chúa và được ở cùng cộng đoàn để cầu nguyện, một niềm vui thấy rõ nơi các người tham dự.
Cô Charlotte, nữ sinh viên trẻ về nhà cha mẹ sống trong thời gian cách ly cho biết: “Một cảm giác kỳ lạ khi thấy ai cũng mang khẩu trang, cũng đứng cách xa nhau.” Một cách máy móc khi vào nhà thờ cô thấm tay vào chậu nước thánh, trống không. Một bà nhắc cô đến nơi phát gel tẩy trùng, “bà nói với tôi đây là nước mới! Tôi buồn cười và thấy mình không biết gì! Tôi cảm nhận sự hiện diện của Chúa Kitô trong Mình Thánh Chúa, như một cuộc gặp lại vui vẻ và sâu đậm”.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch