2020
Cơ cấu và ý nghĩa bài Công bố Tin Mừng Phục Sinh
CƠ CẤU VÀ Ý NGHĨA BÀI CÔNG BỐ TIN MỪNG PHỤC SINH
CŨNG GỌI LÀ THÁNH THI EXSULTET
Trong Canh thức Vọng Phục sinh, phó tế hát bài Công Bố Tin Mừng Phục sinh, cũng gọi là Exsultet. Vì thế hôm nay chúng ta tìm hiểu qua về bài thánh thi này. Vậy đâu là chỗ đứng của bài thánh thi này trong toàn thể cơ cấu của buổi cử hành Đêm Vọng phục sinh và ý nghĩa của bài thánh ca này là gì ?
I. THÁNH THI TRONG CƠ CẤU ĐÊM VỌNG PHỤC SINH.
Trước tiên chúng ta cùng nhau đọc lại một vài đoạn của bài công bố Tin mừng Phục sinh để có một ý niệm về bản văn này. Bài thánh thi này được mở đầu như sau : “Mừng vui lên hỡi chư thần chư thánh, cấp thừa hành của Chúa cõi thiên cung. Trổi vang lên, kèn loan ơn cứu độ, Kính chào Đức Vua chiến thắng oai hùng. Mừng vui lên, hỡi khắp miền dương thế, bốn bề đang rực rỡ ánh hào quang : Vua vĩnh cửu nay rạng ngời chiếu sáng, Đẩy lui xa bóng tối của trần gian….” Đoạn kết được đọc như sau : “Ước chi ngọn lửa còn cháy mãi lúc xuất hiện Sao mai : một vì sao không bao giờ lặn, là Đức Kitô, Con yêu quý của Cha, Đấng từ cõi chết sống lại, đem ánh sáng thanh bình soi chiếu vạn dân. Người hằng sống và hiển trị muôn đời.
Amen !” Và bản văn còn tiếp nối, tất cả là 106 câu văn.
Để nhận ra dễ dàng chỗ đứng của bài thánh thi công bố Tin mừng Phục sinh, chúng ta nhìn lại chính cơ cấu buổi cử hành quan trọng này. Theo việc canh tân Đêm Vọng phục sinh, được Đức Thánh Cha Piô XII thực hiện năm 1951, chúng ta có cơ cấu sau đây :
– đầu tiên là nghi thức làm phép lửa mới và rước Nến phục sinh, rồi hát bài công bố tin mừng phục sinh ;
– tiếp theo là phần phụng vụ Lời Chúa ;
– rồi phần cử hành các bí tích khai tâm kitô giáo, và tuyên lại các lời hứa rửa tội, cũng gọi là phụng vụ thánh tẩy ;
– và sau cùng là cử hành Thánh Thể, cũng gọi là phụng vụ Thánh Thể.
Theo cơ cấu trên đây, bài công bố Tin mừng Phục sinh nằm ở ngay phần đâu của nghi thức và có mục đích khai mạc Đêm vọng phục sinh, cho tín hữu biết thời kỳ chay tịnh đã hết và mọi người cùng hân hoan mừng Chúa Phục sinh. Sau đó là các lễ nghi loan báo mầu nhiệm vượt qua và ý nghĩa của mầu nhiệm này, qua việc đọc Lời Chúa, cũng như việc mầu nhiệm này được tái diễn lại qua dấu hiệu các bí tích, nhất là các bí tích khai tâm kitô giáo và Thánh Thể.
Như vậy Bài công bố Tin mừng Phục sinh thật quan trọng để dẫn đưa tâm trí tín hữu đi vào chính mầu nhiệm Vượt qua đang được cử hành.
II. LỊCH SỬ VIỆC XỬ DỤNG THÁNH THI EXSULTET
Trong lịch sử phụng vụ, bài thánh thi này đã được đưa vào trong Nghi thức Vọng phục sinh như thế nào, chúng ta có thể nói như sau :
Trong việc thành Nghi thức Vọng Phục sinh, nghi thức rửa tội, nhất là cho người lớn, là yếu tố đầu tiên được nghĩ tới, để thể hiện lời thánh Phaolô nói về việc tín hữu tham dự vào việc chết và sống lại của Chúa Kitô qua bí tích rửa tội (xc. Rm 6,3-5). Tiếp theo một nghi thức khác được thêm vào để khai triển Nghi thức Vọng Phục sinh, đó là Nghi thức Thắp sáng ngọn nến phục sinh. Trong sinh hoạt thường ngày, việc đốt đèn vào buổi tối trở nên một nghi lễ quen thuộc và có ý nghĩa đem lại niềm tin cậy và bình an. Người Do thái thắp sáng đèn vào tối thứ sáu bắt đầu ngày hưu lễ sabbat. Phần các kitô hữu đã nhìn vào ngọn nến sáng này hình ảnh Chúa Kitô là Ánh sáng của trần gian. Và vì thế từ thế kỷ thứ IV, họ bắt đầu buổi tiệc của cộng đoàn với nghi thức thắp sáng ngọn nến và hát thánh ca tôn vinh Chúa Kitô là ánh sáng đời đời của Chúa Cha. Từ đây thì Đêm Vọng Phục sinh lại càng có lý do để đem nghi lễ thắp sáng ngọn đèn này vào buổi cử hành canh thức đón chờ Chúa Kitô Phục sinh. Vào thời thánh Giêrôm và thánh Augustin, người ta đã thấy có nghi thức thắp đèn, hay nghi thức làm phép nến, tại tại Phi Châu, Bắc Italia, bên Tây Ban Nha và ở vùng Pháp. Trong nghi thức thắp đèn này, Giáo Hội dâng lên Thiên Chúa lời ca tụng vì ánh sáng chiếu trong đêm tối và vì biến cố Phục sinh đang được cử hành. Từ đây, chúng ta thấy thành hình bài thánh thi Công bố Tin mừng Phục sinh, từ thế kỷ thứ VII tại một số nhà thờ tại Rôma, và sau đó vào thế kỷ thứ XI bài công bố Tin mừng Phục sinh này được đem vào trong buổi cử hành Vọng Phục sinh do Đức Giáo Hoàng chủ sự. Và vào thời kỳ này, bài thánh thi công bố Tin mừng Phục sinh được coi là một kiệt tác về văn chương và nội dung, đúc kết lại sau bao nhiêu thế kỷ sáng tác, rút ra từ các bài giảng Phục sinh của các giáo phụ, như Asterius, thánh Ephrem, thánh Giêrôm, thánh Augustino, nhất là từ thánh Ambrosiô, mà một số tác giả cho là người sáng tác ra bản văn Bài công bố Tin mừng Phục sinh chúng ta hát ngày nay.
III. CẤU TRÚC VÀ NỘI DUNG THÁNH THI EXSULTET
Bây giờ chúng ta nói về nội dung của thánh thi này. Vậy đâu là cấu trúc và nội dung bài thánh thi này ?
Về cấu trúc bài thánh thi công bố Tin mừng Phục sinh, chúng ta có thể chia ra như sau : bản văn được chia làm hai phần :
Phần đầu là lời ca tụng dâng lên Thiên Chúa, gợi hứng từ ánh lửa huy hoàng đang chiếu soi toàn thể thánh đường và ánh lửa đó là Chúa Kitô, chiếu soi toàn thể nhân loại.
Phần thứ hai là lời ca ngợi dâng lên Thiên Chúa, gợi hứng từ biến cố Vượt qua của Chúa Kitô, được lồng khung trong chương trình cứu rỗi của Thiên Chúa và dưới hình ảnh của một đêm diễm phúc.
Về nội dung thần học của bài thánh thi này, chúng ta có thể nói đại cương như sau: đây là một sứ điệp về biến cố phục sinh của Chúa Kitô và ca tụng tạ ơn vì các kỳ công Thiên Chúa thực hiện trong đêm cực thánh này, là cao điểm của tất cả lịch sử cứu rỗi: tội nguyên tổ mà con người được giải thoát khỏi tội này từ máu của Chúa Kitô ; bản văn ghi lại các hình ảnh trong Cựu ước, tiên báo cuộc vượt qua của Chúa Kitô, như chiên vượt qua, việc dân do thái qua Biển Đỏ, cột lửa soi sáng cho dân trong sa mạc. Tiếp theo, với lối thi văn, bài công bố Tin mừng Phục sinh chúc tụng chiến thắng vượt qua của Chúa Kitô, cho đến độ tác giả đã lên tiếng ca tụng cả tội nguyên tổ như sau : “Ôi tội Ađam quả là hồng phúc, tội được xóa bỏ nhờ cái chết của Đức Kitô. Ôi tội hóa thành hồng phúc, nhờ tội, chúng con mới có được Đấng Cứu tinh cao cả dường này !”. Tất cả lời ca tụng công cuộc cứu rỗi này được gói ghém trong khung cảnh lời ca tụng những kỳ công được Thiên Chúa thực hiện trong Đêm cực thánh này. Chúng ta đọc lại một vài đoạn như sau : “Chính đêm nay, lạy Cha nhân từ, Cha đã giải thoát cha ông chúng con… chính đêm nay, cột lửa sáng rực cả bầu trời… chính đêm nay, tín hữu Đức Kitô trên khắp mặt địa cầu được tách khỏi thói đời sa đọa… Ôi, đêm thật diễm phúc, đêm duy nhất biết được thời giờ Đức Kitô từ cõi chết sống lại… chính đêm nay là đêm được sách thánh tiên báo : đêm sẽ sáng tỏ như ban ngày, đêm rạng ngời làm vui thỏa lòng con …đêm cực thánh khữ trừ muôn tội vạ … đêm tiêu diệt hận thù… đêm giải hòa bất thuận…”
Tóm lại, bài công bố Tin mừng Phục sinh đã diễn tả nội dung huyền nhiệm và cao cả của Đêm Vọng Phục sinh, khi nhắc lại cuộc thương khó và sống lại của Chúa Kitô ; khi ca tụng Chúa Kitô là Chúa cứu độ và diễn tả mầu nhiệm con người được cứu rỗi. Và do đó Đêm Vọng Phục sinh trở thành đêm là mẹ các đêm vọng của Giáo Hội.
IV. ÁP DỤNG MỤC VỤ
Với những điều vừa được trình bày trên đây, có những điểm nào có thể giúp các tín hữu hiểu biết thêm về mầu nhiệm Vượt qua từ bài công bố Tin mừng Phục sinh này ?
1. Trước tiên chúng ta nói tới mấy điểm chỉ dẫn chữ đỏ liên hệ tới bài công bố Tin mừng Phục sinh này. Đây là bài công bố Tin mừng, nên phải liệu làm sao để có thể hát lên, với một điệu nhạc mang tính cánh vui tươi trang trọng, cho thấy cảnh chiến thắng oai hùng của Chúa Kitô vinh thắng. Đồng thời cũng cho thấy cảnh đêm đen còn phảng phất và điều này làm sáng tỏ thêm chiến thắng của Chúa Kitô Phục sinh. Nếu không có phó tế để hát lên bài thánh thi này, thì có thể để cho một ca viên khác hát lên cho cả cộng đoàn cùng theo dõi. Khi đọc bài thánh thi này, thì ý nghĩa của nó giảm đi rất nhiều. Vì thế cần phổ nhạc bài thánh thi này, và theo điệu nhạc thích hợp với nội dung và lễ nghi thứ bảy Vọng phục sinh.
2. Khi hát bài công bố này, có nghi thức xông hương, đốt nến sáng trong tay để nói lên niềm vui mừng và tin nhận Chúa Kitô là ánh sang soi chiếu trần gian. Trong khi cử hành cần phải gây nên chú ý sốt sắng nơi dân chúng. Vì không phải là nghi lễ làm thường ngày. Mà mỗi năm chỉ diễn ra một lần.
3. Nếu được, các linh mục giải thích trong một bài giáo lý về bài công bố tín mừng phục sinh này.
4. Nội dung của bài thánh thi nói tới đêm đen… Vì thế buổi cử hành cần được thể hiện theo giờ đã được ghi trong sách lễ Rôma, tức là sau khi mặt trời lặn, và kết thúc trước khi hừng đông xuất hiện.
Bài thánh thi diễn tả khá đầy đủ tinh thần của Mùa Phục sinh, tức là niềm vui khi tin tưởng Chúa Kitô sống lại và lời ca tụng Thiên Chúa nhờ Chúa Kitô phục sinh. Vì thế tín hữu phải sống tin tưởng và hân hoan luôn trong cuộc sống hằng ngày. Vì như Chúa Kitô đã chịu đau khổ, thì tín hữu cũng sẽ can đảm cuộc sống trong niềm an vui. Xin Chúa Kitô phục sinh ban cho chúng ta được niềm vui trọn vẹn trong Mùa Phục sinh sắp tới này.
Đức ông Phanxicô Borgia Trần Văn Khả
Công bố Tin Mừng Phục Sinh – Cha Phêrô Đỗ Duy Khánh
(tại Vương Cung Thánh Đường Đức Bà Sài Gòn)
Mừng vui lên! Hỡi muôn lớp cơ binh thiên thần trên trời!
Mừng vui lên! Hỡi những nhiệm mầu Thánh này!
Tiếng loa cứu độ hãy vang rền không gian
Mừng reo chiến công khải hoàn Vua nhân trần
Và vui lên! Hỡi Trái Đất vui lên,
rực rỡ trong ánh huy hoàng chiếu soi,
và trong ánh quang vinh Vua muôn đời chói ngời.
Tất cả vũ trụ hãy vui mừng hân hoan,
được ơn thoát ly xa miền tối u sầu
Mừng vui lên! Ôi Mẹ Hội Thánh vui lên
uy nghiêm trong muôn ngàn ánh quang
Khắp nơi trong cung điện này hòa vang lên
Ngàn muôn tiếng ca reo mừng của nhân trần
Hợp nhau đây, tôi xin anh chị em rất thân yêu,
đang hân hoan tham dự nguồn sáng này,
hết tâm kêu xin cùng Chúa uy linh,
tha thiết khấn xin lòng Chúa nhân từ
Người đã thương ban, tôi dù không có công chi,
cho tôi gia nhập hàng tư tế Người
Khấn xin Chúa đổ tràn ánh sáng người,.
để tôi hân hoan ca tụng nến sáng huy hoàng.
Linh mục: Chúa ở cùng anh chị em.
Giáo dân: và ở cùng Cha.
Linh mục: Hãy nâng tâm hồn lên.
Giáo dân: Chúng con đang hướng về Chúa.
Linh mục: Hãy tạ ơn Chúa và Thiên Chúa chúng ta.
Giáo dân: Thật là chính đáng.
Thật chính đáng
Việc dâng lên tâm tư ca tụng Thiên Chúa Cha
Đấng thiêng liêng toàn năng, và Đức Giê-su Ki-tô,
Con Một người, Chúa chúng tôi.
Người đã thay thế chúng tôi trả nợ Adam,
với Chúa Cha muôn thuở, và đã lấy máu hồng quý giá!
rửa sạch án tổ tông xưa
Vì đây là lễ vượt qua,
lễ mà chiên thật bị sát tế, trong máu chiên
môi miệng tín hữu được thánh hiến đêm nay.
Này là đêm,
mà cha ông chúng tôi:
là con cháu Israel thoát ly Ai Cập xưa
Chúa đã cho tiến qua Biển Đỏ vẫn khô chân.
Chính đây là đêm
nhờ ánh sáng cột lửa thiêng xóa tan mọi bóng tối nhân gian!
Này là đêm,
mà hết những ai có lòng tin Chúa Ki-tô khắp trên trần gian,
được cứu thoát hết các vết nhơ và tối tăm tội khiên,
được ơn thiêng đưa về hợp đoàn cùng các thánh nhân.
Đây là đêm,
xiềng xích bị bẻ tung
Đức Ki-tô khải hoàn chiến thắng vinh quang.
Vì chưng nếu không được ơn cứu chuộc khỏi tội khiên,
chúng ta sinh ra nào có ích chi?
Ôi nhiệm mầu thay! lòng yêu thương của Chúa không ai hiểu thấu
Để cứu chuộc đầy tớ, Chúa đã nộp chính con yêu!
Ôi cần thiết thay,
tội Adam, tội đã được tẩy xóa
chính nhờ sự chết Chúa Ki-tô!
Ôi tội hồng phúc, đã ban cho chúng ta Đấng cứu chuộc rất cao sang
Ôi đêm hồng phúc, đêm nối nối kết trời đất,
Chỉ mình Người biết giờ Đức Ki-tô từ cõi chết đã vinh thăng!
Này là đêm mà sách thánh đã ghi:
“Là đêm rực rỡ sáng như bình minh:
đêm mà ánh sáng soi cho ta biết bao cảm mến sướng vui.”
Vì thế sự thánh thiện của đêm nay xua đuổi hết tội khiên,
tẩy sạch vết nhơ, người có tội được sạch trong,
kẻ ưu phiền được sướng vui hân hoan;
Này là đêm, phá tan hận thù oán ghét,
mang lại hòa thuận, yêu thương khuất phục mọi quyền bính thế gian.
Kính lạy Cha Chí Thánh,
nguyện xin muôn ngàn ơn thánh đêm nay
nhận lấy như hương lễ chiều hôm,
là lễ nghi dâng cây nến làm bởi sáp ong tinh tuyền đây.
do tay thừa tác viên giáo hội cùng tiến dâng lên
Giờ đây tôi hiểu thấu ý nghĩa của ngọn nến
thắp ngọn lửa lung linh
để Thiên Chúa được ngợi chúc tôn vinh
Dù phân chia ở khắp thế gian cũng không hao mòn chi,
vì ánh lửa soi sáng đêm nay làm bởi sáp ong do Mẹ đã gây nên
Ôi đêm hồng phúc, này đêm nối kết trời đất
phối hợp Thiên Chúa với muôn người thế chúng tôi
Kính Lạy Cha chí thánh,
nguyện xin cho cây nến này đâng Chúa đây
luôn luôn được ngời sáng, phá tan mọi bóng tối đêm nay
Nguyện cho ngọn nến này dâng Chúa đêm nay,
thơm tho như lễ dâng chiều hôm
hòa hợp với muôn ngàn ánh sáng thiên cung
Ước chi ngôi sao mai không bao giờ lặn đi,
chính là con Chúa Đức Ki-tô,
Người đã từ ngục tối tăm, huy hoàng chiếu sáng nhân gian
Người là đấng thống trị hằng sống đến muôn đời muôn kiếp vinh quang.
Giáo dân: Amen.
Tải và nghe bản tiếng Anh Exultet.mp3
Rejoice, heavenly powers! Sing choirs of angels!
Exult, all creation around God’s throne!
Jesus Christ, our King is risen!
Sound the trumpet of salvation!
Rejoice, O earth, in shining splendor,
radiant in the brightness of your King!
Christ has conquered! Glory fills you!
Darkness vanishes for ever!
Rejoice, O Mother Church! Exult in glory!
The risen Savior shines upon you!
Let this place resound with joy,
echoing the mighty song of all God’s people!
My dearest friends,
standing with me in this holy light,
join me in asking God for mercy,
that he may give his unworthy minister
grace to sing his Easter praises.
The Lord be with you.
And also with you.
Lift up your hearts.
We lift them up to the Lord.
Let us give thanks to the Lord our God.
It is right to give him thanks and praise.
It is truly right that with full hearts and minds and voices
we should praise the unseen God, the all-powerful Father,
and his only Son, our Lord Jesus Christ.
For Christ has ransomed us with his blood,
and paid for us the price of Adam’s sin to our eternal Father!
This is our passover feast,
When Christ, the true Lamb, is slain,
whose blood consecrates the homes of all believers.
This is the night,
when first you saved our fathers:
you freed the people of Israel from their slav’ry,
and led them dry-shod through the sea.
This is the night,
when the pillar of fire destroyed the darkness of sin.
This is night,
when Christians ev’rywhere,
washed clean of sin and freed from all defilement,
are restored to grace and grow together in holiness.
This is the night,
when Jesus broke the chains of death
and rose triumphant from the grave.
What good would life have been to us,
had Christ not come as our Redeemer?
Father, how wonderful your care for us!
How boundless your merciful love!
To ransom a slave you gave away your Son.
O happy fault, O necessary sin of Adam,
which gained for us so great a Redeemer!
Most blessed of all nights,
chosen by God to see Christ rising from the dead!
Of this night scripture says:
“The night will be as clear as day:
it will become my light, my joy.”
The power of this holy night dispels all evil,
washes guilt away, restores lost innocence,
brings mourners joy;
it casts out hatred, brings us peace,
and humbles earthly pride.
Night truly blessed,
when heaven is wedded to earth
and we are reconciled to God!
Therefore, heavenly Father, in the joy of this night,
receive our evening sacrifice of praise,
your Church’s solemn offering.
Accept this Easter candle,
a flame divided but undimmed,
a pillar of fire that glows to the honor of God.
Let it mingle with the lights of heaven
and continue bravely burning
to dispel the darkness of this night!
May the Morning Star which never sets
find this flame still burning:
Christ, that Morning Star,
who came back from the dead,
and shed his peaceful light on all mankind,
your Son, who lives and reigns for ever and ever.
Amen
2020
Việc bái gối trước Thánh Giá được hiểu ra sao?
Việc bái gối trước Thánh Giá được hiểu ra sao?
Giải đáp của Cha Edward McNamara, Dòng Đạo Binh Chúa Kitô (LC), Khoa trưởng Thần học và giáo sư phụng vụ của Đại học Regina Apostolorum (Nữ Vương các Thánh Tông Đồ), Rôma.
Hỏi 1: Có người hỏi tại sao người Công Giáo bái gối trước Thánh giá từ Thứ Sáu Tuần Thánh đến Thứ Bảy Tuần Thánh, bởi vì hành động bái gối chỉ được dành riêng cho Phép Thánh Thể trong giờ chầu. Như vậy, việc bái gối trước Thánh giá phải chăng là hành vi của thờ ngẫu tượng? – M. U., Lagos, Nigeria.
Hỏi 2: Trong Thứ Sáu Tuần Thánh, phụng vụ của buổi cử hành này nói rằng một phần của buổi cử hành là nghi thức Thờ lạy (adoration) Thánh Giá, với ba lần cộng đoàn thưa: “Ta hãy đến thờ lạy…” Con nhớ lại rằng trước đây nghi thức được gọi là Suy tôn (Veneration) Thánh Giá. Các tín hữu Tin lành thường cáo buộc người Công Giáo thờ phượng các ảnh và tượng. Con đã luôn trả lời cho họ rằng chúng tôi chỉ thờ lạy Chúa, và chúng tôi có thể “suy tôn” các biểu tượng khác. Từ ngữ “thờ phượng” (worship) có xu hướng ủng hộ lập trường của họ. Xin cha cho một lời giải thích về việc dùng từ ngữ này. – J. D., Williams Lake, British Columbia, Canada.
Đáp: Tiêu đề chính thức của nghi thức này là “Suy Tôn Thánh Giá”, và câu đáp cho lời mời gọi: “Đây là cây Thánh giá, nơi treo Đấng Cứu Độ Trần Gian” là “Ta hãy đến thờ lạy” (“Venite adoremus”).
Từ “thờ phượng” (worship) trong tiếng Anh hiện đại thường là, mặc dù không phải là chuyên thuộc, dành riêng cho việc thờ Chúa.
Đúng là Giáo Hội không đưa ra một hành động thờ lạy một tượng gỗ, nhưng thờ lạy Chúa Kitô. Cũng vậy, nghi thức tôn thờ Thánh giá vào ngày Thứ Sáu Tuần Thánh được mặc một cường độ đặc biệt, vốn là khác với việc kính trọng đối với thánh giá trong suốt phần còn lại của năm. Điều này được diễn tả bởi sự việc rằng, từ lúc cử hành cuộc Thương Khó và Thứ Bảy Tuần Thánh đến lễ Vọng Phục Sinh, mọi người bái gối trước Thánh Giá (Cross) hay Thánh giá có hình Chúa (Crucifix), được sử dụng trong buổi cử hành.
Sự bái gối (genuflection, từ tiếng Latinh “genu flectere”, nghiêng gối) là một cử chỉ thể hiện một loạt thái độ suy tôn và kính trọng. Ngày nay, hành động bái gối được liên kết chặt chẽ đến hành động thờ lạy Thiên Chúa. Thật vậy, đây là nghĩa duy nhất được đề cập trong Qui chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma (GIRM):
“274. Bái gối, nghĩa là gối phải nghiêng đụng đất, là cử chỉ thờ phượng, do đó dành cho Thánh Thể và Thánh Giá từ khi được tôn kính trọng thể trong phụng vụ thứ Sáu Thánh tưởng niệm cuộc Thương Khó của Chúa, cho đến bắt đầu Vọng Phục Sinh” (Bản dịch Việt ngữ của Linh mục Phanxicô Xaviê Nguyễn Chí Cần, Giáo Phận Nha Trang).
Trong khi lời này là đúng, hành động bái gối đã được giải thích cách rộng rãi hơn, và không phải chỉ dành cho sự thờ lạy. Sự bái gối là một bổ sung khá gần đây vào thực hành phụng vụ, và chỉ trở nên bắt buộc sau năm 1502. Ngoài việc sử dụng hành động này như là một hành động thờ lạy Phép Thánh Thể, việc bái gối được quy định khi tín hữu đọc câu “Người đã nhập thể” trong Kinh Tin Kính ngày lễ Giáng sinh, và ngày lễ Truyền Tin. Việc bái gối cũng được dự kiến cho bất kỳ sự suy tôn Thánh Giá Thật nơi công cộng, và trong Tam nhật thánh như đã thấy ở trên. Cho đến gần đây, việc bái gối được chỉ định trong sự hiện diện của một Giáo hoàng, và bất cứ khi nào Giám mục giáo phận đi tới, khi Ngài chủ trì một buổi lễ.
Bên ngoài phụng vụ, lòng đạo đức bình dân đã có nhiều dịp cho việc bái gối. Thí dụ, nhiều người Công Giáo có thói quen bái gối, khi đi Đàng Thánh giá, lúc đọc “Adoramus Te, Lạy Chúa Kitô, chúng con thờ lạy Chúa, và chúng con chúc tụng Chúa, vì Chúa đã dùng Thánh giá mà chuộc tội cho thiên hạ”.
Ngoại trừ các việc bái gối nay đã bỏ (trong hình thức thông thường) đối với Đức Giáo Hoàng và Giám mục, tất cả các lần bái gối khác, một cách nào đó, phản ảnh sự thờ lạy Chúa Kitô, hoặc thực sự hiện diện trong Phép Thánh Thể, hoặc được biểu trưng bằng một cách đặc biệt.
Do đó, bởi vì cử chỉ bái gối là không chỉ dành cho sự thờ lạy Chúa, việc bái gối vào Thứ Sáu Tuần Thánh và Thứ Bảy Tuần Thánh không hề ngụ ý bất kỳ hình thức ngẫu tượng nào.
Từ viễn tượng lịch sử, lý do cho sự sử dụng cử chỉ suy tôn đặc biệt này, có lẽ là do nghi thức suy tôn Thánh giá có nguồn gốc tại Giêruxalem vào cuối thế kỷ IV, và tại Rôma vào thế kỷ VII, và được hướng tới các di tích chính của Thánh Giá Thật, vốn được lưu giữ tại các thành phố này.
Chỉ sau đó, khi nghi thức trở thành phổ biến, sự bái gối là dấu hiệu của sự suy tôn, thường được dành riêng cho Thánh Giá Thật, được mở rộng đến Thánh giá có hình Chúa được sử dụng trong buổi lễ.
Trong khi đối tượng thờ lạy hoặc thờ phượng luôn luôn là Chúa Kitô, sự suy tôn đặc biệt Thánh giá vào các ngày này dường như muốn nói rằng, mặc dù nhà tạm trống rỗng, tất cả các ảnh khác được che phủ, và Giáo Hội âm thầm chờ đợi Chúa sống lại, sự hiện diện của Chúa được biểu tượng bởi hình ảnh Thánh giá, mà nhờ đó Ngài đã cứu chúng ta khỏi tội lỗi của mình.
Bằng cách tập trung vào hình ảnh Thánh giá, Giáo Hội, như Louis Bouyer đã nói, “làm cho chúng ta nhận ra những gì không thể được phát hiện bởi ‘các quyền lực’ đã đóng đinh Chúa Vinh Hiển, chính trên Thánh giá của Ngài là sự vinh hiển của chúng ta”.
2020
Máu sạch
(Câu chuyện suy niệm Thứ Sáu Tuần Thánh)
Câu chuyện suy niệm “máu sạch” được trích trong quyển sách Rediscover Catholicism của tác giả Matthew Kelly, xuất bản năm 2002. Sau đây là bản dịch của câu chuyện.
Bạn hãy tưởng tượng: Bạn đang lái xe về nhà vào thứ Hai tuần tới sau một ngày dài làm việc. Bạn bật radio lên và bạn nghe một bản báo cáo ngắn gọn về một ngôi làng nhỏ ở Ấn Độ – nơi một số người đột nhiên qua đời cách kỳ lạ do một bệnh hô hấp chưa từng thấy trước đây. Đó không phải là cúm, nhưng bốn người đã chết, vì vậy Trung tâm kiểm soát dịch bệnh đang cử một số bác sĩ đến Ấn Độ để điều tra.
Bạn không nghĩ quá nhiều về điều đó – người chết mỗi ngày mà – nhưng vào Chúa nhật tuần sau, trên đường đi từ nhà thờ về, bạn nghe một báo cáo khác trên radio, số người chết do dịch bệnh không còn là bốn người, mà là ba mươi ngàn người ở một ngôi làng của Ấn Độ. Toàn bộ ngôi làng đã bị xóa sổ và các chuyên gia xác nhận bệnh hô hấp này là một chủng loại chưa từng thấy trước đây.
Vào thời điểm bạn thức dậy vào sáng thứ Hai tuần tiếp theo, tin tức về dịch bệnh đã trở thành tin quan trọng. Bệnh dịch đang lan rộng. Không chỉ Ấn Độ bị ảnh hưởng, bây giờ nó đã lan sang Pakistan, Afghanistan, Iran, Iraq và bắc Phi,… Người ta bắt đầu bàn tán về câu chuyện này ở mọi nơi. Các phương tiện truyền thông hiện đã đặt tên nó là “bệnh cúm bí ẩn”. Tổng thống đã tuyên bố rằng ông và gia đình đang cầu nguyện cho các nạn nhân và gia đình của họ, và hy vọng tình hình sẽ được giải quyết nhanh chóng. Nhưng mọi người đang tự hỏi làm thế nào chúng ta sẽ chữa nó.
Khi đó, Tổng thống Pháp đưa ra một thông báo gây chấn động châu Âu: Ông đóng cửa biên giới Pháp. Không ai có thể vào nước này, và đó là lý do tại sao đêm đó trước khi đi ngủ, bạn xem một chút tin tức trên Kênh CNN. Bạn há hốc miệng khi nghe những lời của một người phụ nữ đang khóc được dịch sang tiếng Anh từ một chương trình tin tức của Pháp: Có một người đàn ông nằm trong bệnh viện ở Paris đã chết vì bệnh cúm bí ẩn. Nó đã đến Châu Âu.
Cơn hốt hoảng bùng nổ! Những điều mà người ta có thể nói cho bạn biết là sau khi nhiễm bệnh, bạn chỉ nhận biết nó sau một tuần, sau đó bạn có bốn ngày chiến đấu với các triệu chứng lạ thường của bệnh, và rồi bạn chết.
Người Anh đóng cửa biên giới, nhưng đã quá muộn. Bệnh bùng phát ở Southampton, Liverpool và London vào sáng thứ Ba. Tổng thống Hoa Kỳ đưa ra thông báo sau: “Do rủi ro an ninh quốc gia, tất cả các chuyến bay đến và đi từ Hoa Kỳ đã bị hủy. Tôi xin lỗi những người ở nước ngoài, họ không thể về nhà cho đến khi chúng tôi tìm ra cách chữa trị căn bệnh khủng khiếp này.”
Trong vòng bốn ngày, nước Mỹ rơi vào một nỗi sợ hãi không thể tin được. Mọi người đang tự hỏi, nếu nó đến đất nước này thì sao? Sau đó vào tối thứ Ba, bạn đang ở nhà thờ để học Kinh Thánh, thì ai đó chạy vào từ bãi đậu xe và hét lên, “Bật radio!”. Và trong khi mọi người nghe một chiếc radio nhỏ, thông báo được đưa ra: Hai người phụ nữ đang nằm trong bệnh viện ở thành phố New York sắp chết vì bệnh cúm bí ẩn. Nó đã đến Mỹ.
Trong vài giờ bệnh dịch đã bao trùm cả nước. Mọi người đang làm việc suốt ngày đêm, cố gắng tìm thuốc giải độc, nhưng không có gì hiệu quả. Bệnh bùng phát ở California, Oregon, Arizona, Florida, Massachusetts. Như thể nó đang tràn vào qua các ngã đường biên giới.
Rồi đột nhiên tin tức xuất hiện: Bí ẩn của dịch bệnh đã được giải mã. Một phương pháp chữa bệnh dịch đã được tìm thấy. Một loại vắc-xin có thể được tạo ra để cứu mọi người. Nhưng vắc-xin đó cần máu của một người chưa từng bị bệnh, máu của một người tinh sạch. Vì vậy, bạn và tôi cùng mọi người được yêu cầu đi làm một điều duy nhất, đó là đến bệnh viện gần nhất và xét nghiệm máu. Khi nghe thấy tiếng còi báo động trong khu phố của mình, mọi người sẽ đến bệnh viện một cách nhanh chóng, lặng lẽ và an toàn.
Chắc chắn, đến lúc bạn và gia đình đến bệnh viện thì đã vào tối muộn hôm thứ Sáu. Có rất nhiều người và các bác sĩ, y tá liên tục lấy máu và dán nhãn lên đó. Cuối cùng, đến lượt bạn. Bạn đi trước, sau đó vợ và con bạn theo sau. Sau khi một bác sĩ lấy máu của bạn, họ nói với bạn: “Vui lòng đợi ở bãi đậu xe để được gọi tên nhận kết quả”. Bạn đứng với gia đình cùng hàng xóm xung quanh trong sự sợ hãi, trông ngóng, và tự hỏi thầm: “Chuyện gì đang xảy ra ở đây vậy? Đây có phải là ngày tận thế? Làm thế nào điều này có thể xảy ra được?”
Không ai được gọi tên, các bác vẫn cứ lấy máu từng người. Nhưng rồi đột nhiên một thanh niên chạy ra khỏi bệnh viện, la hét. Anh ta hét một cái tên của ai đó và vẫy vẫy một tập hồ sơ. Bạn không nghe thấy anh ấy nói lúc đầu. Có người hỏi “Anh ấy nói gì?”. Chàng trai hét lên tên đó một lần nữa trong lúc anh ta và một đội ngũ nhân viên y tế chạy về phía bạn, nhưng một lần nữa bạn không thể nghe anh ta nói. Nhưng sau đó, con trai của bạn kéo mạnh áo khoác của bạn và nói: “Cha ơi, đó là con. Họ đang gọi tên con”. Trước khi bạn biết điều đó, họ đã tóm lấy cậu bé. Bạn vừa nói vừa chạy theo họ: “Đợi một chút. Chờ đã! Đó là con trai tôi”.
Họ trả lời: “Không sao đâu, chúng tôi nghĩ rằng cậu bé có nhóm máu phù hợp. Chúng tôi chỉ cần kiểm tra thêm một lần nữa để chắc chắn rằng nó không mắc bệnh”.
Năm phút sau có kết quả, các bác sĩ và y tá mừng phát khóc và ôm chầm lấy nhau; một số thậm chí còn cười lớn tiếng. Đây là lần đầu tiên bạn thấy một người cười trong suốt một tuần qua. Một bác sĩ già đến gặp bạn và vợ của bạn và nói: “Cảm ơn. Máu của con trai bạn rất hoàn hảo. Nó sạch sẽ, tinh khiết, nó không mắc bệnh và chúng tôi có thể sử dụng nó để tạo ra vắc-xin”.
Khi tin tức bắt đầu lan truyền khắp bãi đậu xe, mọi người la hét, cười có, khóc có, có người dâng lời cầu nguyện để tạ ơn. Trong khi đó, vị bác sĩ kéo vợ chồng bạn ra mà nói: “Tôi cần nói chuyện với bạn. Vì cậu bé là trẻ vị thành niên, nên chúng tôi… chúng tôi cần bạn ký một mẫu đơn đồng ý”.
Bác sĩ đưa mẫu đơn ra và bạn nhanh chóng sửa soạn ký tên, nhưng đột nhiên bạn dừng lại vì thấy điều gì đó không ổn. Ô trống ghi lượng máu để lấy vẫn còn để trống”
Và bạn hỏi: “Các ông cần bao nhiêu máu của con tôi?”. Nụ cười của vị bác sĩ già từ từ tan biến. Một cách lúng túng, vị bác sĩ trả lời: “Chúng tôi không biết người có máu sạch lại là một đứa trẻ. Chúng tôi không chuẩn bị cho trường hợp này”.
Bạn hỏi vị bác sĩ một lần nữa: “Các ông cần bao nhiêu máu?”. Vị bác sĩ già nhìn đi chỗ khác và nói một cách tiếc nuối: “Chúng tôi sẽ cần tất cả lượng máu của cậu bé!”.
“Nhưng, tôi không hiểu. Ý ông là gì? Ông cần tất cả máu của nó sao? Nó là con trai duy nhất của tôi!”.
Vị bác sĩ nắm vào vai bạn, kéo bạn lại gần, nhìn thẳng vào mắt bạn và nói, “Chúng tôi đang nói về vấn đề tồn vong của cả thế giới. Anh có hiểu không? Cả thế giới. Xin vui lòng, ký vào mẫu đơn. Chúng tôi cần gấp lắm!”
Bạn nài nỉ: “Nhưng sao các ông không cho ai đó truyền máu cho con tôi?”.
“Nếu chúng tôi có máu sạch, chúng tôi sẽ làm, nhưng chúng tôi không thể có. Xin làm ơn ký vào mẫu này?”.
Trong sự im lặng tê buốt, bạn ký vào mẫu đơn vì bạn biết đó là điều duy nhất bạn phải làm. Sau đó, bác sĩ nói với bạn: “Anh có muốn gặp mặt con trai lần cuối, trước khi chúng tôi bắt đầu lấy máu không?”.
Bạn đi vào phòng bệnh viện nơi con trai bạn đang ngồi trên bàn và nó nói: “Cha ơi? Mẹ ơi? Chuyện gì đang xảy ra vậy?” Bạn có thể nói với con trai bạn rằng bạn yêu nó không? Và khi các bác sĩ và y tá quay lại và nói với bạn: “Tôi xin lỗi, chúng tôi phải bắt đầu ngay bây giờ; mọi người trên khắp thế giới đang chết dần”, bạn có thể đi ra ngoài không? Bạn có thể đi ra ngoài trong khi con trai bạn đang khóc với bạn: “Cha? Mẹ? Chuyện gì đang xảy ra vậy? Cha mẹ đang đi đâu vậy? Tại sao cha mẹ lại bỏ đi? Tại sao cha mẹ lại bỏ rơi con?”
Tuần sau, họ tổ chức một buổi lễ để tôn vinh con trai của bạn vì sự đóng góp phi thường của cậu bé cho nhân loại, nhưng trong buổi lễ, một số người ngủ gục, những người khác thậm chí không thèm đến vì họ có những điều tốt hơn để làm, và một số người có nụ cười tự phụ và giả vờ quan tâm, trong khi những người khác ngồi xung quanh và nói: “Điều này thật nhàm chán!”. Chẳng lẽ, bạn không muốn đứng thẳng dậy và nói: “Xin lỗi! Tôi không chắc bạn có biết hay không, nhưng cuộc sống tuyệt vời mà bạn có, con trai tôi đã chết để bạn có thể có được cuộc sống đó. Con trai tôi đã chết để bạn được sống. Cậu bé đã chết vì bạn. Điều đó có ý nghĩa gì với bạn không? “.
Có lẽ đó cũng là những gì Thiên Chúa Cha muốn nói với mỗi người chúng ta.
“Lạy Thiên Chúa là Cha Yêu Thương, nhìn điều đó từ góc nhìn của Cha, chúng con thấy lòng mình đau xót. Có lẽ bây giờ chúng con có thể bắt đầu hiểu được tình yêu tuyệt vời mà Cha dành cho chúng con.” Matthew Kelly
Văn Việt chuyển ngữ từ catholiceducation.org