2021
CÔNG CHÍNH HƠN
10 01/5 X Thứ Năm Tuần X Thường Niên.
2Cr 3,15-4,1.3-6; Mt 5,20-26.
CÔNG CHÍNH HƠN
Công chính là đức tính rất cần thiết của con người nói chung. Nhưng đối với người tín hữu thì sự công chính này còn cần hơn gấp bội, và đức công chính phải trọn hảo hơn nữa, vì nó được xây trên nần tảng tình yêu và phát xuất từ chính tình yêu. Bài Tin Mừng hôm nay Chúa Giêsu dạy cho các môn đệ một lý tưởng sống mới, đó là phải công chính hơn những người biệt phái: “Thầy bảo thật anh em, nếu anh em không ăn ở công chính hơn các Kinh sư và người Pharisiêu, thì sẽ chẳng được vào Nước Trời” (Mt 5, 20).
Sự công chính mà Chúa Giêsu nhắc nhở các môn đệ của Người, đó là sự công chính phát xuất từ chính tình yêu chân thật không pha vụ lợi, qua đó Người kiện toàn lại lề luật và đề ra một lý tưởng sống mới cho người môn đệ đó là Luật yêu Thương. Vì quả thực, Người đến trần gian là để kiện toàn lề luật:”Anh em đừng tưởng Thầy đến để bãi bỏ luật Môsê hoặc lời các ngôn sứ. Thầy đến không phải là để bãi bỏ nhưng là để kiện toàn” (Mt 5, 17).
Vì vậy, người môn đệ được Chúa mời gọi phải sống công chính hơn những người biệt phái. Người biệt phái giữ luật rất chu đáo và tỉ mỉ và không bỏ sót một điều luật nào trong các khoản luật đã được đề ra, nhưng đáng tiếc là họ giữ luật một cách máy móc và hình thức, giữ luật chỉ vì luật mà không đi vào chiều kích nội tâm. Chúa Giêsu biết rõ cách sống và giữ luật của họ. Chính vì thế, Ngài căn dặn các môn đệ của Ngài giữ các lề luật với tâm tình yêu mến Thiên Chúa và yêu thương người khác như chính mình.
Luật yêu thương mà Chúa Giêsu truyền dạy cần thực hiện cách cụ thể là sống hòa thuận và biết tha thứ: “Vậy, nếu khi anh em sắp dâng lễ vật trước bàn thờ, mà sực nhớ có người anh em đang có chuyện bất bình với anh em, thì hãy để của lễ lại đó trước bàn thờ, đi làm hòa với người anh em ấy đã, rồi trở lại dâng lễ vật của mình” (Mt 5, 23 – 24).
Lễ vật cao quý và đẹp lòng Thiên Chúa nhất, đó là cuộc sống đong đầy tình yêu, vì thế để có của lễ đẹp lòng Thiên Chúa thì chúng ta phải sống chan hòa tình yêu thương với anh em mình, yêu thương phải phát xuất từ chính trong tâm của mình, không hời hợt bên ngoài, hay ở đầu môi chót lưỡi.
Trong cuộc sống của mỗi người, không thiếu những lúc người khác làm cho chúng ta khó chịu, bực mình, không thiếu những lúc chúng ta sống khó hòa hợp với người khác, nhưng Chúa dạy chúng ta phải đi bước trước đến với tha nhân, đi bước trước đến với người nói hành nói xấu ta, đi bước trước đến với người làm ta đau khổ, với tính xác thịt con người thật là một điều quá khó, nhưng với tình yêu mến Chúa và trong tình mến, người môn đệ sống đức công chính Chúa dạy chúng ta hãy noi gương Chúa, khi ta chiêm ngưỡng hy lễ tuyệt hảo của Chúa Giêsu trên Thánh Gía, khi chung quanh Thánh Gía đông vô kể những người bất bình, những người sỉ nhục Chúa, cả những người đóng đinh và coi thường Chúa : “Ông có phải là Thiên Chúa thì hãy tự xuống khỏi thập giá đi”, họ đang vui vẻ và hả hê cười nói, vì đã giết được Chúa, thì chính lúc đó Chúa dạy một bài học yêu thương và tha thứ cao tột đỉnh, Chúa ngước mắt lên trời và thưa cùng Chúa Cha: “Lạy Cha xin tha cho họ”. Chính bài học này đã dạy chúng ta tha thứ không phải là nhát đảm mà là anh hùng, tha thứ không phải là thua thiệt mà được gấp ngàn lần.
“Anh em đã nghe Luật dạy người xưa rằng: Chớ giết người, ai giết người, thì đáng bị đưa ra tòa” (Mt 5, 21). “Chớ giết người” đó là một điều luật đã có từ thời Cựu ước và đến thời Tân ước Chúa Giêsu đã kiện toàn luật này một cách trọn hảo hơn, không phải chúng ta chỉ lo tránh giết người, mà còn phải sống với mọi người trong bầu khí chan hòa tình yêu thương, và phải tránh không phẫn nộ, không chửi mắng người anh em, và trong tư tưởng không có ác ý hại người, không có ý dèm pha chỉ trích, không loại trừ người anh em khi người anh em có tội. Chúa Giêsu cấm ngay từ trong trứng nước, ngay từ trong tư tưởng của người môn đệ Chúa, phải giữ trọn lề luật với tâm tình yêu thương, thương người như chính bản thân mình.
“Chớ giết người”, giới răn này xem ra bị coi nhẹ trong thế giới hôm nay, một thế giới tự hào là văn minh, nhưng mạng sống con người bị rẻ rúng. Những vụ phá thai, những tai nạn xe cộ mỗi ngày, những cuộc chiến không ngừng giữa các quốc gia thù nghịch. Bao cuộc khủng bố đã làm hàng ngàn người chết. Những tội ác diệt chủng đã xóa sổ cả triệu con người. “Chớ giết mình”, con người cũng không biết quý mạng sống mình. Những vụ tự tử, những cái chết do sử dụng ma túy hay ăn chơi, những bệnh tật do con người tự phá hoại thân xác mình.
Cain đã giết em là Abel vì ghen tương và giận dữ. Tội ác đó vẫn xuất hiện mãi trên mặt đất cho đến nay. Làm thế nào để ta biết trân trọng sự sống của người khác và của mình? Làm thế nào để Thiên Chúa được nhìn nhận như Chủ Tể của sự sống? Kitô hữu được mời gọi tôn trọng nhân vị của từng người, trong trái tim, trong lời nói cũng như hành động, vì mỗi người mang hình ảnh của chính Thiên Chúa.
Lời Chúa dạy trong bài Tin Mừng hôm nay còn vượt trên công lý và luật pháp nữa. Nói khác, luật Chúa thì đi xa hơn, vì Chúa ngăn chặn ngay từ nguyên nhân, nguồn gốc đưa đến sự phạm tội.
Vì thế, “Bất cứ ai phẫn nộ với anh em mình, thì sẽ bị tòa án luận phạt. Ai bảo anh em là “ngốc”, thì bị phạt trước công nghị. Ai rủa anh em là “khùng”, thì sẽ bị vạ lửa địa ngục” (Mt 5,22).
Như vậy, để khỏi bị Thiên Chúa luận phạt, chúng ta phải có lòng quảng đại tha thứ. Tha thứ là điều kiện để tôn vinh Thiên Chúa một cách xứng đáng: “Nếu con đang dâng của lễ nơi bàn thờ mà sực nhớ người anh em đang có điều bất bình với con, thì con hãy để của lễ lại trước bàn thờ, đi làm hoà với người anh em con trước đã, rồi hãy trở lại dâng của lễ” (Mt 5,23-24)
Tha thứ là cách chúng ta hàn gắn lại những vết thương lòng cho mình và cho tha nhân. Tha thứ cũng là cách để bắt đầu lại tương quan tốt đẹp chúng ta với anh chị em mình.
Xin Chúa giúp chúng ta luôn biết giữ tâm hồn, môi miệng cẩn trọng để khỏi sa vào tội “giết người không gươm” và nhất là chúng ta biết yêu thương và tha thứ cho nhau, như Chúa đã yêu thương và tha thứ cho chúng ta.
2021
Thứ năm Tuần X – Mùa Thường Niên
Thứ năm Tuần X – Mùa Thường Niên
Ca nhập lễ
Tv 26,1-2
Chúa là nguồn ánh sáng và ơn cứu độ của con
con còn sợ người nào ?
Chúa là thành luỹ bảo vệ đời con,
con khiếp gì ai nữa ?
Chính bọn thù địch, bọn làm khổ con
phải lảo đảo té nhào.
Lời nguyện nhập lễ
Lạy Chúa, Chúa là nguồn phát sinh mọi điều thiện hảo, xin đáp lời con cái nài van mà soi sáng cho biết những gì là chính đáng, và giúp chúng con đủ sức thi hành. Chúng con cầu xin …
Bài đọc
Thiên Chúa làm cho ánh sáng chiếu soi lòng trí chúng tôi để tỏ bày cho thiên hạ biết vinh quang Thiên Chúa.
Bài trích thư thứ hai của thánh Phao-lô tông đồ gửi tín hữu Cô-rin-tô.
3 15 Thưa anh em, cho đến nay, mỗi khi người Do-thái đọc sách ông Mô-sê, tấm màn vẫn che phủ lòng họ. 16 Nhưng khi người ta quay lại với Chúa, thì tấm màn mới được cất đi. 17 Chúa là Thần Khí, và ở đâu có Thần Khí của Chúa, thì ở đó có tự do. 18 Tất cả chúng ta, mặt không che màn, chúng ta phản chiếu vinh quang của Chúa như một bức gương ; như vậy, chúng ta được biến đổi nên giống cũng một hình ảnh đó, ngày càng trở nên rực rỡ hơn, như do bởi tác động của Chúa là Thần Khí.
4 1 Bởi thế, vì Thiên Chúa đoái thương giao cho chúng tôi công việc phục vụ, nên chúng tôi không sờn lòng nản chí. 3 Tin Mừng chúng tôi rao giảng có bị che khuất, thì chỉ bị che khuất đối với những người hư mất, 4 đối với những kẻ không tin. Họ không tin, vì tên ác thần của đời này đã làm cho tâm trí họ ra mù quáng, khiến họ không thấy bừng sáng lên Tin Mừng nói về vinh quang của Đức Ki-tô, là hình ảnh Thiên Chúa. 5 Bởi chúng tôi không rao giảng chính mình, mà chỉ rao giảng Đức Ki-tô Giê-su là Chúa ; còn chúng tôi, chúng tôi chỉ là tôi tớ của anh em, vì Đức Giê-su. 6 Quả thật, xưa Thiên Chúa đã phán : Ánh sáng hãy bừng lên từ nơi tối tăm ! Người cũng làm cho ánh sáng chiếu soi lòng trí chúng tôi, để tỏ bày cho thiên hạ được biết vinh quang của Thiên Chúa rạng ngời trên gương mặt Đức Ki-tô.
Đáp ca
Tv 84,9ab và 10.11-12.13-14 (Đ. x. c.10b)
Đ.Vinh quang của Chúa
hằng chiếu toả trên đất nước chúng ta.
9abTôi lắng nghe điều Thiên Chúa phán,
điều Chúa phán là lời chúc bình an
cho dân Người, cho kẻ trung hiếu.
10Chúa sẵn sàng ban ơn cứu độ cho ai kính sợ Chúa,
để vinh quang của Người
hằng chiếu toả trên đất nước chúng ta.
Đ.Vinh quang của Chúa
hằng chiếu toả trên đất nước chúng ta.
11Tín nghĩa ân tình nay hội ngộ,
hoà bình công lý đã giao duyên.
12Tín nghĩa mọc lên từ đất thấp,
công lý nhìn xuống tự trời cao.
Đ.Vinh quang của Chúa
hằng chiếu toả trên đất nước chúng ta.
13Vâng, chính Chúa sẽ tặng ban phúc lộc
và đất chúng ta trổ sinh hoa trái.14Công lý đi tiền phong trước mặt Người,
mở lối cho Người đặt bước chân.
Đ.Vinh quang của Chúa
hằng chiếu toả trên đất nước chúng ta.
Tung hô Tin Mừng
Ga 13,34
Ha-lê-lui-a. Ha-lê-lui-a. Chúa nói : Thầy ban cho anh em một điều răn mới, là anh em hãy yêu thương nhau, như Thầy đã yêu thương anh em. Ha-lê-lui-a.
Tin Mừng
Mt 5,20-26
Ai giận anh em mình, thì đáng bị đưa ra toà.
✠Tin Mừng Chúa Giê-su Ki-tô theo thánh Mát-thêu.
20 Khi ấy, Đức Giê-su nói với các môn đệ rằng : “Thầy bảo cho anh em biết, nếu anh em không ăn ở công chính hơn các kinh sư và người Pha-ri-sêu, thì sẽ chẳng được vào Nước Trời.
21 “Anh em đã nghe Luật dạy người xưa rằng : Chớ giết người ; ai giết người, thì đáng bị đưa ra toà. 22 Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết : Bất cứ ai giận anh em mình, thì đáng bị đưa ra toà. Ai mắng anh em mình là đồ ngốc, thì đáng bị đưa ra trước Thượng Hội Đồng. Còn ai chửi anh em mình là quân phản đạo, thì đáng bị lửa hoả ngục thiêu đốt. 23 Vậy, nếu khi anh sắp dâng lễ vật trước bàn thờ, mà sực nhớ có người anh em đang có chuyện bất bình với anh, 24 thì hãy để của lễ lại đó trước bàn thờ, đi làm hoà với người anh em ấy đã, rồi trở lại dâng lễ vật của mình. 25 Anh hãy mau mau dàn xếp với đối phương, khi còn đang trên đường đi với người ấy tới cửa công, kẻo người ấy nộp anh cho quan toà, quan toà lại giao anh cho thuộc hạ, và anh sẽ bị tống ngục. 26 Thầy bảo thật cho anh biết : anh sẽ không ra khỏi đó, trước khi trả hết đồng xu cuối cùng.”
Lời nguyện tiến lễ
Lạy Chúa chúng con dâng tiến lễ vật này, để tỏ lòng thần phục suy tôn; cúi xin Chúa vui lòng chấp nhận và cho chúng con được thêm lòng mến Chúa. Chúng con cầu xin …
Lời Tiền Tụng
Lạy Chúa là Cha chí thánh, là Thiên Chúa toàn năng hằng hữu, chúng con tạ ơn Chúa mọi nơi mọi lúc, thật là chính đáng, phải đạo và đem lại ơn cứu độ cho chúng con.
Trong Chúa, chúng con được thực hiện, được sống và hoạt động. Và khi được tạo dựng với thân xác này, hằng ngày chúng con không những cảm nghiện được hiệu quả của lòng Chúa xót thương mà còn được bảo đảm hưởng sự sống muôn đời.
Vì khi chúng con nhận lãnh Chúa Thánh Thần như ân huệ khởi đầu, nhờ Người, Chúa đã làm cho Chúa Giê-su từ cõi chết sống lại, chúng con hy vọng được muôn đời hưởng Mầu nhiện Vượt Qua.
Bởi vậy, trong khi cử hành lễ hân hoan này, cùng với toàn thể các Thiên thần, chúng con ca ngợi tung hô Chúa rằng:
Thánh! Thánh! Thánh! …
Ca hiệp lễ
Tv 17,3
Lạy Chúa là núi đá, là thành luỹ bảo vệ,
là Đấng giải thoát con,
lạy Thiên Chúa con thờ,
chính Ngài phù hộ con.
Lời nguyện hiệp lễ
Lạy Chúa, xin dùng ơn thiêng của bí tích này để chữa lành và bổ dưỡng chúng con, cho chúng con thoát khỏi mọi khuynh hướng xấu và bước đi vững vàng trên con đường thánh thiện. Chúng con cầu xin. . . .
2021
Ca viên ca đoàn, bạn là ai?
Ca viên ca đoàn, bạn là ai?
CA VIÊN CA ĐOÀN, BẠN LÀ AI?
Aug. Trần Cao Khải
DẪN NHẬP
2.- CA VIÊN THAM GIA CA ĐOÀN ĐỂ LÀM GÌ? 2.2. Để nên thánh và nêu gương sống đạo |
DẪN NHẬP
Thỉnh thoảng trên báo chí Công giáo hay các trang mạng xã hội, ta thấy xuất hiện những tin tức hay bài viết liên quan thánh nhạc, ca đoàn và ca viên…Đây có lẽ là một vấn đề luôn được nhiều người tín hữu chúng ta quan tâm và nhất là được các đấng bản quyền trong Hội thánh lưu tâm hướng dẫn và động viên nhằm giúp mỗi ca đoàn, mỗi ca viên cố gắng thực hiện đúng đắn vai trò và nhiệm vụ thánh của mình.
Được biết, hôm 28-9-2019, tại đại thính đường Phao-lô VI Roma, ĐTC Phan-xi-cô đã gặp gỡ 3000 thành viên của Hiệp hội thánh Xêxilia của Ý, bao gồm thành viên của các ca đoàn đến từ khắp nước Ý. Hiệp hội này được thành lập cách đây 140 năm và được các ĐGH yêu mến và đánh giá cao. Tại cuộc gặp gỡ này, ĐTC đã khuyến khích các thành viên Hiệp hội các ca đoàn của Ý dùng tiếng hát của mình giúp cho giáo dân tham gia phụng vụ cách ý thức và sống động, và tạo nên những nhịp cầu nối kết, hòa hợp con người với những khác biệt.
Đặc biệt trong bài nói chuyện này, ĐTC Phan-xi-cô cũng không quên nhắc lại những đặc tính căn bản của thánh nhạc được thánh Giáo hoàng Phao-lô VI đề ra, đó là thánh thiện, bởi vì phụng vụ là thánh thiện; nghệ thuật cao quý, bởi vì chúng ta phải dâng cho Chúa những điều cao quý nhất; và tính cách hoàn vũ, để tất cả mọi người có thể hiểu và cử hành phụng vụ. Thánh nhạc phải có ý nghĩa của Giáo hội, đó là điều phân biệt thánh nhạc với các loại nhạc khác.[1]
Vậy nhân dịp này, chúng ta thử tìm hiểu vấn đề liên quan ca đoàn, ca viên và chia sẻ một vài suy nghĩ về mục đích và ý nghĩa của việc chúng ta tham gia ca đoàn. Câu hỏi đặt ra là: Ca đoàn là gì? và chúng ta tham gia ca đoàn để làm gì?
1.- CA ĐOÀN LÀ GÌ?
Linh mục An-rê Đỗ Xuân Quế OP, trong bài viết có tựa “Ca đoàn và chức năng liên hệ” đã định nghĩa về ca đoàn như sau:
“Thông thường, ca đoàn là một nhóm thanh niên thiếu nữ tuổi còn trẻ trong mỗi họ đạo. Họ họp nhau thành một đoàn để tập hát và ca hát trong họ đạo mỗi khi cử hành thánh lễ, sinh hoạt phụng vụ hay làm các việc đạo đức. Lý do gia nhập ca đoàn cũng đơn giản: vào cho vui, ở ngoài thấy lạc lõng, hơn nữa có dịp quen biết nhau, gây dựng tình thân và biết đâu tìm được bạn đời trong đó nữa. Những lý do này rất tự nhiên…
“Nhưng đi xa và lên cao hơn một chút thì phải nói ca đoàn cũng là một thứ ơn gọi. Vì vào ca đoàn cho đúng nghĩa cũng phải hy sinh khá nhiều: hy sinh thời giờ, hy sinh công sức, hy sinh ý thích riêng để góp phần vào việc tôn vinh Thiên Chúa và thánh hóa các tín hữu như mục đích thánh nhạc đã đề ra cho những ai muốn đi vào con đường này. Và như vậy ca đoàn không phải là một câu lạc bộ hay một hội ái hữu mà là một đoàn thể tông đồ muốn dùng lời ca tiếng hát để thánh hóa mình và thánh hóa những người khác.
“Hiểu như vậy thì vào ca đoàn mang một ý nghĩa cao đẹp và cũng chính vì ý nghĩa này mà ĐGH Phao-lô VI đã hết lời khen ngợi các ca đoàn như ngài nói: “Nhờ sức mạnh vô hình của nghệ thuật, các ca đoàn dễ bay lên vùng ánh sáng rạng ngời của chân lý, tìm gặp Thiên Chúa là Đấng thanh tẩy và thánh hóa. Như thế, họ có thể giúp cộng đoàn cử hành mầu nhiệm cứu độ trong những điều kiện thuận lợi khi chính họ thông phần mật thiết vào các ơn ích của mầu nhiệm đó.
“Nhằm mục đích này, những tài liệu tôi vừa trưng dẫn, nhằm cổ võ các ca đoàn, từ những ca đoàn trong các đại giáo đường, các nhà thờ chánh tòa, các đan viện nổi tiếng cho tới các ban hát trong các nhà nguyện, nhà thờ nhỏ say sưa tập luyện và chuyên cần trau dồi nghệ thuật. Huấn thị về Thánh Nhạc muốn rằng không một buổi cử hành phụng vụ nào mà không có hát, nên đã yêu cầu trong trường hợp không có ban hát nhỏ, thì phải có ít là hai hay ba người biết hát và được huấn luyện vừa đủ, để có thể giúp giáo dân tham dự thánh lễ và các nghi thức bằng những bài hát đơn sơ dễ hát, lại biết điều khiển và làm điểm tựa cho họ dựa vào để hát…”[2]
Chúng ta biết rằng, trên thực tế, giáo xứ nào cũng có ca đoàn. Giáo xứ nhỏ thì có một, hai ca đoàn. Còn nếu là giáo xứ trung bình thì cũng có vài ba ca đoàn, còn đối với các giáo xứ lớn hơn thì có nơi cả chục ca đoàn. Hầu hết các ca đoàn đều được tổ chức cách quy củ và bài bản. Họ có riêng nội quy tổ chức và sinh hoạt. Họ có ban điều hành để điều hành các công việc ca đoàn, trên hết là trưởng ban, rồi đến ca trưởng và các ủy viên. Các ca đoàn đều chọn một thánh bổn mạng. Có nơi ca đoàn là một thành viên trong Hội đồng Mục vụ Giáo xứ.
Có thể nói, ca đoàn là một đoàn thể không thể thiếu được trong giáo xứ và là cánh tay nối dài của cha xứ trong việc phục vụ thánh nhạc. Khác với các hội-đoàn-nhóm khác, ca đoàn có một vai trò rất đặc thù trong đời sống và sinh hoạt đạo đức của giáo xứ. Về điều này, linh mục An-rê Đỗ Xuân Quế OP, một chuyên viên kỳ cựu về thánh nhạc, đã phân tích như sau:
“Khi thành lập ca đoàn nên để tâm tìm cho được những người thiện chí hay đúng hơn nói cho người ta hiểu ý nghĩa và mục đích của ca đoàn, để khi đã vào thì mỗi ca viên đều hết lòng với ca đoàn và sẵn sàng góp công góp sức, thời giờ hầu làm cho ca đoàn thành một nơi vui tươi đáng sống và có giá trị chiếu giãi ra chung quanh, bằng sức sống và tinh thần phục vụ của mình cũng như giá trị nghệ thuật của việc ca hát.
“Như vậy có vấn đề tổ chức. Phải tổ chức ca đoàn cho thành một tập thể có kỷ cương đường hướng với người lãnh đạo vừa có khả năng vừa có uy tín và những ca viên có tinh thần đồng đội và tinh thần kỷ luật. Như thế kể ra khá đòi hỏi. Nhưng phải như vậy mới thành một ca đoàn có giá trị nội tại cho đáng với thời giờ và công sức bỏ ra. Ca đoàn đến mức độ này sẽ có sức thu hút và tỏa lan ảnh hưởng lành mạnh ra chung quanh. Nói ra thì có vẻ lý tưởng, nhưng lý tưởng thật. Vì thế ở trên mới nói vào ca đoàn là như đáp lại một thứ ơn kêu gọi.”[3]
Vậy nếu chúng ta khẳng định ca đoàn là một ơn gọi và tham gia ca đoàn là đáp lại một ơn gọi đặc biệt, thì chúng ta phải nói đến những nhiệm vụ mà ơn gọi đó đòi hỏi. Nhiều người trong chúng ta thường nghĩ đơn giản là vào ca đoàn là để hát lễ. Điều đó không sai, nhưng chưa đủ. Ca đoàn là một đoàn thể làm việc đạo đức, được tham gia phụng vụ thánh nhạc, giúp cộng đoàn tham dự phụng vụ cách ý thức và sống động, là một đoàn thể tông đồ truyền giáo bằng lời ca tiếng hát và đời sống đức tin gương mẫu của mình…
Với nhận thức cơ bản trên, chúng ta thử tìm câu trả lời cho câu hỏi: “Ca viên tham gia ca đoàn để làm gì?”.
2.- CA VIÊN THAM GIA CA ĐOÀN ĐỂ LÀM GÌ?
Trong ngày hội Thánh nhạc được tổ chức tại Trung tâm Mục vụ TGP Saigon ngày 28 tháng 11 năm 2020, lần đầu tiên kể từ ngày nhận sứ vụ mới tại TGP Saigon, Ðức TGM Giuse Nguyễn Năng đã gặp gỡ gần 500 anh chị em đang phục vụ trong ca đoàn các giáo xứ, cộng đoàn, để trao đổi và nhắn nhủ một số vấn đề liên quan hoạt động thánh nhạc.
Dịp này, ngài đã nhấn mạnh mấy điểm:[4]
“Cử hành phụng vụ là sinh hoạt thánh thiêng nhất của Giáo hội. Trong phụng vụ, ngoài vị chủ tế thì ca đoàn cũng đóng một vai trò quan trọng giúp cho buổi cử hành phụng vụ được cuốn hút, sốt sắng hơn.
“Thánh nhạc là một yếu tố cấu thành nên phụng vụ. Vì thế thánh nhạc phải phục vụ cho phụng vụ chứ không phải là buổi trình diễn nghệ thuật. Mục tiêu của việc đàn và hát của ca đoàn là nâng tâm hồn tín hữu lên tới Chúa chứ không phải kéo người ta chú ý vào mình, do vậy nên tránh tình trạng quá tập trung phô diễn kỹ thuật điêu luyện mà quên mất Chúa…
“Ca viên muốn hát chạm tới tâm hồn người nghe, nhất định phải có tâm hồn đạo đức và tinh thần cầu nguyện, phải thật sự yêu mến Chúa, có lòng bác ái và rung cảm với lời ca mình đang hát. Chính ca viên phải có tâm hồn cầu nguyện, phải có đức tin, có lòng đạo đức, chứ không phải đến nhà thờ để trình diễn. Chúng ta có thể hát hay trên sân khấu ở ngoài, nhưng hát trong nhà thờ chưa chắc đã hay nếu chúng ta chưa có tâm tình cầu nguyện ở trong đó.
“Vai trò của ca đoàn là phúc âm hóa âm nhạc, không để cho nhạc thánh ca bị thế tục hóa, nên tuyệt đối không được đưa những bài nhạc đời vào trong phụng vụ. Kể cả nhạc cụ, ca đoàn nên sử dụng những nhạc cụ có tiếng phong cầm là phù hợp nhất. Lâu lâu ca đoàn có thể hát tiếng Latinh, nhưng phải dịch ra tiếng Việt và trình chiếu để cộng đoàn hiểu nghĩa…”
Chúng ta cũng biết rằng, “Theo huấn thị về âm nhạc trong phụng vụ, ngày 5-3-1967: Thánh nhạc là loại âm nhạc được sáng tác để thờ phượng Thiên Chúa, nên phải biểu lộ sự thánh thiện và diễn tả được hình thức nghệ thuật cao. Thánh ca hay thánh nhạc là loại hình âm nhạc dùng trong Thánh lễ, trong nhà thờ, trong các lễ nghi Công Giáo cũng như trong các sinh hoạt đạo đức của người Kitô hữu. Thánh nhạc trước hết phải đáp ứng những yêu cầu về tính chất, luật lệ và nghệ thuật của bộ môn âm nhạc nói chung. Ngoài ra, Thánh nhạc còn phải hội đủ ba điều kiện là: Thánh thiện, nghệ thuật và phổ quát.”[5]
Sau đây ta có thể tóm tắt ba nhiệm vụ chính của ca viên khi tham gia ca đoàn. Đó là để phục vụ, để nên thánh và sống đạo, và để làm việc tông đồ truyền giáo.
2.1. Để phục vụ
Nhiệm vụ đầu tiên khi chúng ta vào ca đoàn, đó là để chúng ta có cơ hội và môi trường phục vụ Hội thánh thông qua các sinh hoạt Phụng vụ giáo xứ. Phục vụ trước hết là xuất phát từ tinh thần tự nguyện và dấn thân. Không ai có quyền ép buộc chúng ta vào ca đoàn. Với tinh thần tự nguyện phục vụ, chúng ta không bao giờ đòi hỏi thù lao hay bổng lộc, trái lại hầu hết chúng ta phải hy sinh thời giờ, công sức để luyện tập thánh ca và để hát lễ. Đôi khi chúng ta còn phải tham gia đóng góp quỹ tương trợ bác ái của ca đoàn hay của giáo xứ nữa.
Với tinh thần phục vụ không điều kiện, chúng ta phải quan tâm tới mục đích chính yếu của thánh nhạc và thánh ca trong Phụng vụ. Đó là phục vụ Phụng vụ, chứ không phải nhằm trình diễn nghệ thuật, đó là hát thánh ca trong Phụng vụ nhằm đưa cộng đoàn đến với Chúa chứ không đến với mình, bởi nếu để người ta tán dương mình thì ca đoàn đó bị thất bại rồi.[6]
Trong giáo xứ có nhiều ca đoàn, dễ dàng xảy ra hiện tượng “con gà hơn nhau tiếng gáy”. Điều đó thể hiện tinh thần ganh đua thế tục hơn là thực thi việc đạo đức theo tinh thần của Chúa và Hội thánh. Xin nhắc lại lời của ĐTC Phan-xi-cô: “Nhiệm vụ của ca đoàn là hướng dẫn cộng đoàn, họ cần giúp Dân Chúa hát, với sự tham dự ý thức và sống động vào Phụng vụ.”
Vậy để các ca đoàn có thể giúp Dân Chúa tham dự Phụng vụ tích cực, ca đoàn phải có tinh thần đạo đức, tâm hồn cầu nguyện, phải giữ sự linh thánh trong các buổi cử hành phụng vụ, lắng nghe lời Chúa sốt sắng như cộng đoàn vậy. (…) Ca đoàn phải phục vụ với tinh thần siêu nhiên, đừng mong ghi công trước mặt người đời, đừng mong phải có thù lao xứng đáng, kẻo mất đi tính chất cao cả trong việc phục vụ. Ca đoàn là thành phần trong cộng đoàn hay giáo xứ, nên phải hiệp thông và liên kết với cộng đoàn hay giáo xứ nơi mình phục vụ. Ý thức “thuộc về” là điều hiển nhiên và quan trọng theo truyền thống của Giáo hội, làm cho Giáo hội mỗi ngày hiệp nhất hơn.[7]
2.2. Để nên thánh và nêu gương sống đạo
Nhiều người sau một thời gian tham gia ca đoàn đã cho biết là họ đã trưởng thành hơn trong đức tin và nhiệt tình hơn trong lòng mến. Điều đó cũng dễ hiểu, vì “Hát là cầu nguyện hai lần” (Thánh Au-gus-ti-nô) và hát trong Phụng vụ là một việc đạo đức chuyên biệt, nhờ đó khi hát thánh ca chẳng những chúng ta sốt sắng cầu nguyện mà còn giúp cộng đoàn dễ dàng nâng tâm hồn lên tới Chúa nữa.
Thực vậy, “khi cử hành phụng vụ nếu biết khéo léo vận dụng sức mạnh huyền diệu của âm nhạc thì hiệu quả thiêng liêng sẽ gia tăng. Với hình thức ca hát lời cầu nguyện của con người được diễn tả cách sâu sắc và thâm thuý hơn, tính phẩm trật hiệp nhất và sự trang trọng cũng sẽ dễ dàng đạt được nhờ tính nghệ thuật trong thánh ca, khi mỗi thành phần tham dự phụng vụ đều cùng chung một tâm tình thờ phượng Thiên Chúa.”[8]
Do vậy, nếu chúng ta tham gia ca đoàn vì một động cơ thiếu trong sáng, không lành mạnh, không đúng ý Chúa và Hội thánh, thì chúng ta sẽ không đạt được tâm tình đạo đức sốt sắng và sự thánh thiện cần thiết của một tông đồ giáo dân phục vụ Thánh nhạc. Nhiều người thích vô ca đoàn để có chỗ ngồi “ngon” gần cung thánh. Có người muốn vô ca đoàn chỉ để được mặc đồng phục đẹp đẽ và trang trọng. Có người xin làm ca viên vì thích hát, muốn hát và nhất là nếu có chút chất giọng thì họ muốn phô trương tiếng hát như ca sĩ ngoài xã hội vv.
Đến đây, chúng ta nhắc lại một số điều chính yếu mà Đức TGM Sài Gòn Giu-se Nguyễn Năng đã nhắn nhủ ca viên ca đoàn ngày 28-11-2020, như sau:[9]
Xét về tinh thần thì ca viên ca đoàn phải có :
– Tinh thần đạo đức: Vì là thành phần phục vụ Phụng vụ thánh nên ca viên phải là người có tâm hồn đạo đức, chuyên chăm lắng nghe Lời Chúa (tránh nói chuyện, ngủ gật trong lúc nghe giảng, trong lúc nghe huấn từ của Đức Giám mục…);
– Tinh thần siêu nhiên: Ca đoàn phải phục vụ với tinh thần siêu nhiên, nghĩa là phục vụ vì Chúa (không nên đòi thù lao, quyền lợi…);
– Tinh thần hiệp thông, hiệp nhất: Ca đoàn phải là người thuộc về cộng đoàn (belong to), nhằm xây dựng cộng đoàn và tránh những trục trặc không đáng có;
– Tinh thần đoàn kết: Cần có tinh thần đoàn kết giữa các ca đoàn trong cùng giáo xứ, giữa các đoàn thể trong giáo xứ.
Tóm lại là tất cả để sáng danh Chúa (không phải sáng danh mình!).
2.3. Để làm việc tông đồ truyền giáo
Trong những thánh lễ an táng, thánh lễ hôn phối hay dịp lễ đặc biệt nào đó, tại nhiều nơi ngoài sự tham dự của cộng đoàn tín hữu còn có sự hiện diện của một số bà con không phải là Ki-tô hữu. Có lẽ điều ấn tượng và thu hút sự chú ý của họ trước tiên đó là tiếng hát và sự trang nghiêm thánh thiện của ca đoàn. Khi nghe ca đoàn hát, có thể họ sẽ được chìm sâu vào tâm tình sốt mến của việc thờ phượng diễn ra trong Phụng vụ, qua tiếng hát thánh thiêng của thánh ca. Đây quả thực cũng là một cơ hội để truyền giáo.
Ngoài ra, tại nhiều giáo xứ, ca đoàn ngoài nhiệm vụ chính là phục vụ thánh nhạc, các ca viên cũng hăng hái và tích cực tham gia việc tông đồ truyền giáo và bác ái như các hội đoàn bác ái khác. Có những ca đoàn tình nguyện đóng góp quỹ tháng để sử dụng vào việc tương trợ trong nội bộ, trong phạm vi giáo xứ hoặc lan rộng ra những nơi cần giúp đỡ.
THAY LỜI KẾT
Chúng ta hãy nghe lời tâm sự của một người đã từng là ca viên ca đoàn ghi lại trong bài viết có tựa “Tham gia ca đoàn chỉ để hát?”, như sau:
“Là một người đã có cơ may được tham gia phục vụ trong ca đoàn một quãng thời gian tuy chưa lâu, nhưng cũng đủ giúp tôi có những niềm vui, những kỷ niệm, những kinh nghiệm và sự trưởng thành bản thân. Nói thế bởi vì đối với tôi, để có được như ngày hôm nay, một trong những tác động lớn tác động chính đến đời tôi là việc tham gia vào các ca đoàn.
“Trước khi tham gia vào ca đoàn, tôi cũng lười đi lễ hàng tuần, cũng chỉ đi lễ Chúa nhật và cũng chẳng quan tâm đến những cử hành Phụng vụ, nhưng từ khi tham gia ca đoàn, việc tham dự các Thánh lễ dường như trở thành lẽ đương nhiên và cũng từ thói quen dự lễ và phục vụ lễ đó mà tôi được gần Chúa hơn, mong muốn được gặp Chúa nhiều hơn, yêu Chúa hơn và cứ thế những điều ấy đã khơi dậy trong tôi những ước ao những khao khát sống xứng đáng là con Chúa.
“Và cũng qua việc tham gia vào ca đoàn, qua việc được tiếp xúc với nhiều người, tôi đã có được những niềm vui, niềm vui được gặp Chúa, niềm vui được gặp gỡ mọi người qua chính những bài thánh ca hay qua những giây phút trò chuyện trong khi tập hát. Ca đoàn giúp tôi tập những đức tính tốt, sự tự tin nhưng không tự ti, sự yêu thương chứ không phải ghen ghét, sự bác ái chứ không phải ích kỷ, giúp tôi có được những tài lẻ như hát tốt hơn, biết chơi đàn để những điều đó làm cho chính cuộc sống thường ngày của mình đỡ nhàm chán, buồn tẻ vv… và ngoài ra còn biết bao nhiêu điều nữa. Có thể nói ca đoàn như một trường học dành cho tôi.”[10]
Nguồn: giaophanlongxuyen.org
2021
MUỐI CHO ĐỜI VÀ ÁNH SÁNG CHO TRẦN GIAN
08 28 X Thứ Ba Tuần X Thường Niên.
2Cr 1,18-22; Mt 5,13-16.
MUỐI CHO ĐỜI VÀ ÁNH SÁNG CHO TRẦN GIAN
Muối là để làm gia vị, đèn là để soi sáng. Với hai hình ảnh này, Chúa Giêsu muốn nói lên sứ mệnh của Giáo Hội trong trần thế. Ngay từ đầu lịch sử của mình, Giáo Hội đã ý thức về sứ mệnh ấy. Giáo Hội là muối và ánh sáng của thế giới, bởi vì là Thân Thể của Ðấng là Ðường, là Sự Thật và là Sự Sống. Giáo Hội luôn xác tín rằng tất cả chân lý về Thiên Chúa và về con người đã được Chúa Giêsu mạc khải và ủy thác cho Giáo Hội. Qua cuộc sống của mình, Giáo Hội bày tỏ cho nhân loại biết con người là ai? Con người bởi đâu mà đến? Con người sẽ đi về đâu? Qua cuộc sống của mình, Giáo Hội chứng tỏ cho con người cùng đích của cuộc sống, đó là sống với Thiên Chúa.
Các tín hữu tiên khởi đã xác tín về điều đó, cuộc sống bác ái yêu thương của họ đã là muối và ánh sáng cho nhiều người. Những tiến bộ về khoa học, văn hóa, kinh tế và ngay cả chính trị tại Âu Châu thời Trung Cổ quả là thể hiện vai trò muối và ánh sáng của Giáo Hội. Không ai có thể vai trò hạt nhân về phát triển của các Tu viện Công giáo. Văn minh Tây phương, dù muốn hay không, vẫn là văn minh Kitô giáo. Những giá trị tinh thần mà nhân loại đạt được ngày nay, như tự do, dân chủ, nhân quyền, đều là những giá trị xuất phát từ Kitô giáo. Qua những giá trị tinh thần ấy, chúng ta có thể nói rằng muối của Giáo Hội đã ướp được phần lớn trái đất, ánh sáng của Giáo Hội đã chiếu soi vào những góc tối tăm của tâm hồn.
Tuy nhiên, hình ảnh muối và ánh sáng vẫn luôn gợi lên cho chúng ta cái tư thế nhỏ bé của Giáo Hội. Người ta chỉ cần một lượng nhỏ muối để ướp một lượng lớn thực phẩm, một cái đèn nhỏ cũng đủ để chiếu dọi một khoảng không gian lớn. Phải chăng với hình ảnh của muối và ánh sáng, Chúa Giêsu không muốn ám chỉ tới cái vị thế đàn chiên nhỏ bé là Giáo Hội? Ðã qua hơn 2,000 năm lịch sử, các môn đệ Chúa Giêsu đã đi khắp thế giới để rao giảng cho mọi dân tộc. Nếu xét về con số, thì thực tế không thể chối cãi là hơn 2/3 nhân loại vẫn chưa trở thành môn đệ Chúa Giêsu, và càng ngày xem chừng những người mang danh hiệu Kitô càng nhỏ lại, nếu so với những người ngoài Kitô giáo.
Muối và đèn soi vốn là những hình ảnh gợi lên cho chúng ta cái tư thế thiểu số của Giáo Hội trong trần thế, nhưng lại mời gọi chúng ta xác tín về sứ mệnh vô cùng to tát của Giáo Hội. Bằng mọi giá, Giáo Hội phải ướp mặn thế giới, phải chiếu soi trần gian bằng chính chân lý cao cả mà Chúa Giêsu đã mạc khải và ủy thác cho mình. Cả vận mệnh nhân loại tùy thuộc sứ mệnh của Giáo Hội, do đó không có lý do nào cho phép Giáo Hội xao lãng sứ mệnh ấy. Thánh Phaolô đã nói lên sự khẩn thiết của sứ mệnh ấy như sau: “Gặp thời thuận tiện hay không thuận tiện, cũng phải luôn luôn rao giảng Tin Mừng của Chúa”.
Ðã có một lúc Giáo Hội gặp nhiều dễ dàng và thuận tiện trong việc thực thi sứ mệnh: cả một quốc gia, cả một lục địa đón nhận sứ điệp Tin Mừng. Thế nhưng, cũng có biết bao thời kỳ Giáo Hội bị khước từ, bị bách hại, đây chính là lúc không thuận tiện mà thánh Phaolô nói đến và cũng là lúc Giáo Hội càng phải rao giảng mạnh mẽ và kiên quyết hơn. Chính vì là thiểu số, và là một thiểu số bị loại trừ và bách hại, Giáo Hội lại càng phải ý thức hơn về vai trò là muối và ánh sáng của mình.
Một trong những nguy cơ lớn nhất đối với Giáo Hội chính là thỏa hiệp: thỏa hiệp để được một chút dễ dãi, thỏa hiệp để được một chút đặc quyền đặc lợi. Thực ra, đã là thỏa hiệp tức là đánh mất một phần căn tính của mình: thay vì muối để ướp cho mặn, thì muối lại đánh mất chất mặn của mình đi; đã là đèn dùng để soi sáng thì đèn lại bị đặt dưới đáy thùng; thay vì rao giảng lời chân lý, Giáo Hội thỏa hiệp để chỉ còn rao giảng lời của những sức mạnh đang khống chế mình. Xét cho cùng, sứ mệnh của muối và ánh sáng cũng chính là sứ mệnh của tiên tri. Số phận của tiên tri là số phận của thiểu số, nhưng là thiểu số dám lên tiếng rao giảng chân lý, sẵn sàng tố cáo bất công, và dĩ nhiên sẵn sàng hy sinh, ngay cả mạng sống mình.
Giáo Hội là muối và ánh sáng thế gian. Mỗi Kitô hữu tự bản chất cũng là muối và ánh sáng của thế gian. Họ sẽ đánh mất bản chất mặn của muối và tia sáng của ánh sáng, nếu chỉ vì một chút lợi lộc vật chất, một chút dễ dãi, mà họ thỏa hiệp với những gì đi ngược chân lý của Chúa Giêsu. Một cách cụ thể, người Kitô hữu sẽ không còn là muối và ánh sáng, nếu theo dòng chảy của xã hội, họ cũng lọc lừa, móc ngoặc, dối trá.
Đặt những huấn dụ về muối và ánh sáng ngay sau Tám Mối Phúc Thật trong Bài Giảng Trên Núi, Phúc Âm theo thánh Mát-thêu muốn khẳng định mạnh mẽ rằng sứ mạng loan báo Tin Mừng thuộc về bản chất của người môn đệ. Muối và ánh sáng là những gì rất tác động. Bản chất của muối là mặn; và muối giúp làm mặn thứ khác. Bản chất của ánh sáng là sáng; và ánh sáng giúp soi sáng xung quanh. Điều thú vị là cả muối và ánh sáng đều rất tĩnh lặng. Chúng có thể làm việc hết công suất mà tuyệt nhiên chẳng gây chút ồn ào nào. Chúng tác động một cách bất khả kháng, song cũng rất âm thầm. Chỉ cần chúng hiện diện đúng như bản chất của mình -là mặn, là sáng- và tự khắc môi trường xung quanh sẽ nhiễm ‘mặn’ và nhiễm ‘sáng’. Thế thôi.
Tin Mừng hôm nay Chúa đòi hỏi nơi mỗi người môn đệ hãy trở nên muối, nên ánh sáng cho đời. Muối bản chất của nó là mặn, ướp cho thức ăn khỏi hư thối. Vì thế chúng ta phải trở nên muối để ướp cho đời được mặn mà tình yêu thương. Chúa muốn người môn đệ phải nên ánh sáng đem lại niềm vui tươi, sự phấn khởi cho cuộc đời.
Ngày hôm nay nhân loại đang rất cần ánh sáng tin mừng, để có niềm vui tin tưởng vào ơn cứu độ của Thiên Chúa.
Để thi hành sứ mệnh làm muối ướp và ánh sáng cho trần gian, ít nhất mỗi người chúng ta cần thực hành Lời Chúa hôm nay: “Nếu ngươi loại bỏ khỏi ngươi xiềng xích, cử chỉ hăm doạ, lời nói xấu xa, khi ngươi hy sinh cho người đói rách, và làm cho những người đau khổ được vui thích, thì ánh sáng của ngươi sẽ bừng lên trong bóng tối, và bóng tối sẽ trở thành như giữa ban ngày” (x. Is 58,7-10).