2023
Canh thức đại kết cầu nguyện cho Thượng hội đồng về Hiệp hành
Sau các bài đọc và các lời nguyện bằng nhiều thứ tiếng khác nhau, ĐTC đã có một bài suy tư về chủ đề buổi cầu nguyện: “Together – Cùng nhau”. Ngài nói: Giống như cộng đoàn Kitô hữu sơ khai vào ngày Lễ Ngũ Tuần. Như một đàn chiên, được yêu thương và tập hợp bởi một Mục Tử duy nhất là Chúa Giêsu. Như đám đông trong Ngày Khải Huyền, chúng ta ở đây, anh chị em “từ mọi quốc gia, bộ tộc, dân tộc và ngôn ngữ” (Kh 7,9), đến từ các cộng đồng và các quốc gia khác nhau, nhưng là con của cùng một Cha, được linh hoạt bởi cùng một Thần Khí đã nhận lãnh trong Bí tích Rửa tội, được mời gọi đến với cùng một niềm hy vọng (x. Eph 4:4-5).
Đặc biệt Đức Thánh Cha cảm ơn cộng đoàn Taizé vì sáng kiến buổi cầu nguyện này. Ngài nói: “Tôi hết lòng chào mừng các vị đứng đầu các Giáo hội, các vị lãnh đạo và các phái đoàn của các truyền thống Kitô giáo khác nhau và tất cả anh chị em, đặc biệt là giới trẻ: cám ơn các bạn đã đến cầu nguyện cho chúng tôi và với chúng tôi, tại Rôma, trước Đại hội thường kỳ của Thượng Hội Đồng Giám Mục, vào đêm trước cuộc tĩnh tâm diễn ra ngay sau đó. “Syn–odos ”: chúng ta cùng nhau bước đi, không chỉ những người Công giáo, mà tất cả các Kitô hữu, toàn thể Dân của những người đã được rửa tội, toàn thể Dân Thiên Chúa, bởi vì “chỉ khi cùng nhau mới có thể là sự hiệp nhất của tất cả mọi người” (JA Möhler, Symbolik oder Darstellung der dogmatischen Gegensätze der Katholiken und Protestanten nach ihren öffentlichen Bekenntnisschriften , II, Köln-Olten 1961, 698).
Giống như đám đông trong sách Khải Huyền, chúng ta cầu nguyện trong thinh lặng, lắng nghe một “sự thinh lặng lớn lao” (xem Kh 8:1). Và sự thinh lặng rất quan trọng, mạnh mẽ: nó có thể diễn tả nỗi đau khôn tả khi đối mặt với những bất hạnh, nhưng trong những khoảnh khắc vui mừng, nó cũng có thể diễn tả một niềm vui không thể diễn tả bằng lời. Vì lý do này, tôi muốn cùng anh chị em suy tư ngắn gọn về tầm quan trọng của thinh lặng trong đời sống tín hữu, trong đời sống Giáo Hội và trên con đường hiệp nhất Kitô giáo .
Thinh lặng trong đời sống tín hữu
Thứ nhất: sự thinh lặng là điều thiết yếu trong đời sống người tín hữu. Thực ra, sự thinh lặng nằm ở thời điểm bắt đầu và kết thúc cuộc hiện hữu trần thế của Chúa Kitô. Ngôi Lời, Lời của Chúa Cha, đã trở nên “im lặng” trong máng cỏ và trên thập giá, trong đêm Giáng sinh và đêm Phục sinh. Đêm nay, những người Kitô hữu chúng ta đứng thinh lặng trước Thánh giá San Damiano, như các môn đệ lắng nghe trước thánh giá, trước ngai tòa của Thầy. Giây phút thinh lặng của chúng ta không phải là sự im lặng trống rỗng mà là khoảnh khắc đầy chờ đợi và sẵn sàng. Trong một thế giới ồn ào náo nhiệt, chúng ta không còn quen với việc im lặng nữa, thực sự đôi khi chúng ta khó có thể chịu đựng được điều đó, bởi vì nó khiến chúng ta phải đối diện với chính mình. Tuy nhiên, thinh lặng là nền tảng của lời nói và cuộc sống. Thánh Phaolô nói rằng mầu nhiệm Ngôi Lời nhập thể “được bao phủ trong thinh lặng đến muôn đời” (Rm 16:25), thánh nhân dạy chúng ta rằng sự thinh lặng bảo tồn mầu nhiệm, như Ápraham đã bảo vệ Giao Ước, như Mẹ Maria đã gìn giữ sự sống của Con Mẹ trong cung lòng cũng như luôn suy niệm trong lòng về đời sống của Người (xem Lc 1:31; 2:19.51). Mặt khác, sự thật không cần đến những tiếng kêu la dữ dội mới chạm được đến trái tim con người. Thiên Chúa không thích những lời tuyên bố và la hét, huyên thuyên và ồn ào: Ngài thích ngỏ lời trong “tiếng thì thầm của làn gió nhẹ” (1 V 19.12), như đã làm với ông Êlia, trong một “chuỗi thinh lặng cộng hưởng”. Và vì thế, chúng ta cũng như Abraham, như Êlia, như Mẹ Maria, cần thoát khỏi nhiều tiếng ồn để lắng nghe tiếng nói của Thiên Chúa. Bởi vì chỉ trong sự thinh lặng của chúng ta Lời Chúa mới vang vọng.
Thinh lặng trong đời sống Giáo Hội
Thứ hai: sự thinh lặng là điều cần thiết trong đời sống của Giáo Hội. Sách Công vụ Tông đồ kể rằng, sau diễn ngôn của Thánh Phêrô tại Công đồng Giêrusalem, “cả công chúng đều im lặng” (Cv 15:12), rồi họ chuẩn bị đón nhận lời chứng của Phaolô và Barnaba về những điềm thiêng dấu lạ Thiên Chúa đã thực hiện giữa các dân nước. Điều này nhắc nhở chúng ta rằng sự thinh lặng, trong cộng đoàn giáo hội, khiến cho sự giao tiếp-truyền thông huynh đệ trở nên khả thi, trong đó Chúa Thánh Thần hòa hợp các quan điểm. Trở nên hiệp hành có nghĩa là chào đón nhau theo cách này, trong ý thức rằng tất cả chúng ta đều có điều gì đó để làm chứng và để học hỏi, cùng nhau lắng nghe “Thần Khí sự thật” (Ga 14:17) để biết Người “nói gì” với các Giáo Hội” ( Kh 2,7). Và sự thinh lặng cho phép phân định, qua việc chăm chú lắng nghe “những tiếng rên xiết khôn tả” (Rm 8:26) của Thánh Thần vang vọng, thường ẩn tàng, trong Dân Chúa. Do đó chúng ta hãy xin ơn Chúa Thánh Thần cho các tham dự viên Thượng Hội đồng: xin cho họ biết «lắng nghe Thiên Chúa, đến mức cùng với Thiên Chúa nghe được tiếng kêu của dân Chúa; lắng nghe dân, đến mức hít thở ý muốn mà Thiên Chúa đang mời gọi chúng ta” (trích Bài phát biểu nhân Đêm canh thức cầu nguyện chuẩn bị cho Thượng Hội Đồng về Gia đình, ngày 4 tháng 10 năm 2014).
Thinh lặng trên con đường hiệp nhất Kitô giáo
Và điều thứ ba cũng là cuối cùng: sự thinh lặng là điều cần thiết trên con đường hiệp nhất Kitô giáo. Thực ra, thinh lặng là nền tảng cho việc cầu nguyện, từ đó công cuộc đại kết bắt đầu và nếu không có cầu nguyện thì sẽ vô ích. Thực vậy, Chúa Giêsu đã cầu nguyện để các môn đệ của Người “được nên một” (Ga 17:21). Việc cầu nguyện trong thinh lặng cho phép chúng ta đón nhận hồng ân hiệp nhất “như Chúa Kitô muốn”, “bằng những phương tiện mà Ngài muốn” (xem P. Couturier, Cầu nguyện cho sự hiệp nhất ), chứ không phải như một thành quả độc lập từ những nỗ lực của chúng ta và theo những tiêu chuẩn thuần túy nhân loại. Càng cùng nhau hướng về Chúa trong lời cầu nguyện, chúng ta càng cảm thấy rằng chính Người là Đấng thanh tẩy chúng ta và hiệp nhất chúng ta vượt qua những khác biệt. Sự hiệp nhất của các Kitô hữu lớn lên trong việc thinh lặng trước thập giá, giống như những hạt giống mà chúng ta sẽ nhận được vốn đại diện cho những ân huệ khác nhau mà Chúa Thánh Thần trao ban cho các truyền thống Kitô giáo khác nhau: nhiệm vụ gieo hạt là của chúng ta, trong khi tin chắc rằng chỉ có Thiên Chúa mới làm cho hạt giống ấy lớn lên (xem 1 Cr 3,6). Những hạt giống là dấu chỉ cho chúng ta, chúng được mời gọi chết đi trong ầm thầm đối với sự ích kỷ để có thể nảy nở sinh sôi, nhờ tác động của Chúa Thánh Thần, trong sự hiệp thông với Thiên Chúa và trong tình huynh đệ giữa chúng ta.
Đây là lý do tại sao chúng ta kêu xin, trong lời cầu nguyện chung, ơn biết học cách thinh lặng trở lại: lắng nghe tiếng Chúa Cha, tiếng gọi của Chúa Giêsu và tiếng rên xiết của Chúa Thánh Thần. Chúng ta nguyện xin cho Thượng Hội đồng trở thành một kairós (khoảnh khắc mầu nhiệm) của tình huynh đệ, một nơi mà Chúa Thánh Thần thanh lọc Giáo hội khỏi những lời huyên thuyên, những hệ tư tưởng và sự phân cực. Đang khi hướng tới dịp kỷ niệm quan trọng của Công đồng Nicaea, xin cho chúng ta, giống như ba đạo sĩ từ Phương Đông, được bên nhau tôn thờ mầu nhiệm Thiên Chúa làm người trong thinh lặng, chắc chắn rằng chúng ta càng gần Chúa Kitô thì càng hiệp nhất hơn. Và như ba đạo sĩ từ phương Đông đã được một ngôi sao dẫn đến Bêlem, thì xin ánh sáng thiên đường cũng hướng dẫn chúng ta đến với Chúa Giêsu của chúng ta, cũng như đến với sự hiệp nhất mà Người đã cầu nguyện. Chúng ta hãy cùng nhau lên đường, háo hức gặp Ngài, tôn thờ Ngài và công bố Ngài “để cho thế gian tin” (Ga 17:21).
2023
Ý cầu nguyện của Đức Thánh Cha tháng 10/2023: Cầu cho Thượng Hội Đồng
Trong video ý cầu nguyện của Đức Giáo Hoàng cho tháng 10, Đức Thánh Cha Phanxicô mời gọi chúng ta không ngừng lắng nghe và đối thoại xuyên suốt Thượng Hội Đồng: “Mọi người cùng tham gia, không ai bị loại trừ”.
Mở đầu video, Đức Thánh Cha nói: “Truyền giáo là trung tâm của Giáo hội, và càng quan trọng hơn khi Giáo hội đang trong tiến trình Thượng hội đồng. Chỉ có năng động hiệp hành này mới thúc đẩy ơn gọi truyền giáo của Giáo hội tiến lên – tức là lời đáp trả của Giáo hội đối với mệnh lệnh loan báo Tin Mừng từ Chúa Giêsu”.
Đức Thánh Cha cũng nhắc rằng Thượng hội đồng không phải là kết thúc nhưng đúng hơn, “chúng ta đang tiếp tục một cuộc hành trình mang tính Giáo hội. Đây là một cuộc hành trình mà chúng ta bước đi, giống như các môn đệ trên đường Emmau, lắng nghe Thiên Chúa là Đấng luôn đến gặp gỡ chúng ta. Ngài là vị Thiên Chúa của những điều bất ngờ.”
Hơn nữa, điều qua trọng là: “Qua cầu nguyện và phân định, Chúa Thánh Thần giúp chúng ta thực hiện ‘việc tông đồ bằng đôi tai’, nghĩa là lắng nghe bằng đôi tai của Thiên Chúa để nói bằng lời của Thiên Chúa. Nhờ như vậy, chúng ta đến gần trái tim của Chúa Kitô. Sứ mạng và tiếng nói của chúng ta vốn đưa chúng ta đến với Người và phát xuất từ Người. Tiếng nói này vén mở cho chúng ta thấy trọng tâm của sứ mạng là đến với mọi người, tìm kiếm mọi người, chào đón mọi người, bao gồm mọi người, mà không loại trừ bất cứ ai.”
Đức Thánh Cha kết luận với lời mời gọi: “Chúng ta hãy cầu nguyện để Giáo hội biết lắng nghe và đối thoại như một lối sống ở mọi cấp bậc, để Giáo hội được Chúa Thánh Thần hướng dẫn đến các vùng ngoại vi của thế giới”.
Cha Frédéric Fornos SJ, Giám đốc Quốc tế Mạng lưới Cầu nguyện Toàn cầu của Đức Thánh Cha, nhận xét về thời điểm quan trọng này mà Giáo hội đang sống rằng: “Trong giai đoạn thứ ba của Thượng Hội Đồng, Đức Thánh Cha Phanxicô mời gọi chúng ta cầu nguyện để cho ‘lắng nghe và đối thoại’ trở thành ‘phong cách’ của đời sống Giáo Hội ở mọi cấp độ, vì đây là một ân sủng. Chỉ bằng cách này, chúng ta mới có thể lắng nghe Chúa Thánh Thần và để cho Ngài hướng dẫn, điều này đòi hỏi phải cầu nguyện và phân định, “Hãy để mình được Chúa Thánh Thần hướng dẫn”, và như ngài nói ngay sau đó, điều này giả định trước việc lắng nghe nhau. Đây không phải là kết quả của chiến lược và chương trình, mà là sự lắng nghe lẫn nhau giữa anh chị em. Chính Thánh Thần của Chúa mở ra những nẻo đường mới cho chúng ta. Chính Ngài là Đấng giúp nhận ra sứ mạng của Chúa Kitô ngày nay và dẫn chúng ta đến các vùng ngoại biên của thế giới: “đến với mọi người, tìm kiếm mọi người, chào đón mọi người, thu hút mọi người, không loại trừ bất cứ ai.’”
Phiên họp đầu tiên của Đại hội thường kỳ lần thứ XVI của Thượng Hội Đồng sẽ diễn ra từ ngày 4 đến ngày 29 tháng 10 năm 2023. Trong cuộc họp này, các giám mục và những tham dự viên khác tụ họp lại để suy ngẫm về kết quả của quá trình lắng nghe trước đó. Thượng Hội đồng này sẽ có hai phiên họp Đại hội như vậy được tổ chức cách nhau một năm, từ ngày 4 đến ngày 29 tháng 10 năm 2023 và vào tháng 10 năm 2024.
2023
Một Ca Đoàn hiệp hành trong một Giáo Hội hiệp hành
Tổng Giáo phận Sàigòn – Tp.HCM
1. Ca đoàn – Ban hát – Ban hợp xướng: là một Đoàn thể Tông Đồ hiệp thông hiệp hành với nhau tạo nên một tập thể “Đồng tâm nhất trí hay Đồng thanh nhất trí” trong một giáo xứ.
“Ca đoàn như một Cộng đoàn trong Cộng đoàn các tín hữu hay Cộng đoàn Dân Chúa – Giáo Hội – Thân mình Đức Kitô. Là một hội đoàn, một hội hát, một ban hợp ca, đồng ca…, một “đoàn thể tông đồ” trong Cộng Đoàn Dân Chúa, trong Giáo xứ… có nhiệm vụ hay sứ mạng hát lễ, cất hát… những bài ca, các thánh thi, thánh vịnh, vinh tụng ca… trong nhà thờ, trong các cuộc cử hành phụng vụ…” (Hướng dẫn Mục vụ Thánh nhạc, số 29).
Ca đoàn được mời gọi, quy tụ lại với nhau như một Cộng đoàn, một lối sống Tin Mừng trong Cộng đoàn các tín hữu được các Kitô hữu, như các chi thể hợp thành Thân Mình Đức Kitô. Theo dòng lịch sử cứu độ Thiên Chúa tự tỏ lộ, mặc khải chính mình như là Đấng yêu thương con người, muốn kề cận gặp gỡ con người, nên đã mời gọi quy tụ, tuyển chọn, thánh hóa và thánh hiến con người bằng cách quy tụ con người vào một Cộng đoàn Dân Chúa, Cộng đoàn Giáo Hội.
Hay nói cách khác, Kinh Thánh mặc khải cho chúng ta biết trong lịch sử Thiên Chúa tìm mọi cách để cứu độ con người, không như những cá nhân lẻ loi, đơn độc, nhưng đưa con người vào trong một Cộng đoàn, kết giao thành một Cộng đoàn. Cộng đoàn các tín hữu là những người đã được rửa tội, được mời gọi, được quy tụ lại nhân danh Đức Kitô, để sống với nhau như một Giáo Hội.
Và Giáo Hội được thiết lập như một Cộng đoàn, nên được gọi là “Dân Thiên Chúa”, dân được thánh hiến cho Chúa, hoàn toàn thuộc về Chúa, dưới sự che chở phù trì, bảo trợ của Chúa – Giáo Hội cũng là “Thân Mình Đức Kitô”: Người là Đầu và tất cả đều là các chi thể hiệp thông cùng một sự sống và tình yêu, cùng hoạt động với nhau, hài hòa liên đới với nhau như các bộ phận mang trách nhiệm tương tác với nhau, hiệp thông với Đức Kitô và với nhau.
Và Giáo Hội là “Đền Thờ Chúa Thánh Thần”, để các tín hữu là một dân tư tế, tôn thờ, chuyên lo việc phụng tự, cử hành các mầu nhiệm thánh, hy lễ cứu độ, chúc tụng, ngợi khen, tạ ơn và cầu khấn.
Ca đoàn sống hiệp hành giữa lòng Cộng đoàn Giáo Hội, “đồng tâm nhất trí”, một lòng một ý với nhau (đồng nghị), cùng nhìn về một hướng, hiệp thông với nhau và đồng hành, cùng một dự án sinh hoạt, cùng nhau đi tới để thi hành sứ vụ thánh nhạc, thi hành ý Chúa, đúng với ơn gọi của mình.
Như chứng từ của các tín hữu tiên khởi trong Công Vụ Tông Đồ (Cv 4, 32); như trong từ ngữ hiệp hành, từ cội nguồn và lịch sử Giáo Hội, luôn hàm ý: Cùng nhau quy tụ – Cùng nhau hội nghị, trao đổi ý kiến, bàn luận và phân định – Để cùng tham gia, cộng tác và đồng hành với nhau, cùng nhau đi tới đích điểm – hướng tới Thiên Chúa, cùng đi với Đức Kitô, Đấng đã kêu mời và tập hợp chúng ta, để chúng ta cùng hành trình, đồng hành với Người và với nhau. Người cũng chính là con đường cho chúng ta đi, là “Đạo” của chúng ta. Người như ngọn đèn soi cho chúng ta bước nhờ sức mạnh thúc đẩy linh hứng của Chúa Thánh Thần.
Vì hiệp hành bởi tiếng hay nguyên ngữ “Synodos” = gồm “Syn”: cùng nhau, và “hodos”: con đường.
Ca đoàn sống đúng với định nghĩa, bản chất đích thực và lý do hiện hữu của mình, chẳng phải là “hiệp hành” đó sao? Như mọi thành viên được kêu mời và tập hợp lại trong cùng một lối sống Tin Mừng cách riêng biệt, đặc thù, hay ơn gọi chuyên biệt, đặc biệt, hay như là “đặc sủng”, là lòng yêu mến thánh nhạc và phụng vụ. Các Kitô hữu, các thành viên được tuyển chọn giữa Cộng đồng dân Chúa nhờ vào khả năng chuyên môn về âm nhạc để thi hành thừa tác vụ hát thánh ca trong các thánh lễ và các nghi lễ cử hành Phụng vụ. Ca đoàn hiệp hành sống động giữa lòng Cộng đoàn Dân Chúa, dùng lời ca tiếng hát mà thánh hóa chính mình và giúp thánh hóa các tín hữu khác.
2. Ca đoàn – Hiệp hành – “Hiệp nhất và Đa dạng”
Như thế, Ca đoàn được thiết lập, sinh hoạt và hiện hữu, hiện diện trong Cộng đoàn Giáo Hội như một hội đoàn, một đoàn thể Tông đồ với cùng một dự án thánh nhạc phụng vụ, cùng một tâm tình, một chí hướng trong sự “hợp nhất và đa dạng”.
Bởi lẽ, Ca đoàn như một Ban hợp xướng, có nghĩa là cùng hát, cùng xướng lên một ca khúc, gồm nhiều giọng ca, nhiều bè hát khác nhau, có các ca viên có chuyên môn, năng khiếu tự nhiên hay chịu khó luyện tập… Hợp xướng được cất lên bởi một “hội hát” mang sắc thái trình bày, diễn tả bằng giọng ca gồm nhiều bè, nhiều giọng cùng với tiếng đàn, nhịp trống.
Thánh nhạc là một loại hình diễn tấu tập thể, một môn nghệ thuật có khả năng liên kết thống nhất, tình cảm, ý chí và tư tưởng của con người, “hiệp nhất trong đa dạng” và “đa dạng trong sự hiệp nhất” các giọng ca bè hát trầm bổng, cao thấp để “hiệp hành” cùng nhau thể hiện sự hòa điệu, hợp âm và đi tới nội dung ý nghĩa đích thực của âm nhạc là siêu thoát, rung động, chạm tới cõi siêu việt, mênh mông vô biên vô tận, vào “trái tim” con người hay “nâng cao tâm hồn” lên tới Thiên Chúa qua một tác phẩm âm nhạc. Hợp xướng như thế được nhìn nhận như là “đỉnh cao” của nghệ thuật hát bè, hòa hợp với các cung giọng nam cao và nữ cao, hay nam trung và nam trầm, nữ trung và nữ trầm v.v…. làm phong phú màu sắc hòa âm, tấu lên các giai điệu truyền cảm khác nhau.
Ca đoàn như một ban hợp xướng, một “hợp âm” mỗi khi vang lên thì các thành tố trong hợp âm phải chuẩn xác về cao độ và âm thanh, dung hòa về âm lượng và đồng nhất về âm sắc. Hay có thể nói, các âm thanh và nốt nhạc giữa các giọng phải hòa quyện với nhau, sự đồng đều, hòa hợp.
Như các bè phải cân bằng dung hợp, bè này không lấn át, đè nén bè kia (còn phải biết nhường nhau). Tất cả mọi ca viên trong từng bè, mọi ca viên trong bản hợp xướng phải hiệp thông, tương tác, tương hợp với nhau, nghĩa là cho tiếng hát của mình “hiệp hành” với các ca viên khác để cùng hướng tới một sự thống nhất, hài hòa, đồng thanh tương ứng tuân theo những quy định của tác giả và tác phẩm, để hát đúng các yêu cầu… tạo nên bản hợp xướng
Để đạt tới nghệ thuật diễn tả và thể hiện, truyền cảm hứng và “nâng tâm hồn” con người lên tới chân trời mênh mông siêu thoát của thế giới tinh thần rộng mở, vẻ đẹp đích thực của thánh nhạc, là “gặp gỡ” với Thiên Chúa trong hợp xướng cần có những hiểu biết về kỹ thuật thanh nhạc, hiểu biết về thánh nhạc, phụng vụ…, phải có thời gian luyện tập cùng nhau thì mới có thể hát hay, hát đẹp và hòa điệu. Nói khác đi, đó chẳng phải là “hiệp hành” sao? Vì phải cùng nhau khởi hành, cùng nhau bước đi với, cùng nhau hòa chung một nhịp điệu, cùng hòa ca, cùng hòa âm, phối kết.
Như thế các thành viên trong Ca đoàn phải có tai nghe tốt để không hát sai, không hát chênh phô, không làm hỏng giai điệu… Lắng nghe nhau hát và để cho nhau hát những gì được phân chia hay từng phần hay đồng ca cũng là “hiệp hành” trong lời ca tiếng hát, cùng nhìn về một hướng…. Ca đoàn làm nên các ca viên và các ca viên làm nên Ca đoàn vì tinh thần và tính hiệp hành này.
Như từng người tín hữu, bất kể chức năng nhiệm vụ hay trách nhiệm của mình trong Giáo Hội đều là một chủ thể làm nên Giáo Hội và là con người của Giáo Hội, cùng nhau bước đi theo Đức Kitô và cùng đi trên một con đường là Đức Kitô, ca đoàn cũng thế.
Giáo Hội là Thân Mình mầu nhiệm của Đức Kitô, các ca viên trong một Ca đoàn trong Cộng đoàn Giáo Hội cũng diễn tả mầu nhiệm ấy, diễn tả không những bằng việc quy tụ quanh Đức Kitô nhưng còn bằng sự hiệp nhất nên một trong Người, trong Thân Mình của Người.
Nhờ tham dự Thánh Lễ, cử hành phụng vụ bí tích Thánh Thể, chúng ta được nâng lên đến sự hiệp thông với Người và với nhau, đó cũng là được “hiệp hành” với Người và với nhau mà chúc tụng ngợi khen cảm tạ Thiên Chúa.
Sự hiệp hành của Ca đoàn làm phát sinh và phát triển đức mến giữa các ca viên. Đức mến là dây liên kết trọn hảo. Đức mến chính là tâm điểm của “hiệp hành” làm nên Ca đoàn hiệp hành, đưa Ca đoàn thăng tiến và tới được đích điểm của thánh nhạc là “nâng tâm hồn” lên tới Chúa, làm vinh danh Chúa; là ra khỏi chính mình, xuất thần, vào cõi siêu việt, vào chân trời vô biên của Thiên Chúa…. Sự hiệp hành này sẽ chiến thắng mọi chia rẽ phàm nhân, để tất cả được nên một trong Chúa.
Thư 1Cr 12, 4-11: Đặc sủng tuy nhiều, nhưng chung một cội nguồn.
Có nhiều đặc sủng khác nhau, nhưng chỉ có một Thần Khí. Có nhiều việc phục vụ khác nhau, nhưng chỉ có một Chúa. Có nhiều hoạt động khác nhau, nhưng vẫn chỉ có một Thiên Chúa làm mọi sự trong mọi người. Thần Khí tỏ mình ra nơi mỗi người một cách, là vì ích chung. Người thì được Thần Khí ban cho ơn khôn ngoan để giảng dạy, người thì được Thần Khí ban cho ơn hiểu biết để trình bày. Kẻ thì được Thần Khí ban cho lòng tin; kẻ thì cũng được chính Thần Khí duy nhất ấy ban cho những đặc sủng để chữa bệnh. Người thì được ơn làm phép lạ, người thì được ơn nói tiên tri; kẻ thì được ơn phân định thần khí; kẻ khác thì được ơn nói các thứ tiếng lạ; kẻ khác nữa lại được ơn giải thích các tiếng lạ. Nhưng chính Thần Khí duy nhất ấy làm ra tất cả những điều đó và phân chia cho mỗi người mỗi cách, tuỳ theo ý của Người….
Như thế, không có chia rẽ trong thân thể, trái lại các bộ phận đều lo lắng cho nhau. Nếu một bộ phận nào đau, thì mọi bộ phận cùng đau. Nếu một bộ phận nào được vẻ vang, thì mọi bộ phận cũng vui chung. Vậy anh em, anh em là thân thể Đức Kitô, và mỗi người là một bộ phận …
…. Trong các ân huệ của Thiên Chúa, anh em cứ tha thiết tìm những ơn cao trọng nhất. Nhưng đây tôi xin chỉ cho anh em con đường trổi vượt hơn cả…. (1Cr 12, 14-31)
… “Hiện nay đức tin, đức cậy, đức mến, cả ba đều tồn tại, nhưng cao trọng hơn cả là đức mến” (1Cr 13, 1-13).
3. Ca đoàn – Hiệp hành để xây dựng, kiến tạo sự hiệp hành trong Cộng đoàn Dân Chúa.
“Vậy, thưa anh em, phải kết luận thế nào? Khi anh em hội họp, người thì hát thánh ca, người thì chỉ huy, người thì đệm đàn, người thì giảng dạy, người thì nói lời mặc khải, người thì nói tiếng lạ, người thì giải nghĩa: tất cả những điều ấy đều phải nhằm xây dựng Hội Thánh” (x. 1Cr 14, 26-27). … “Nhưng hãy làm mọi sự cách trang nghiêm và có trật tự…” (1Cr 14, 40).
Vai trò và nhiệm vụ của Ca đoàn trong thời điểm này là hiệp hành để xây dựng, kiến tạo tinh thần hiệp hành trong Cộng đoàn Dân Chúa.
Vì góp phần trong công việc cử hành phụng vụ, thờ phượng Thiên Chúa, nên Ca đoàn có một vai trò và nhiệm vụ cao cả linh thánh như một đặc sủng. Mỗi ca viên đảm nhận tác vụ âm nhạc trong cử hành thánh như các tác viên không có chức thánh khác (đọc sách, giúp lễ, trao Mình Thánh Chúa trong thánh lễ …)
Ca đoàn thể hiện, diễn tả những hình thể nghệ thuật thánh nhạc sao cho thật hay, thật đẹp, theo các giai điệu cung giọng cung bậc xứng hợp, trang trọng để tôn vinh thờ phượng Thiên Chúa và thánh hóa các tín hữu – đây chính là “Hiệp hành” với hết tâm tình và lời cầu nguyện, vừa cảm động, vừa có lòng yêu mến, có hồn, có lửa sống động, có sức nâng tâm hồn các tín hữu lên cùng Thiên Chúa, lên tới đỉnh thiêng của sự gặp gỡ và hiệp nhất với Thiên Chúa.
Ca đoàn tỏa chiếu trên cộng đoàn các tín hữu họp nhau lại, nhân danh Đức Kitô và Giáo Hội, một nguồn sáng rực rỡ “như thấy được dung mạo” gương mặt “vinh quang” của Đấng Phục Sinh ngay “ở đây và lúc này” trong cuộc cử hành Thánh Lễ.
Nhờ sức mạnh “siêu hình” thanh thoát của nghệ thuật thánh nhạc, Ca đoàn có thể vươn lên, hiệp hành hướng tới vẻ đẹp rạng ngời của Phụng Vụ và đích điểm của cầu nguyện là khát mong tìm về gặp gỡ Thiên Chúa và kết hợp với Người. Đó chính là hiệu quả và đích điểm của ơn cứu độ. Như thế, họ có thể giúp cộng đoàn cử hành mầu nhiệm cứu độ trong những điều kiện thuận lợi khi chính họ thông phần mật thiết vào các ơn ích của mầu nhiệm đó.
“Khi ta nâng chén chúc tụng mà cảm tạ Thiên Chúa, há chẳng phải là dự phần vào Máu Đức Kitô ư? Và khi ta cùng bẻ Bánh Thánh, đó chẳng phải là dự phần vào Thân Thể Người sao? Bởi vì chỉ có một Tấm Bánh, và tất cả chúng ta chia sẻ cùng một Bánh ấy, nên tuy nhiều người, chúng ta cũng chỉ là một thân thể” (1Cr 10,16-17).
4. Ca đoàn – Hiệp hành là tham gia và hòa nhập vào sứ vụ loan báo Tin Mừng của Giáo Hội
Sự hiệp thông hiệp hành trong Ca đoàn là dấu chứng nói lên rằng Đức Kitô là con đường dẫn tới Thiên Chúa – Vì hiệp hành là hiệp thông với nhau và đồng hành cùng nhau đi tới, hướng tới Thiên Chúa. Hiệp hành là con đường vươn tới, và đích điểm của hiệp hành chính là sự hiệp nhất trọn vẹn với Thiên Chúa.
Ca đoàn làm chứng cho Đức Kitô, đóng vai trò thâu kết và liên kết muôn người trong Giáo Hội, trong giáo xứ, trong gia đình, xã hội và thế giới. Ở bất cứ nơi đâu, người có tinh thần hiệp hành sẽ lan tỏa hiệp hành và thu hút người khác vào hiệp hành, vào Đạo, vào với chính Thân Mình Đức Kitô là Giáo Hội. Ca đoàn thực hiện sứ mạng loan báo Tin Mừng bằng tinh thần hiệp hành và hiệp lực khi hát trong nhà thờ, trong gia đình, trong xã hội… để tất cả mọi người được trở nên con cái Thiên Chúa trong gia đình của Chúa, để tất cả mọi người được nhận biết chân lý và được ơn cứu độ… (1Tm 2, 3-4).
Qua đặc sủng hát thánh ca với tâm tình hiệp hành, Ca đoàn có thể như tiếng hát ngân lên trong thế giới, như tiếng mời gọi muôn dân tham gia vào con đường của Giáo Hội, vào Đạo dẫn đến sự sống vĩnh hằng, tới hạnh phúc đời đời, tới Thiên Chúa là Tình Yêu và là Sự Sống… là Chân Thiện Mỹ, là Quê Hương, là Cùng Đích…
Tiếng hát ngọt ngào của Ca đoàn có sức thu hút và có hiệu quả tỏa lan ảnh hưởng của sự hiệp hành ra thế giới chung quanh mình…
Muốn chạm tới tâm hồn người nghe, tiếng hát của Ca đoàn cần phải chất chứa tinh thần hiệp hành, hiệp lực, người hát cần phải có tâm hồn đạo đức và tâm tình cầu nguyện, yêu mến Chúa, có lòng thương yêu con người và biết rung cảm để diễn đạt tất cả bằng lời ca tiếng hát của một đời sống đức tin đích thực.
Ca đoàn cũng thi hành sứ mạng “Phúc âm hóa” âm nhạc, thánh hóa bài ca giọng hát trong phụng vụ, để thờ phượng, chúc tụng cảm tạ Thiên Chúa. Vì thế, Ca đoàn phải biểu lộ sự thánh thiện và diễn tả được đỉnh cao và vẻ đẹp nghệ thuật thánh nhạc. Để đạt được những điều đó, yếu tố quan trọng chính là tinh thần hiệp hành, không độc diễn, không lẻ loi đơn độc, độc điệu cá nhân, nhưng hài hòa phối kết, hòa điệu hiệp thông với mọi người đề hiệp hành cùng với mọi người hướng tâm hồn lên với Chúa.
Như hoa hướng dương… hướng về mặt trời, Ca viên cùng nâng tâm hồn lên, hiệp hành trong lời ca tiếng hát…như đưa cả nhân loại và muôn loài thụ tạo lên Thiên Chúa, là Đấng sáng tạo, thánh hóa và cứu độ muôn người.
Sứ mạng của ca đoàn là loan báo Tin Mừng cho muôn dân. Khởi đi từ cuộc cử hành phụng vụ trong nhà thờ ra đến xã hội, Ca đoàn hiện diện ở bất cứ nơi đâu có những con người hiệp hành và phát huy sự hiệp hành ấy. Ca đoàn loan báo và cổ vũ ý nghĩa của hiệp hành cũng là ý nghĩa căn bản của cuộc sống trên đời này, ý nghĩa và bản chất của Giáo Hội, của con đường Đức Kitô…. để trong Người mà tất cả có thể đạt tới sự hiệp nhất chung cuộc… Sự hiệp nhất vạn thể trong Thiên Chúa là tất cả mọi sự cho mọi người. Và như thế, mọi người được ở cùng Thiên Chúa, được tháp nhập vào mối tương quan tương thuộc cấu thành bản tính duy nhất của Người, nghĩa là được thông phần vào một sự sống đích thực với Thiên Chúa.
Thư Ep 1, 1- 11:
Người cho ta được biết thiên ý nhiệm mầu: thiên ý này là kế hoạch yêu thương Người đã định từ trước trong Đức Kitô. Đó là đưa thời gian tới hồi viên mãn là quy tụ muôn loài trong trời đất dưới quyền một thủ lãnh là Đức Kitô. Cũng trong Đức Kitô, Thiên Chúa là Đấng làm nên mọi sự theo quyết định và ý muốn của Người, đã tiền định cho chúng tôi đây làm cơ nghiệp riêng theo kế hoạch của Người…
Chúng ta có thể tìm thấy yếu tố cốt lõi làm nảy sinh căn tính và chân tính của Giáo Hội, cũng như bản chất của Đạo Kitô, đó chính là hiệp thông đồng hành, là “hiệp hành” cùng nhau đi tới Thiên Chúa, đạt tới Thiên Chúa. Và có Chúa là có Thiên Đàng và sự sống đời đời. Mất Chúa là mất tất cả.
Tất cả được quy tụ trong chân trời hiệp thông hoàn vũ của Nước Thiên Chúa, nơi Đấng là Cội Nguồn Sự Sống hiển trị và Tình Yêu siêu vượt tiếp đón tất cả để “vĩnh viễn ở cùng tất cả mọi người” (Kh 4,21).
Vì cuộc cử hành Thánh Lễ lôi kéo chúng ta vào hiệp hành, mà tự bản chất, hiệp thông đồng hành hay “hiệp hành”, cùng nhau đeo theo Đạo đến với Chúa, là truyền giáo, là Phúc Âm hóa.
Ca đoàn có thể tỏ cho mọi người thấy Đức Kitô một cách cụ thể nơi hoạt động thánh nhạc của Ca đoàn, nơi cuộc sống bản thân trong Cộng đoàn Giáo Hội. Hiệp hành và rao giảng Tin Mừng cứu độ là hai hoạt động luôn gắn kết mật thiết với nhau, tựa như sự thống nhất giữa truyền thống sống động giữa “quy luật đức tin” (lex credendi) với “quy luật cầu nguyện” (lex orandi) với nhau, giữa “quy luật cử hành” (lex celebrandi) với “quy luật sống” (lex vivendi) – tất cả hợp nhất trở thành một thực tại… Để rồi khi dân Thiên Chúa được quy tụ lại với nhau thành một Cộng đoàn đồng tâm nhất trí, hiệp hành với nhau, thì lúc đó mới có được sự khả tín thực sự, mới có thể thuyết phục được thế giới… và mời gọi được thế giới vào sự hiệp hành trong Giáo Hội…
Vì thế, chúng ta chẳng “mắc nợ gì ai ngoài món nợ tình yêu tương thân tương ái” (Rm 13,8). Tình yêu mời gọi tình yêu, nên sau khi được Thánh Thể biến đổi, chúng ta đi góp phần biến đổi thế giới xung quanh bằng chính ân huệ hiệp thông mà chúng ta lãnh nhận trong cuộc cử hành phụng vụ. Chúng ta vui mừng bước đi với niềm xác tín rằng mình đang theo chân Đức Kitô đến với mọi người để xây dựng tình hiệp thông như một lễ vật ngát hương trong Nước Thiên Chúa. Vì “điều chúng tôi đã thấy và đã nghe, chúng tôi loan báo cho cả anh em nữa, để chính anh em cũng được hiệp thông với chúng tôi” (1Ga 1,3)
Ca đoàn có thể kiến tạo và loan báo tình hiệp thông, hiệp hành như một lễ vật ngát hương dâng lên Thiên Chúa và như tiếng mời gọi mọi người tìm đến Nước Thiên Chúa. Vì “điều chúng tôi đã thấy và đã nghe, chúng tôi loan báo cho cả anh em nữa, để chính anh em cũng được hiệp thông… (hiệp hành) … với chúng tôi” (1Ga 1,3).
Ngày 14.05.2022
Trích: Tập san Hương Trầm của Ủy ban Thánh nhạc / Hội đồng Giám mục Việt Nam, số 34
2023
Sứ điệp Đức Thánh Cha gởi cộng đoàn Công giáo Việt Nam
Sứ điệp Đức Thánh Cha gởi cộng đoàn Công giáo Việt Nam
Gửi cộng đoàn Công giáo Việt Nam nhân dịp công nhận
Thoả thuận về Qui chế cho Đại diện thường trú của Toà Thánh
và Văn phòng Đại diện thường trú của Toà Thánh tại Việt Nam
Quý Giám mục, Linh mục, anh chị em Tu sĩ và cộng đồng Dân Chúa tại Việt Nam thân mến,
Nguyện xin ân sủng và bình an của Chúa ở cùng anh chị em. Chúng ta hãy vui mừng tạ ơn Chúa, vì tình yêu của Chúa vĩnh cửu và luôn mãi tín trung.[1]
Tôi ao ước gửi thư này đến anh chị em, nhân dịp công nhận Thoả thuận giữa Chính phủ nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam và Toà Thánh về Qui chế cho Đại diện thường trú của Toà Thánh tại Việt Nam. Đức tin của Hội Thánh Công giáo trên quê hương của anh chị em được sinh ra và lớn mạnh qua bao thế hệ, đã đặt nền tảng trên giới răn: “Ngươi phải yêu mến Chúa là Thiên Chúa ngươi hết lòng, hết linh hồn và hết trí khôn ngươi” (Mt 22, 37-38). Quả vậy, đức ái là thước đo của đức tin, và đức tin là linh hồn của đức ái, và chớ quên rằng lòng yêu mến Thiên Chúa và yêu thương tha nhân là hai mặt của cùng một đồng tiền.[2]
Theo chiều hướng của các tương quan tốt đẹp được ghi nhận trong những năm vừa qua, cùng với niềm hy vọng vị Đại diện Toà Thánh sẽ là cầu nối để phát triển quan hệ song phương, tôi đã vui mừng chào đón ông Võ Văn Thưởng, Chủ tịch nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, nhân dịp chuyến thăm chính thức đến Vatican ngày 27 tháng 7 vừa qua. Cuộc gặp này có ý nghĩa quan trọng trong tiến trình tăng cường mối quan hệ giữa Toà Thánh và Việt Nam. Về dân tộc Việt Nam, thánh Gioan Phaolô II đã nói rằng ai cũng biết và đánh giá cao chứng từ về lòng can đảm trong công việc, về sự kiên trì trong hoàn cảnh khó khăn, về cảm thức gia đình cũng như các đức tính tự nhiên khác.[3]
Dựa trên sự tin tưởng lẫn nhau được xây dựng từng bước trong nhiều năm qua, và được củng cố bằng các chuyến thăm thường niên của phái đoàn Toà Thánh cũng như các cuộc họp của Nhóm làm việc chung giữa Việt Nam và Toà Thánh, cả hai bên đã có thể cùng nhau tiến tới và sẽ còn tiến nữa, nhờ nhìn nhận những điểm tương đồng và tôn trọng những khác biệt. Hơn thế nữa, hai bên đã có thể đồng hành, lắng nghe nhau và hiểu nhau. Dù mỗi bên có sự khác biệt về lịch sử và kinh nghiệm sống, điều đó không thể ngăn cản cùng nhau đi tìm con đường tốt nhất để phục vụ thiện ích của dân tộc Việt Nam và Hội Thánh.
Theo giáo huấn trong Thư gửi Diognetus, một bản văn từ thế kỷ thứ hai sau Công nguyên, các Kitô hữu ở trong thế gian nhưng không thuộc về thế gian, nên dấu ấn cuộc sống của họ là ưu tiên thực thi bác ái, bằng cách sống Phúc Âm giữa lòng dân tộc và đồng hành với dân tộc qua nỗ lực phát triển quân bình về xã hội và kinh tế. Như vậy, các tín hữu Công giáo, hoặc qua việc xây dựng Hội Thánh bằng cách cộng tác vào sinh hoạt mục vụ với tinh thần đồng trách nhiệm, hoặc một cách đặc biệt, đem tinh thần Phúc Âm vào các thực tại trần thế, họ sẽ thể hiện căn tính của mình là người Kitô hữu tốt và là công dân tốt. Trong viễn cảnh này, khi thực hiện được những điều kiện thuận lợi cho việc thực hành tôn giáo cách tự do, các tín hữu Công giáo sẽ có thể tăng cường đối thoại và mang lại niềm hy vọng cho đất nước.
Anh chị em là con cái của Hội Thánh và đồng thời là công dân Việt Nam, như Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI năm 2009 đã nhắc lại cho các Giám mục Việt Nam: “Hội Thánh kêu gọi các tín hữu hãy chân thành dấn thân xây dựng một xã hội chính trực, liên đới và công bằng. Hội Thánh tuyệt đối không có ý định thay thế các vị lãnh đạo chính quyền, nhưng chỉ ước mong có thể tham gia cách chính đáng vào đời sống của đất nước, để phục vụ dân tộc, trong tinh thần đối thoại và cộng tác với sự tôn trọng”.[4]
Ngày nay, hơn bao giờ hết, chúng ta cần thực thi bác ái một cách cụ thể, nghĩa là phải có một quyết định hành động cụ thể cho con người, như đã được thực hiện trong mầu nhiệm Vượt qua và được Hội Thánh không ngừng thể hiện trong suốt dòng lịch sử, vì “trong mọi nơi và ở bất kỳ hoàn cảnh nào, các Kitô hữu … được mời gọi lắng nghe tiếng than khóc của người nghèo khổ”.[5] Chính tinh thần này đã không ngừng thúc đẩy cộng đoàn Công giáo của anh chị em có những đóng góp tích cực và ý nghĩa để phục vụ dân tộc, đặc biệt trong đại dịch Covid-19. Quả vậy, nhờ sự khuyến khích của từng Giám mục và Hội đồng Giám mục, Hội Thánh tại Việt Nam đã chứng tỏ mình là men trong xã hội, bằng cách đồng hành với sự phát triển của xã hội và đóng góp vào sự phát triển ấy với tư cách là những tín hữu có trách nhiệm và đáng tin.
Trong Thư Mục vụ năm nay, các Giám mục của anh chị em đã nhắc nhở và thúc đẩy anh chị em tham gia vào đời sống cộng đoàn qua việc yêu thương nhau, chân thành lắng nghe và thực thi đức ái, ngay cả với những anh chị em không cùng niềm tin, bằng cách quan tâm chăm sóc những người yếu kém và những người cùng khổ nhất.
Anh chị em tại Việt Nam thân mến, các tín hữu Công giáo vốn luôn sẵn sàng đáp ứng những nhu cầu thường ngày của tha nhân một cách hiệu quả và tham gia đóng góp cho thiện ích chung trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội trên đất nước mình; anh chị em được mời gọi thực thi giáo huấn của Chúa Giêsu là trở thành “ánh sáng của thế gian và muối của đất” để “ánh sáng của các con chiếu tỏa trước mặt thiên hạ để họ thấy những việc làm tốt lành của các con và tôn vinh Cha các con trên trời” (Mt 5, 16).
Sáu mươi năm trước, trong thông điệp gửi toàn thế giới để kêu gọi mọi người chung sức xây dựng hoà bình, thánh Gioan XXIII đã viết: “Chúng ta hi vọng rằng, khi gặp gỡ và đàm phán với nhau, người ta sẽ nhận thức rõ hơn mối dây liên kết họ với nhau phát xuất từ chỗ cùng mang chung một bản tính nhân loại, và họ cũng khám phá ra rằng một trong những đòi hỏi sâu xa nhất của bản tính nhân loại chung là giữa họ với nhau và giữa các dân tộc, chính tình yêu phải ngự trị, chứ không phải nỗi sợ hãi, và tình yêu ấy biểu lộ qua sự cộng tác chân thành, đa dạng, đem lại nhiều thiện ích”.[6]
Tôi nài xin Thiên Chúa soi sáng và hướng dẫn anh chị em, để trong cuộc sống và trong các tương quan với chính quyền dân sự và với tất cả mọi người, không phân biệt tôn giáo, sắc tộc hay văn hoá, anh chị em biết cách làm chứng cho tình yêu và lòng bác ái của Chúa Giêsu, để tôn vinh Thiên Chúa.
Để kết thúc bức Thư thân tình này, tôi hi vọng rằng anh chị em, quý Giám mục, Linh mục, Tu sĩ và toàn thể Dân Chúa, sẽ trở nên can đảm theo gương Chúa Giêsu. Xin Đức Mẹ La Vang đồng hành cùng anh chị em, và nhờ lời chuyển cầu đầy tình mẫu tử của Đức Mẹ, xin Chúa là Cha giàu lòng thương xót chúc lành và ban muôn ân sủng cho toàn thể Hội Thánh Công giáo tại Việt Nam, cũng như cho đất nước và dân tộc Việt Nam yêu dấu.
Franciscus
Vatican, ngày 8 tháng 9 năm 2023
Lễ Sinh Nhật Đức Mẹ
[1] cfr. Angelus, 10 novembre 2013.
[2] cfr. Angelus, 26 ottobre 2014.
[3] cfr. Giovanni Paolo II, Radiomessaggio al popolo del Viet Nam, 10 maggio 1984.
[4] Benedetto XVI, Discorso ai Vescovi della Conferenza Episcopale del Viet Nam in visita ad limina apostolomm, 27 giugno 2009.
[5] Evangelii gaudium, n. 191.
[6] Giovanni XXIII, Pacem in terris, n. 67.