2023
Hoa hồng phát âm âm Hán Việt là Mai Côi hay là Mân Côi?
Hồi nhỏ chúng tôi đọc Kinh cầu Đức Bà trong sách Kinh Mục lục Địa phận Qui Nhơn có câu: “Nữ vương truyền phép rất thánh Môi khôi” hoặc kinh “Hôm nay lớn mọn đều chầu. Cám ơn trong Đức Bà thương đoái, truyền phép Môi khôi cách nhiệm” hoặc Kinh Dưng loài người cho Trái tim vẹn sạch Đức Mẹ có câu: “Lạy Nữ vương truyền phép rất thánh Môi khôi, hay cứu giúp bổn đạo, hộ vực loài người và hằng chiến thắng trên các trận giao công vì Chúa”. Không biết về sau này vì lý do gì mà trong tất cả sách kinh của Giáo phận Qui Nhơn được thay thế từ “Môi khôi” bằng từ “Mân côi”?
Trước đây bổn đạo của Địa phận Đàng Trong (từ sông Gianh trở vào) đều thống nhất dùng từ “Môi khôi” như: Lần hạt chuỗi Môi khôi/ Tháng Môi khôi. Riêng Địa phận Đàng Ngoài dùng từ “Mân côi” hoặc “Văn côi”. Sau năm 1975, từ “Mân côi” dần dần thay thế từ “Môi khôi” trong kinh nguyện của các Giáo phận ở miền Nam Việt Nam và hiện nay tất cả Lịch Phụng vụ, kinh sách báo chí Công giáo Việt Nam đều dùng từ “Mân côi”.
Trong Kinh cầu Đức Bà có câu “Đức Bà như hoa hường (hồng) mầu nhiệm vậy”. Hoa hồng trong tiếng Hán được đọc theo âm Hán Việt là Môi khôi/ Mai khôi/ Mai côi/ Môi côi.
Mặt tiền Nhà thờ giáo xứ An Vân thuộc Tổng Giáo phận Huế có dòng chữ Hán xin được phiên âm: Thánh mẫu Môi khôi thánh đường. Bên dưới dòng chữ Hán là dòng chữ Latin: Ecclesia SS. Rosaii (Thánh đường Thánh mẫu Môi Khôi).
Nhà thờ An Vân còn cất giữ một cái hồng chung đúc năm Tự Đức thứ 28 (Ất Hợi – 1875). Trên thân hồng chung có bài minh văn bằng chữ Hán Nôm được khắc chìm: “Khi Hoàng đế giáng dụ tha đạo được sáu tháng thì chúng tôi đã lo đúc cái chuông này mà dâng cho Đức Chúa Bà Môi khôi, là bổn mạng nhà thờ An Vân mà tỏ lòng mừng cùng cám đội ơn Đức Chúa Trời và Đức Mẹ đã đoái thương- Tự Đức nhị thập cửu niên, tam nguyệt, nhị thập nhật tạo”. Năm 1972 hồng chung này bị rạn nứt nên không sử dụng nữa.
Năm 2007 nhân dịp kỷ niệm 100 năm (1907-2007) Thánh đường Thánh mẫu Môi khôi của Giáo xứ An Vân, Cha sở Giáo xứ An Vân là Linh mục Phêrô Phan Xuân Thanh rước thợ Phường Đúc lên tại khu vực Nhà thờ đúc một hồng chung lớn hơn. Trên thân hồng chung đúc nổi bài minh văn trong đó có đoạn: “…Thợ Phường Đúc đến mở lò rót đồng tại vườn trước nhà thờ, quả chuông nặng 2 tạ, bề ngang 6 tác 8 phân, bề cao 1 thước 3 tấc, thay cho quả chuông cổ đã bị rạn nứt năm 1972. Bản văn chữ Nôm được khắc chìm trên chuông cổ nay được khắc nổi lại đầy đủ với phiên âm là muốn ghi lòng tạc dạ công ơn tiền nhân mà cám đội ơn Đức Chúa Trời và Đức Bà Môi khôi”.
Từ năm 1875 và cho đến năm 2007 giáo dân giáo xứ An Vân vẫn dùng từ “Môi khôi”. Trong chữ Hán, tự dạng chữ “Môi” và “Mân” gần giống nhau nên rất dễ nhầm lẫn. Cả 2 chữ cùng thuộc bộ “Ngọc” và cả 2 chữ cùng đều 4 nét. Chữ “Môi” bên trái là bộ Ngọc, bên phải là chữ Phộc; Chữ Mân bên trái là bộ Ngọc, bên phải là chữ “Văn”. Chữ Mân có nghĩa là một thứ đá đẹp, không liên quan gì đến hoa hồng cả!
Trong những năm gần đây có nhiều bài viết phân tích ý nghĩa của từ “mân côi” và “môi khôi”. Các học giả đều khẳng định việc dùng từ “mân côi” để nói về “tràng chuỗi hoa hồng” là không đúng. Để gọi đúng phải là “tràng chuỗi Môi khôi” hoặc “Mai khôi/ Môi côi/ Mai côi”.
Được các học giả chỉ ra điểm sai thì cố gắng sửa sai ngay, nếu không sẽ bị xem là cố chấp. Chương trình Đường lên đỉnh Olympia được phát sóng lần đầu tiên vào ngày 21/3/1999 trên kênh VTV3. Ngay sau khi phát sóng, nhiều học giả phê bình là ngay cái tên Đường lên đỉnh Olympia đã là sai bét. Bởi vì chỉ có cánh đồng Olympia là nơi tổ chức Thế vận hội cổ xưa làm gì có đỉnh mà leo lên? Olympus mới là ngọn núi ở Hy Lạp. Vậy mà những người làm chương trình vẫn bỏ ngoài tai những góp ý đúng đắn ấy.
Ngay đầu bài viết “Từ vựng Công giáo: Môi côi? Môi khôi? Văn Côi? Mân côi? Mai khôi? Mai côi?” Linh mục Stêphanô Huỳnh Trụ viết: “Một số từ ngữ tôn giáo đôi khi chưa được sử dụng đúng hoặc bị dùng sai âm. Vì vậy những gì tôi viết hoàn toàn dựa vào ngữ pháp. Chỉ mong muốn từ ngữ tôn giáo được sử dụng chính xác hơn”.
Nguyễn Văn Nghệ
2023
Chiến tranh luôn là một sai lầm, trẻ em sẽ cứu chúng ta
Trong một cuốn sách minh họa do Domenico Agasso, chuyên viên về Vatican của tờ nhật báo La Stampa của Turin, biên tập và được Mondadori xuất bản bằng tiếng Ý, Đức Thánh Cha đã trả lời các câu hỏi của trẻ em trên khắp thế giới. Qua đó, ngài mời gọi những người lớn, kể cả các nhà lãnh đạo các quốc gia, cần học hỏi từ các trẻ em.
“Chiến tranh luôn là một sai lầm”, chính bằng vài từ này mà Đức Thánh Cha đã trả lời Darío, một cậu bé người Tây Ban Nha mới 10 tuổi, trong cuốn sách được biên tập bởi Domenico Agasso, người có ý tưởng sưu tầm một loạt câu hỏi của trẻ em trên khắp thế giới dành cho Đức Phanxicô. Đó là một cuốn sách minh họa có tựa đề “Các thiếu nhi thân mến… Đức Thánh Cha trả lời các câu hỏi của các con”, do Mondadori ElectaKids xuất bản, sẽ được xuất bản vào thứ Ba ngày 17/10/2023, tại Ý. Nhật báo Turin đã đăng trước một số trích đoạn vào thứ Bảy ngày 14/10/2023.
Người lớn và chiến tranh
Darío hỏi Đức Phanxicô: “Tại sao lại có chiến tranh?” Đức Thánh Cha trả lời: “Bởi vì khi trưởng thành, chúng ta có nguy cơ rơi vào sự cám dỗ của tính ích kỷ, quyền lực và tiền bạc. Ngay cả khi phải trả giá bằng một cuộc chiến tranh chống lại một quốc gia khác đang cản trở mục tiêu quyền lực này, hoặc nhà lãnh đạo của quốc gia đó cũng theo đuổi những mục tiêu tương tự. Dù biết điều đó có nghĩa là giết người khác. Rất thường xuyên trong lịch sử, những người đã trở thành lãnh đạo của một quốc gia không thể kiềm chế được mong muốn trở thành kẻ mạnh nhất, thống trị thế giới. Đây được gọi là “lợi ích đế quốc”, mà các con sẽ học ở trường trong sách lịch sử. Ngày nay có rất nhiều chiến tranh và bạo lực trên hành tinh, và mặc dù một số người cho rằng đôi khi chúng có lý, nhưng Cha tin chắc rằng các con sẽ hiểu rằng chúng luôn sai. Chiến tranh luôn là một sai lầm”.
Hòa bình trên thế giới
Isabela, chín tuổi, đến từ Panama, hỏi Đức Phanxicô: “Đức Thánh Cha có nghĩ rằng một ngày nào đó sẽ có hòa bình trên toàn thế giới không? Làm thế nào chúng ta có thể đạt đến đó?” Đức Phanxicô trả lời : “Có, chúng ta không được cam chịu, hòa bình là có thể, có thể thực hiện được. Cha mong rằng sớm hay muộn những “người lớn” sẽ hiểu rằng trong một thế giới hoàn toàn yên bình, tất cả chúng ta sẽ sống tốt hơn. Nhưng mỗi người phải cam kết hạ vũ khí, xoa dịu bạo lực, không gây căng thẳng và xung đột, và loại bỏ khỏi tâm hồn mình ước muốn thống trị người khác, cơn khát thống trị và tiền bạc. Trong trái tim chúng ta chỉ được có tình yêu thương người lân cận, nghĩa là những người ở gần và ở xa, nhất là những người đang đau khổ, gặp khó khăn vì lý do này hay lý do khác. Điều này cũng nên áp dụng cho các nhà lãnh đạo của các quốc gia trên hành tinh. Nếu tất cả chúng ta đều sống theo cách này thì sẽ ít gây hấn hơn và cũng ít sợ hãi hơn: tất cả chúng ta sẽ thanh thản hơn, hài lòng hơn. Tình yêu chinh phục chiến tranh và làm cho con người hạnh phúc”.
Tương quan với người lớn
Mary, 9 tuổi, đến từ Hungary, hỏi tại sao Đức Thánh Cha thường nói người lớn nên học hỏi từ trẻ em. Đức Phanxicô trả lời: “Bởi vì các con khôn ngoan, các con có một trái tim trong sáng, các con không có thành kiến. Bởi vì các con nói thẳng sự thật với họ (…) Dù không nhận ra điều đó, nhưng các con đang giúp những người lớn biết lắng nghe các con, và đặc biệt là cha mẹ các con, sống lương thiện và rộng lượng hơn. Thiếu nhi các con, các con biết mang lại giá trị đúng đắn cho những thời gian trong cuộc sống: thời gian học tập, cầu nguyện, vui chơi, vui chơi một mình, với bạn bè và với cha mẹ. Cha cũng mong cha mẹ các con dành thời gian để chơi cùng các con. Và rồi, các con giúp người lớn luôn khiêm tốn. Bởi vì đối với các con, họ chỉ là bố hoặc mẹ, hay dù sao đi nữa cũng là những người nam, người nữ trưởng thành. Do đó, các con “làm bối rối” những người quá say mê bản thân: vì đối với các con, người lớn này không quan trọng vì địa vị danh giá mà người ấy chiếm giữ hay vì người ấy nổi tiếng, mà đơn giản là vì vai diễn anh ta đóng trước mặt các con”.
Sự dấn thân sinh thái
Paul, một cậu bé người Na Uy chín tuổi, hỏi Đức Phanxicô tại sao ngài lại quan tâm đến thiên nhiên. Đức Thánh Cha giải thích: “Bởi vì biến đổi khí hậu và ô nhiễm do con người gây ra có thể dẫn đến sự biến mất của nhân loại, thông qua các hiện tượng như sự nóng lên toàn cầu, sự tàn phá thiên nhiên, sự suy thoái của môi trường, dẫn đến sự biến mất của đa dạng sinh học, cũng như những căn bệnh chết người mới. Nhưng Cha có niềm tin”. Đức Phanxicô nói tiếp : “Trong nhận thức tập thể của người trẻ và trẻ em về các vấn đề môi trường: các trẻ trai và trẻ gái, thường nhờ đến trường học, đã hiểu rằng tương lai thuộc về các em, và do đó việc hành động ngay trong hiện tại để cứu lấy tương lai là điều cấp thiết”, thậm chí nếu bây giờ “các biện pháp sinh thái của các quốc gia được quyết định ở cấp độ quốc tế là rất quan trọng, cũng giống như hành vi hằng ngày của mỗi chúng ta: tái chế, đảm bảo không lãng phí nước và thực phẩm, đọc các sách giải thích chi tiết các vấn đề của Trái đất chúng ta. Tất cả chúng ta phải cùng nhau không làm bẩn Công trình tạo dựng và chăm sóc nó, luôn chọn những hành động vì lợi ích của môi trường sống của chúng ta, bởi vì đó là Ngôi nhà chung của chúng ta”, một “cam kết nhân bản và Kitô giáo”.
Trẻ em trong trại tỵ nạn
Xuất thân từ Sudan, Samuel, 10 tuổi, cho biết em sống trong trại tỵ nạn giữa những người bạn bị suy dinh dưỡng và khi mọi thứ đều ổn, “chúng con ăn một bữa mỗi ngày“. Em thổ lộ với Đức Thánh Cha rằng em mỉm cười hầu hết thời gian, ngay cả khi đôi khi “con chợt muốn khóc. Vì con muốn chạy trốn…”. Đáp lại, Đức Phanxicô an ủi : “Tất cả trẻ em phải được đến trường và có không gian để vui chơi”. Ngài nói thêm rằng người ta gần như bình thường khi tin rằng châu Phi “chỉ nên bị bóc lột chứ không được giúp đỡ”. Nhưng ngài nói tiếp : “đừng mất hy vọng về một tương lai tốt đẹp hơn. Cha hy vọng rằng sớm hay muộn các quốc gia giàu nhất sẽ hiểu rằng họ không thể tiếp tục khai thác và sau đó bỏ rơi đất đai của các con, rằng họ sẽ đầu tư nguồn lực để giúp các con giải quyết những khó khăn nghiêm trọng của các con và họ sẽ bắt đầu một sự biến đổi xã hội cho phép mỗi người sống một cuộc sống xứng đáng và mơ về một thời kỳ thịnh vượng không còn xa nữa”.
Đón tiếp người xa lạ
Alessandro, em bé người Ý mười tuổi, hỏi Đức Thánh Cha rằng ngài nghĩ gì về thực tế là những người lớn mà em nghe được không muốn “những gia đình nghèo hơn” đến đất nước của họ. Và nếu đúng như vậy thì em đã không trở thành “bạn của Momo”. Đức Phanxicô nhắc lại rằng điều quan trọng là giá trị của “tình bạn xã hội”. Ngài nhấn mạnh: “Chúng ta phải luôn coi nhau như anh chị em, không nghi ngờ về nguồn gốc xuất xứ, tôn giáo hay nền văn hóa khác nhau. Con là, và các con là, một tấm gương cho những người có thành kiến với những người đến từ xa, từ nước ngoài. Không ai có thể cảm thấy mình là người xa lạ ở bất cứ đâu nữa. Và thiếu nhi các con đã biết chào đón các bạn bè mới của mình thật tốt. Các con có thể hòa nhập căn tính của mình – thông qua vui chơi, qua đối thoại – với căn tính của những người đến từ những đất nước xa xôi, thường là vì họ phải chạy trốn chiến tranh, bạo lực, bất công, nghèo đói, đàn áp. Thiếu nhi các con đang gửi đi một thông điệp rất quan trọng: tự cô lập là xấu và phản tác dụng. Và việc học hiểu biết nhau sẽ có lợi cho cả hai bên. Bắt đầu từ những tình bạn mới. Ở đây cũng vậy, những người lớn, kể cả các nhà lãnh đạo các quốc gia, nên học nơi các con: yêu quý cội nguồn và đồng thời cởi mở với thế giới”.
Tý Linh (theo Vatican News)
https://xuanbichvietnam.net/
—————————————–
“Chúa Giê-su Ki-ri-xi-tô dạy: “Hãy như con trẻ!” Tôi chưa được nghe lời nào thông thái hơn. Nếu tất cả những con người sống trên mặt đất này biết nghe lời Chúa, biết nâng niu gìn giữ trái tim con trẻ trong mình, thì chúng ta đã không phải chứng kiến những gì xấu xa mà chúng ta phải chứng kiến: chiến tranh, nhà tù, và mọi sự hành hạ mà con người hàng ngày gây ra cho đồng loại.” (Vũ Thư Hiên).
2023
Nói không với Thiên Chúa là bi kịch của cuộc sống con người.
“Hôm nay Chúa Giêsu mời gọi chúng ta tìm thời gian giải phóng: thời gian dành cho Thiên Chúa, thời gian soi sáng và chữa lành tâm hồn chúng ta, gia tăng bình an, niềm tin và niềm vui trong chúng ta, cứu chúng ta khỏi sự dữ, sự cô đơn và mất đi ý nghĩa”. Đức Phanxicô nhắc nhở như thế trong buổi đọc Kinh Truyền Tin hôm Chúa Nhật 15/10/2023, và đồng thời cho thấy việc nói không với Thiên Chúa là bi kịch của cuộc sống con người.
Dưới đây là bài suy niệm của Đức Thánh Cha :
Anh chị em thân mến, chào anh chị em !
Đoạn Tin Mừng hôm nay kể cho chúng ta về một ông vua chuẩn bị tiệc cưới cho con trai mình (x. Mt 22, 1-14). Ông là một người quyền lực, nhưng trên hết ông là một người cha quảng đại, luôn mời gọi người khác chia sẻ niềm vui của mình. Đặc biệt, ông bộc lộ tấm lòng nhân hậu của mình ở chỗ ông không ép buộc ai mà mời gọi tất cả mọi người, mặc dù cách làm này của ông khiến ông có khả năng bị từ chối. Hãy lưu ý: ông chuẩn bị một bữa tiệc, hào phóng tạo cơ hội gặp gỡ, cơ hội dự tiệc. Đây là điều Thiên Chúa chuẩn bị cho chúng ta: một bữa tiệc, để hiệp thông với Người và với nhau. Và vì thế, tất cả chúng ta đều được Thiên Chúa mời gọi. Nhưng tiệc cưới đòi hỏi thời gian và sự dấn thân từ phía chúng ta: nó đòi hỏi tiếng “xin vâng”: đi, đi theo lời mời gọi của Chúa. Ngài mời gọi, nhưng Ngài để chúng ta tự do.
Đây là kiểu tương quan mà Chúa Cha ban cho chúng ta: Ngài kêu gọi chúng ta ở lại với Ngài, để cho chúng ta khả năng chấp nhận hoặc không chấp nhận lời mời. Ngài không đề nghị với chúng ta một mối quan hệ phục tùng, nhưng đúng hơn là mối quan hệ phụ tử, vốn nhất thiết đòi hỏi sự đồng ý tự do của chúng ta. Thiên Chúa tôn trọng tự do; rất tôn trọng. Thánh Augustinô sử dụng một cách diễn đạt rất hay về vấn đề này khi nói: “Đấng vốn đã tạo dựng nên chúng ta mà không có sự giúp đỡ của chúng ta sẽ không cứu chúng ta nếu không có sự ưng thuận của chúng ta” (Bài giảng CLXIX, 13). Và chắc chắn không phải vì Ngài không có khả năng làm điều đó – Thiên Chúa là Đấng toàn năng! – nhưng bởi vì, là tình yêu, Ngài hoàn toàn tôn trọng sự tự do của chúng ta. Thiên Chúa đề nghị: Ngài không áp đặt, không bao giờ.
Vậy, chúng ta hãy quay trở lại với dụ ngôn: nhà vua – bản văn nói – “sai đầy tớ đi gọi những người được mời đến dự tiệc cưới; nhưng họ không chịu đến” (c.3). Đây là bi kịch của câu chuyện: nói “không” với Thiên Chúa. Nhưng tại sao con người lại từ chối lời mời của Ngài? Có lẽ đó là một lời mời khó chịu? Không, thế nhưng – Tin Mừng nói – “họ không thèm đếm xỉa tới, lại bỏ đi: người thì đi thăm nông trại, người thì đi buôn” (câu 5). Họ không quan tâm, vì họ đang nghĩ đến việc riêng của họ. Và vị vua đó, là một người cha, là Thiên Chúa, ông ấy làm gì? Ngài không bỏ cuộc, Ngài tiếp tục mời gọi; quả thực, Ngài đã mở rộng lời mời cho đến khi Ngài tìm được những người chấp nhận, trong số những người nghèo. Trong số những người biết mình nghèo nàn, nhiều người đến, cho đến khi chật kín hội trường (x. câu 8-10).
Thưa anh chị em, đã bao nhiêu lần chúng ta không chú ý đến lời mời gọi của Chúa, vì chúng ta chỉ quan tâm đến công việc của mình! Thông thường, chúng ta đấu tranh để có thời gian tự do, nhưng hôm nay Chúa Giêsu mời gọi chúng ta tìm thời gian giải phóng: thời gian dành cho Thiên Chúa, thời gian soi sáng và chữa lành tâm hồn chúng ta, gia tăng bình an, niềm tin và niềm vui trong chúng ta, cứu chúng ta khỏi sự dữ, sự cô đơn và mất đi ý nghĩa. Thật đáng giá, vì được ở với Chúa, dành chỗ cho Ngài là điều tốt. Ở đâu? Trong Thánh Lễ, trong việc lắng nghe Lời Chúa, trong cầu nguyện và cả trong bác ái, bởi vì bằng cách giúp đỡ những người yếu đuối và nghèo khổ, bằng việc đồng hành với những người cô đơn, bằng cách lắng nghe những người xin sự quan tâm, bằng cách an ủi những người đau khổ, người ta ở với Chúa, Đấng hiện diện nơi những người đang cần giúp đỡ. Tuy nhiên, nhiều người nghĩ rằng những điều này là “lãng phí thời gian”, và ví thế họ nhốt mình trong thế giới riêng tư của họ; và nó thật buồn. Và điều này tạo ra nỗi buồn. Có bao nhiêu tâm hồn buồn bã! Vì lý do này: bởi vì họ đã đóng cửa.
Vậy, chúng ta hãy tự hỏi: tôi đáp lại lời mời gọi của Thiên Chúa như thế nào? Tôi dành cho Ngài không gian nào trong những ngày sống của tôi? Chất lượng cuộc sống của tôi phụ thuộc vào công việc và thời gian rảnh rỗi của tôi, hay vào tình yêu dành cho Chúa và anh em tôi, đặc biệt là những người đang cần giúp đỡ nhất? Chúng ta hãy tự hỏi điều này.
Xin Mẹ Maria, Đấng với tiếng “xin vâng” của Mẹ đã dành chỗ cho Thiên Chúa, giúp chúng ta không làm ngơ trước những lời mời gọi của Ngài.
————————————-
Sau Kinh Truyền Tin, Đức Thánh Cha nói:
Anh chị em thân mến !
Tôi tiếp tục theo dõi với nỗi đau buồn sâu sắc về những gì đang xảy ra ở Israel và Palestine. Tôi lại nghĩ đến nhiều người… đặc biệt là trẻ em và người già. Tôi nhắc lại lời kêu gọi giải phóng các con tin và tôi mạnh mẽ yêu cầu trẻ em, người bệnh, người già, phụ nữ và tất cả thường dân không trở thành nạn nhân của cuộc xung đột. Luật nhân đạo phải được tôn trọng, đặc biệt là ở Gaza, nơi việc đảm bảo các hành lang nhân đạo và trợ giúp toàn thể người dân là điều cấp bách và cần thiết. Thưa anh chị em, đã có nhiều người chết rồi. Làm ơn, đừng đổ máu vô tội nữa, ở Thánh địa cũng như ở Ucraina, cũng như ở bất kỳ nơi nào khác! Đủ rồi! Chiến tranh luôn luôn là một thất bại!
Cầu nguyện là sức mạnh hiền lành và thánh thiện để chống lại sức mạnh ma quỷ của hận thù, khủng bố và chiến tranh. Tôi mời gọi tất cả các tín hữu hãy hiệp nhất với Giáo hội tại Thánh Địa và dành Thứ Ba tới, ngày 17 tháng 10 để cầu nguyện và ăn chay. Và bây giờ chúng ta hãy cầu nguyện với Đức Mẹ. [Kính mừng Maria].
Mối quan ngại của tôi đối với cuộc khủng hoảng ở Nagorno-Karabakh vẫn chưa hề suy giảm. Ngoài tình hình nhân đạo của những người phải di dời – vốn rất nghiêm trọng – tôi cũng muốn đưa ra lời kêu gọi đặc biệt để bảo vệ các tu viện và nơi thờ tự trong khu vực. Tôi hy vọng rằng, bắt đầu từ Chính quyền và tất cả người dân, họ có thể được tôn trọng và bảo vệ như một phần của văn hóa địa phương, như là cách thể hiện đức tin và là dấu chỉ của tình huynh đệ giúp chúng ta có thể chung sống với nhau bất chấp những khác biệt.
Hôm nay, Tông huấn về Thánh Têrêsa Hài Đồng Giêsu và Thánh Nhan được xuất bản, có tựa đề “Đó là niềm tin tưởng”: quả thực, như vị Thánh vĩ đại và là Tiến sĩ Giáo hội này đã làm chứng, tin tưởng vào tình yêu thương xót của Thiên Chúa là con đường dẫn chúng ta đến trái tim của Chúa và Tin Mừng của Người.
———————————————-
Tý Linh chuyển ngữ
(nguồn : vatican.va)
2023
Cử hành Thánh Thể: Bài 2 – Quy tụ
Cử hành Thánh Thể: Bài 2 – Quy tụ
– Ngày 5 tháng 8 năm 2023, Ủy ban Phụng tự Hội đồng Giám mục Việt Nam đã thông báo về chương trình Đào tạo phụng vụ cho Dân Chúa gồm: (1) Thực hành mục vụ và (2) Kiến thức phụng vụ. Để đào sâu hiểu biết về kiến thức phụng vụ, Ủy ban Phụng tự trân trọng giới thiệu loạt bài về cử hành Thánh Thể do linh mục Giuse Phạm Đình Ái, SSS tổng hợp và biên soạn.
BÀI 2: QUY TỤ
I/ VĂN KIỆN
“Vì chưng, dân này là dân Thiên Chúa, được cứu chuộc bằng giá máu Đức Kitô, được Chúa quy tụ, được lời Chúa nuôi dưỡng, là dân được kêu gọi để dâng lên Thiên Chúa lời cầu nguyện của toàn thể gia đình nhân loại, là dân, trong Chúa Kitô, dâng lời tạ ơn về mầu nhiệm cứu độ, khi dâng hy lễ của Chúa Kitô; và, sau hết, là dân liên kết với nhau nên một, nhờ việc thông hiệp với Mình và Máu Đức Kitô. Dân này, mặc dầu từ nguồn gốc đã là thánh, nhưng nhờ tham dự ý thức, tích cực và hữu hiệu vào mầu nhiệm Thánh Thể, sẽ liên lỉ tấn tới trên con đường thánh thiện.” (Quy chế Tổng quát Sách lễ Rôma [QCSL], số 5)
II/ LỊCH SỬ
Trước thế kỷ IV, Thánh lễ không có nghi thức mở đầu (Apologia, số 67). Ngay cả phụng vụ thứ Sáu Tuần Thánh trước năm 1955, xét như một bằng chứng còn sót lại, Thánh lễ theo nghi lễ Rôma cũng chỉ bắt đầu với những Bài đọc Kinh Thánh.[1]
Trong khoảng thế kỷ IV –VIII, chung chung, Thánh lễ được mở đầu bằng buổi canh thức cầu nguyện với nhiều lời kinh khác nhau, sau đó, Đức Giám mục sẽ đọc lời nguyện kết thúc.
Từ thời Cựu Ước, dân Chúa đã khao khát nguyện xin được vào cư ngụ (quy tụ) trong nhà Chúa hay trên núi thánh của Chúa (Tv 15,1-2). Trong thời Tân Ước, Chúa Giêsu dạy dân chúng quy tụ lại mà cầu nguyện (Mt 18,20). Thế rồi, sau khi Chúa Giêsu phục sinh, những người theo Chúa cũng tề tựu ở một nơi nhân ngày lễ Ngũ tuần (Cv 2,1).
Đầu thế kỷ II, sách Didache khuyên các tín hữu “hãy quy tụ lại với nhau vào ngày của Chúa để bẻ bánh và dâng lời cảm tạ lên Thiên Chúa….”[2] Cũng trong thế kỷ này, thánh Justinô mô tả rằng “vào ngày, gọi là ngày mặt trời (Chúa nhật), tất cả những người ở thành thị cũng như ở thôn quê đều họp lại một nơi…đó là ngày Thiên Chúa biến đổi bóng tối thành ánh sáng…và là ngày Đức Giêsu Kitô Đấng Cứu Độ chúng ta sống lại từ cõi chết.” [3]
Giống như thời Hội Thánh sơ khai, trong Ngày của Chúa [hay Chúa nhật], chúng ta họp nhau lại / quy tụ lại trong thánh đường để lắng nghe Lời Chúa và tham dự Hy lễ Tạ ơn, để kính nhớ cuộc thương khó, tử nạn và phục sinh vinh hiển của Chúa Giêsu, đồng thời cảm tạ Thiên Chúa, vì Ngài đã dùng sự phục sinh của Chúa Giêsu Kitô mà tái sinh chúng ta trong niềm hy vọng sống động (x. 1P 1,3; PV 106).
III/ Ý NGHĨA
Mục đích của nghi thức đầu lễ là quy tụ cộng đoàn và hình thành cộng đoàn nên một dân của Chúa Kitô, được hiệp thông với nhau cũng như chuẩn bị lòng trí chúng ta lắng nghe Lời Chúa và lãnh nhận Thánh Thể cho xứng đáng.[4]
Có thể nói, Thánh lễ bắt đầu vào lúc chúng ta quyết định đến với nhau để cử hành tình yêu của Chúa. Chúng ta đến với nhau từ những phương trời khác nhau, từ những hoạt động và hoàn cảnh khác nhau… Tuy nhiên, chúng ta đến với nhau không phải như những cá thể biệt lập hay những như người quan sát câm lặng, chỉ có mặt để “xem lễ” (PV 48; Ep 2,19-22), mà là cuộc quy tụ thành:
– Một cộng đoàn phụng tự với tư cách là con cái Thiên Chúa, là dân thánh, dân riêng của Chúa (x. 1Pr 2,9-10), là những anh chị em tín hữu trong gia đình của Thiên Chúa, là những người được cứu chuộc, đến đây để cảm nếm trước bàn tiệc cánh chung (x. QCSL 24).[5]
– Một cộng đoàn đức tin bởi vì chúng ta tin rằng Thiên Chúa đã và đang hành động trong lịch sử nhân loại, cách đặc biệt hơn, Ngài vẫn can dự vào lịch sử chính cuộc đời của mỗi người. Đây là một cuộc tụ họp do Chúa Kitô và nhân danh Chúa Kitô, Đấng luôn luôn đi trước dẫn đầu Hội Thánh, Đấng vô hình nhưng thực sự làm chủ tế trong Thánh lễ, chính Người tập hợp dân tư tế của Người (x. 1 Pr 2,9); Đấng hướng dẫn chúng ta trên hành trình về đất hứa mới, nơi chúng ta được hiệp thông với Đức Kitô và với nhau.[6]
IV/ SUY NIỆM[7]
Lạy Chúa Giêsu, chúng con tìm kiếm thánh nhan Ngài trong Thánh lễ, nhưng Ngài lại ẩn khuất dưới bức màn của các biểu tượng, ẩn dụ và thi ca. Chúng con đến nơi thánh này để tìm kiếm Chúa, nhưng thay vì tỏ mình ra cho chúng con, Ngài lại cho chúng con thấy một đoàn dân đang được quy tụ. Tại sao anh chị em chúng con lại ở đây? Bởi vì Chúa đã quy tụ chúng con. Chúa đã làm như thế, để rồi nhờ Ngài, với Ngài và trong Ngài, hợp nhất với Chúa Thánh Thần, chúng con có thể tôn thờ Chúa Cha trong thần khí và sự thật.
Có những khuôn mặt thân quen, nhưng cũng nhiều người xa lạ. Chúng con tìm kiếm thánh nhan Chúa, nhưng Chúa lại tỏ cho chúng con thấy một đoàn dân quy tụ về đây từ muôn phương và Chúa muốn chúng con nhìn thấy Chúa ở trong họ!
Có lẽ câu ngạn ngữ này thật đúng ở đây “thân quá hóa nhờn” hay “gần chùa gọi bụt bằng anh”. Làm thế nào chúng con có thể diện kiến dung nhan Chúa nơi những người chúng con quen biết? Chúa muốn chúng con cảm nhận sự hiện diện của Chúa ở nơi những người này sao? Chúng con phải nhìn ngắm Chúa đằng sau bức màn yếu đuối và ích kỷ của họ sao? Lạy Chúa, Chúa đang thử thách đức tin của chúng con khi Chúa chỉ dạy chúng con rằng họ là biểu tượng của Chúa; họ là anh chị em của Chúa?
Vâng, chúng con tin, bởi vì tất cả những người ở đây đều thuộc về thân mình mầu nhiệm của Chúa; bởi vì đây là mầu nhiệm của Hội thánh, một Hội thánh mà Chúa đã hòa giải rồi nhưng vẫn còn cần phải tiếp tục hòa giải nữa. Xin giúp chúng con chấp nhận chân lý này: Giáo hội thì thánh thiện nhưng vẫn gồm những tội nhân. Xin hãy giúp chúng con nhận ra thực tại của Hội thánh nơi những người đã được tắm gội trong ánh sáng ân sủng của Chúa nhưng có thể vẫn còn đang ngồi trong tăm tối và bóng tử thần.
Vì thân mình mầu nhiệm của Chúa mà chúng con gia nhập hàng tư tế hầu dâng lên Chúa Thánh lễ mỗi ngày. Những ai đang than khóc, xin Chúa an ủi họ và lau sạch những giọt lệ của họ bằng bàn tay cảm thương của Chúa. Những ai đang mừng vui hạnh phúc, xin Chúa gìn giữ họ an lành bằng sự chăm sóc đầy tình thương của Chúa, đừng để bất kỳ tai họa nào biến niềm vui của họ thành ưu sầu. Những ai đang phải xa nhà xa quê: lạy Chúa, xin hãy đồng hành với họ và trở thành nơi trú ngụ của họ, vì Chúa không xa lạ đối với những kẻ bị cô đơn hay bị xa lánh. Có những người đang vui thú cùng đi với gia đình và bạn bè: xin Chúa hãy dự phần vào niềm hạnh phúc của họ, như Chúa đã từng hoan hỷ bên những bạn hữu của Chúa ở Betania.
Lạy Chúa, xin cũng nhớ đến những ai không thể đến tham dự Thánh lễ cùng với chúng con. Chắc họ thật tình chú tâm đến tiếng gọi mời của Chúa, họ cũng muốn dành thời khắc nghỉ ngơi này với chúng con, nhưng họ vẫn phải lai lưng làm việc để kiếm kế sinh nhai, thậm chí cả trong ngày Chúa nhật. Nếu không làm việc hôm nay, có thể họ chẳng có gì để sinh sống. Xin dạy chúng con, trong khi hưởng thụ những giây phút cuối tuần, biết quan tâm đến những anh chị em có cùng một nhu cầu và quyền lợi như chúng con, nhưng lại không thể ngừng nghỉ lao tác để nghỉ ngơi vì đang lâm cảnh nghèo nàn và túng quẫn. Lạy Chúa, Chúa đã không lơ là với chim trên trời hay hoa huệ ngoài đồng: xin đừng để cho những anh chị em nghèo túng phải thất vọng về tình yêu quan phòng của Chúa và cũng đừng để họ không đón nhận được những hồng phúc của Chúa trên trần gian này. Amen.
Đọc thêm loạt bài tìm hiểu về cử hành Thánh Thể:
Bài 2 – Quy tụ
Bài 1 – Cấu trúc thánh lễ |
[1] X. Johannes H. Emminghaus, The Eucharist: Essence, Form, Celebration (Collegeville: The Liturgical Press, 1997), 104.
[2] Didache 14, trích lại trong Lucien Deiss, Sring-time of the Liturgy, dg. Matthew J. O’Connell (Collegeville: The Liturgical Press, 1979), 93-94.
[3] Justin Martyr, First Apology, 67, trích lại trong Lucien Deiss, Sring-time of the Liturgy, 93-94.
[4] X. James P. Moroney, The Mass Explained (New Jersey: Catholic Book Publishing Corp., 2008), 37.
[5] Dominic E. Serra, “Theology of the Latin Text and Rite”, trong A Commentary on the Order of Mass of the Roman Missal (Collegeville: The Liturgical Press, 2011), 126.
[6] Suy tư Thần học và Mục vụ Chuẩn bị cho Đại hội Thánh Thể Quốc tế lần thứ 50 tại Dublin, Ireland (10 – 17/06/2012).
[7] Anscar J. Chupungco, OSB, Meditations on the Mass (Quezon: Claretian Publications and Flipside Publishing, 2013), dg. Giuse Phạm Đình Ái, SSS.