2021
Có hay không một Chủ nghĩa đế quốc Công giáo?
Tác giả: Jimmy Akin
Chuyển ngữ: Lm. Phaolô Nguyễn Minh Chính
Từ: catholic.com
Bạn đã từng nghe về chủ nghĩa đế quốc Công giáo (Catholic imperialism) chưa? Đó là một huyền thoại phổ biến chống Công giáo đại loại như thế này: Các nhà truyền giáo Công giáo là những tay đế quốc đã nô lệ hóa và bần cùng hóa các dân tộc bản địa!
Nhưng như tất cả các huyền thoại chống Công giáo khác, đây là câu chuyện không đúng. Và đây mới là chuyện đúng và thật!
Vào Thời đại Khám phá (Age of Exploration), giữa thế kỷ XV và XVI, đã tạo nên một tình trạng chưa từng có cho Giáo Hội. Với việc khám phá những miền đất mới rộng lớn, người ta nhận ra rằng có biết bao nhiêu triệu người chưa từng biết đến sứ điệp của Đức Giêsu Kitô.
Chính Đức Giêsu đã nói khi ủy nhiệm sứ mệnh truyền giáo: “Hãy đi và làm cho các dân tộc trở thành môn đệ, giảng dạy cho họ nhân danh Cha và Con và Thánh Thần, dạy họ tuân giữ mọi điều thầy đã truyền dạy cho các con” (Mt. 28,19-20).
Vì thế các nhà truyền giáo bắt đầu chấp nhận những khó khăn và nguy hiểm của những chuyến du hành khắp thế giới vào thời ấy. Họ đi khắp hoàn cầu, theo chân các nhà khám phá và mang sứ điệp Đức Kitô đến với mọi người ở khắp mọi nơi.
Nhưng có một vấn đề: các thế lực đế quốc khác nhau – chủ yếu là Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, Pháp, Anh, và Hà Lan – họ đã khám ra những miền đất mới và bận rộn tranh giành với nhau để thiết lập nên những thuộc địa. Mỗi quốc gia tìm kiếm lợi ích của riêng mình và không muốn rơi lại phía sau những quốc gia khác.
Điều này có nghĩa là những thế lực này cũng tranh giành và trong nhiều trường hợp đã khai thác các dân tộc bản xứ của những miền đất này. Tệ hơn nữa, nhiều nhà khai thác còn nhân danh đức tin Kitô giáo của mình để biện minh cho sự chinh phục, bóc lột và nô lệ hóa những người dân bản xứ.
Các nhà truyền giáo đã làm gì? Những người Công giáo đã phàn nàn với Đức giáo hoàng về điều mà những kẻ xâm chiếm và những người khác đang làm, và năm 1537, Đức Phaolô III đã ban hành đoản sắc Pastorale Officium, trong đó ngài nhắc lại rằng hoàng đế Charles V, vị hoàng đế thánh thiện của Rôma, đã cấm các thần dân của mình nô dịch hóa hay cướp bóc dân bản xứ trong những miền đất truyền giáo. Rồi Đức thánh cha thêm vào đấy hình phạt cao nhất của Giáo Hội là dứt phép thông công (penalty of excommunication):
Vì thế, chúng tôi cảnh báo rằng những người dân bản xứ này, mặc dù ở ngoài Giáo Hội, họ vẫn không thiếu hay bị tước đoạt quyền tự do hay quyền sở hữu tài sản của mình, vì họ là những con người và do đó họ có khả năng đức tin và ơn cứu rỗi, nên họ không phải bị tiêu diệt bằng sự nô lệ hóa mà đúng ra phải được mời gọi đến sự sống qua sự rao giảng và gương mẫu. Thêm vào đó, chúng tôi muốn ngăn chặn những hành vi đáng kinh tởm của những kẻ vô đạo đức và bảo đảm rằng những người bản xứ không quá cứng lòng để đón nhận đức tin vào Đức Kitô … chúng tôi đòi buộc rằng … hãy hết sức cẩn trọng hầu tránh được sự nghiêm khắc … của hình phạt dứt phép thông công … bất cứ ai ở bất cứ cấp bậc nào biến những người bản xứ nói trên thành nô lệ dưới bất kỳ hình thức nào hoặc cướp bóc tài sản của họ dưới bất kỳ hình thức nào.
Đây là một trong những văn kiện của các đức giáo hoàng vào thời kỳ ấy đã đứng về phía dân bản xứ chống lại những người tìm cách áp bức họ. Các ngài nói rằng họ là những con người (nghĩa là có nhân quyền) và họ có thể quay mặt với Tin Mừng vì bị đối xử tệ. Điều này đặc biệt quan trọng bởi vì Giáo Hội luôn luôn cấm cải đạo cưỡng bách. Như giải thích của sách Giáo lý Giáo Hội Công giáo, số 160, Tin Mừng phải được đón nhận cách tự nguyện: “Để là một hành vi của con người, “đức tin mà con người đáp lại Thiên Chúa phải là tự nguyện. Do đó, không ai bị cưỡng bức phải chấp nhận đức tin trái với ý muốn. Thật vậy, tự bản chất đức tin là một hành vi tự ý“.
Như vậy Giáo Hội nhìn nhận dân bản xứ như là những con người, họ đáng được tôn trọng và có linh hồn cần được Đức Giêsu cứu rỗi. Giống như những người Âu châu, Đức Kitô đã chết cho họ, và họ phải được đối xử như mọi người khác. Như thế, Giáo Hội tìm cách giúp các dân tộc bản xứ và bảo vệ họ khỏi bị khai thác.
Mặc dù điều này cũng có hiệu quả, song rủi thay nó không có nghĩa là tất cả mọi sự khai thác đều dừng lại. Như đức giáo hoàng ngày nay không thể sai khiến các chính trị gia Công giáo đưa giáo huấn Giáo hội về các vấn đề như phá thai vào chính sách công, các giáo hoàng của thời đại ấy cũng đã có ảnh hưởng hạn chế trên các thế quyền.
Kết quả là một thời đại có cả ánh sáng lẫn bóng tối, có sự khai thác lẫn sự phát triển của Tin Mừng. Như trong mỗi thời đại, người trong thời đại ấy phải được nhìn cách đúng với thực tế. Không có gì hoàn toàn tốt, chẳng có gì xấu hoàn toàn. Giống như chúng ta, họ là những cá nhân phức tạp.
Các giáo hoàng gần đây đã nhìn nhận điều đó, gồm cả Đức Phanxicô, người đã khẳng định rằng: “Tôi nói điều này với sự tiếc nuối: chúng ta đã phạm phải nhiều trọng tội với các dân tộc bản xứ của châu Mỹ nhân danh Thiên Chúa … Giống như Đức Gioan Phaolô II, tôi xin Giáo Hội – tôi lập lại điều tôi đã từng nói – là hãy quỳ gối trước Thiên Chúa và xin tha thứ vì những tội lỗi của các con cái mình trong quá khứ và hiện tại”.
Rồi ngài tiếp tục, “Cùng với lời cầu xin tha thứ này, và để được công bằng, tôi cũng muốn chúng ta hãy tưởng nhớ đến hàng ngàn linh mục và giám mục với quyền năng của thập giá đã mạnh mẽ chống lại lý lẽ của lưỡi gươm”.
2021
Như Mẹ Maria, con vội vã lên đường: Các tu sĩ trong bệnh viện dã chiến chống dịch
Con nhìn thấy đôi chân đon đả của Mẹ, con nhìn thấy sự nhạy bén của Mẹ. Vừa mới nhận lời Sứ Thần truyền tin để mang thai Con Thiên Chúa, Mẹ đã bước ra khỏi sự ấm êm của gia đình, sự chăm sóc nâng niu khi người phụ nữ mang thai con đầu lòng, Mẹ cũng không sợ cảnh ốm nghén trong ba tháng đầu thai kỳ và giai đoạn này nếu không cẩn thận rất dễ sảy thai. Không rõ Mẹ lên đường cùng với ai, nhưng con thấy Mẹ không hề sợ, cứ đi theo tiếng con tim mách bảo là chị họ của mình đang cần mình… Suy niệm về cách lên đường phục vụ của Mẹ Maria, tôi càng cảm phục và yêu mến Mẹ hơn.
Hiện tại, với công việc tại khoa có phòng săn sóc những bệnh nhân nặng, tôi phảng phất cảm thấy hình bóng lên đường của Mẹ nơi bản thân mình cũng như nơi đồng nghiệp của tôi. Tôi nhớ lại hình ảnh những đôi chân nhanh nhẹn, những bàn tay làm việc thoăn thoắt liên lỉ, những khuôn mặt với ánh mắt mong chờ hy vọng của đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng trong các kíp trực khi có bệnh nhân trở nặng cần cấp cứu. Khi sự sống của bệnh nhân như ngàn cân treo sợi tóc, chúng tôi – những người trực tiếp cứu chữa họ – đã không ngại khó, không ngại khổ, không sợ lây nhiễm, nhưng chỉ chú ý tới việc nỗ lực sử dụng mọi phương pháp cùng với lời cầu nguyện để mong cho bệnh nhân có hơi thở, có mạch tim trở lại. Nỗ lực của chúng tôi đã cứu sống rất nhiều bệnh nhân, cũng có khi nỗ lực đó chỉ giúp bệnh nhân sống thêm được vài giờ, hay một ngày, hai ngày và phải hoàn toàn lệ thuộc vào thuốc men, máy móc, nhưng chúng tôi vẫn nhiệt tâm với con tim tràn lửa mến.
Sr Marie – Thérèse Mai Thương – Tỉnh dòng Cù Lao Giêng
Yêu mến Mẹ, tôi luôn cố gắng sống và hành động giống Mẹ, sẵn sàng “lên đường” để đến và chia sẻ niềm vui với các bệnh nhân mà tôi có cơ hội được chăm sóc, phục vụ.
– Lần kia, có một bệnh nhân trẻ không may nhiễm căn bệnh thế kỷ. Em bị bệnh mà không hề hay biết nên đã bị nhiễm trùng cơ hội và diễn tiến của bệnh rất nặng. Bác sĩ phải dùng máy trợ thở và thuốc an thần để giúp em ngủ. Mấy ngày sau, em đã qua cơn nguy kịch và được ra phòng ngoài. Sau đó, bác sĩ cho em biết em bị căn bệnh thế kỷ. Em đã rất sốc, muốn buông bỏ tất cả, mặc cảm tự ti và có lúc em đã nghĩ tới cái chết. Tôi đã ở bên cạnh em, động viên và kể cho em nghe về sự nỗ lực của các bác sĩ trong việc cứu chữa em. Nhờ vậy, sau một vài ngày, em đã lấy lại được sự bình an, đón nhận bệnh tật và sẵn sàng cùng cộng tác với bác sĩ để chữa trị. Sau đó, em đã mạnh khỏe như người bình thường và được xuất viện. Em thường xuyên gọi điện nhắn tin cảm ơn tôi vì “nhờ lời Sơ động viên và giải thích mà em đã vượt qua. Em sẽ sớm đến Nhà dòng thăm Sơ và trở lại Bệnh viện để cảm ơn mọi người”.
– Trong những ngày này tại Sài Gòn, con số những người bị nhiễm Covid tăng theo cấp số nhân. Các bệnh viện dã chiến được lập ra cấp tốc để kịp thời cứu chữa bệnh nhân. Sở Y tế và các cấp chính quyền đã điều động nhân sự để chuẩn bị cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế, máy thở, thuốc men…cứu chữa những người nhiễm bệnh. Đoàn đoàn lớp lớp các Bác sĩ, điều dưỡng đã vội vã lên đường đến các bệnh viện dã chiến, các khu cách ly, đi lấy mẫu cộng đồng, chích vaccin, những ai còn ở lại thì gánh vác và chia sẻ công việc thay cho đồng nghiệp, với ước mong mọi người được bình an mạnh khỏe, để nụ cười hạnh phúc sớm trở lại với người dân thành phố Sài Gòn, với quê hương Việt Nam dấu yêu.
Trong hoàn cảnh ấy, đáp lại tiếng kêu gọi của Tòa Giám mục Sài Gòn kết hợp với Sở y tế chung tay dập dịch, rất nhiều Tu sĩ nam nữ, các Sơ, các Thầy đã vội vã lên đường để phục vụ và chăm sóc cho các bệnh nhân tại các Bệnh viện dã chiến. Trong cộng đoàn tôi cũng có 4 chị em tham gia vào công việc nguy hiểm nhưng ý nghĩa này.
Phần tôi, tôi sẽ luôn giữ trong mình trái tim yêu thương và nhạy bén của Mẹ Maria, để tất cả những ai cần, tôi sẽ luôn sẵn sàng “lên đường” và đem Chúa đến cho họ.
Nữ tu Mai Thương
(*): Ban biên tập thêm vài chữ vào tựa đề cho rõ nghĩa bài viết.
2021
Nữ tu bị bắt cóc tại Congo được trả tự do
Nữ tu bị bắt cóc tại Congo được trả tự do
Một tuần sau khi bị bắt cóc để đòi tiền chuộc mạng, một nữ tu ở Cộng hòa dân chủ Congo đã được trả tự do.
Các nữ tu dòng “Nữ tử Phục sinh”. Aid to the Church in Need.
Nữ tu Francine thuộc dòng “Nữ tử Phục sinh” bị bắt cóc tại thành phố Goma, hôm 8/7/2021 vừa qua, trong lúc chị đi chợ để mua thực phẩm cho cộng đoàn. Ít lâu sau đó những kẻ bắt cóc liên lạc với các đại diện Giáo hội địa phương để đòi tiền chuộc mạng.
Hôm 16/7/2021 vừa qua, Tổ chức bác ái quốc tế “Trợ giúp các Giáo hội đau khổ” ở thành phố Munich bên Đức, cho biết nữ tu Francine đã được trả tự do, an toàn thể lý, nhưng bị chấn thương về tinh thần.
Bà Regina Lynch, giám đốc các dự án thuộc tổ chức “Trợ giúp các Giáo hội đau khổ” nói rằng rất tiếc là nạn bắt cóc các linh mục và nữ tu trở thành một phương thế đấu tranh tại nhiều nước Phi châu, từ Mali đến Nigeria, tới Congo. Nhiều khi người ta không có vết tích gì về các nạn nhân bị bắt cóc, như nữ tu Gloria Cecilia Narvaez, người Colombia bị bắt cóc ở Malia từ mấy năm nay. Một số giáo sĩ bị bắt cóc và bị giết. Những kẻ bắt cóc đã đạt tới mục đích của họ là gieo rắc kinh hoàng nơi dân chúng. Đó là một diễn biến rất đáng lo âu.
Tổ chức trợ giúp các Giáo hội đau khổ tài trợ nhiều dự án tại miền đông nước Congo, như giúp xây trung tâm sinh hoạt giáo xứ, nhà thờ, hoặc hỗ trợ việc đào tạo linh mục. Riêng dòng Nữ tử Phục sinh, trong 10 năm qua đã chịu nhiều cuộc tấn công tại các tu viện, vài nữ tu đã bị thiệt mạng. Một số tu viện đã bị đóng cửa vì tình trạng thiếu an ninh. Dòng này cũng hoạt động tại Brazil, Camerun, Pháp và Ý. (KNA 15-7-2021)
Cũng tại Cộng hòa dân chủ Congo, hiện nay vẫn còn 5 linh mục bị mất tích ở miền đông nước này:
Cách đây 4 năm, 2 linh mục là cha Charles Kipasa và Jean-Pierre Akilimali bị bắt cóc trong đêm 16 rạng ngày 17/7 năm 2017, tại giáo phận Butembi-Beni. 5 năm trước đó, ngày 19/10/2012, 3 linh mục thuộc dòng Đức Mẹ Lên Trời (Assomptionnistes), là cha Jean-Pierre Ndulani, Edmond Kisughi và Anselme Wasukundi bị bắt cóc tại nhà xứ ở Mbay, thuộc miền Beni. Cho đến nay 9 năm đã trôi qua, người ta không có tin gì về 5 linh mục bị bắt cóc.
(Africa.la-croix 16-7-2021)
Giuse Trần Đức Anh, O.P
2021
Lần đầu tiên một tổng thống Pháp viếng thăm Lộ Đức
Lần đầu tiên một tổng thống Pháp viếng thăm Lộ Đức
Chiều thứ Sáu 16/7/2021 vừa qua, lần đầu tiên từ nền cộng hòa thứ năm ở Pháp, tức là từ năm 1958, một tổng thống Pháp đến viếng thăm Trung Tâm Thánh Mẫu Lộ Đức. Đó là Tổng thống Emmanuel Macron.
Trong lịch sử, lần trước đây, quốc trưởng Pháp, là thống chế Philippe Pétain đã đến Lộ Đức vào năm 1941.
Hồi năm 1983, Tổng thống Pháp Francois Mitterrand đã đón Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II tại phi trường Tarbes, gần Lộ Đức và trong diễn văn chào mừng, ông không hề nhắc đến Lộ Đức và chỉ nói Đức Giáo hoàng thực hiện cuộc du hành dưới chân rặng núi Pyrénées. Các vị tổng thống Pháp cũng làm vậy, khi đón tiếp các vị Giáo hoàng đến viếng Lộ Đức.
Trong cuộc viếng thăm, Tổng thống Macron đã được các vị trách nhiệm tại đền thánh chào đón và ông chào thăm các tín hữu hành hương.
Nhưng cũng có một điều xảy ra ngoài ý muốn: trong lúc tổng thống nghe một số ca viên hát bài “Bernadette Lộ Đức” thì có một người hô lớn lăng mạ tổng thống: “thật là điều ô nhục, một xì căng đan! Ông là một người vô thần hàng đầu! Ông không có lý do gì để ở đây!”.
Báo “La Dépêche” cho biết người ấy đã bị bắt và trong cuộc giằng co với người ấy, một nhân viên trật tự tại Đền thánh bị thương ở tay.
(ADN Kronos 16-7-2021)
- Trần Đức Anh, O.P.