Tham gia các nhóm phụ huynh học sinh của các trường phổ thông, từ bậc tiểu học đến phổ thông trung học; từ khối công lập, tư thục đến quốc tế; từ thành phố đến tận vùng sâu… thỉnh thoảng tôi lại đặt cho họ câu hỏi: “Làm cha mẹ thời nay có khó không?”, “Tận tụy hy sinh tất cả vì con, liệu đã đảm bảo có được đứa con hiếu thảo, biết ơn, tử tế chưa?”.

Nhiều bậc cha mẹ chia sẻ: Gia đình sinh 2 con theo đúng chỉ tiêu nhưng vẫn “nuôi con (không) khỏe và dạy con (chưa) ngoan”. Thôi thì đủ chuyện:

=Con cái học hành chưa đến nơi đến chốn.

=Sống dựa dẫm, không biết tự lập lo cho bản thân huống hồ chăm sóc được cha mẹ, ông bà, cộng đồng.

=Ðổ lỗi cho cha mẹ mải mê phấn đấu sự nghiệp hoặc vất vả mưu sinh, để con sa vào tệ nạn xã hội (tụ tập băng nhóm, rượu chè, đua xe, số đề, bài bạc, nghiện ngập, mại dâm…)

=Một số có nghề nghiệp thì lại sống vô cảm, vô ơn, vô trách nhiệm.

Tìm hiểu thêm, các bậc cha mẹ thao thức một nỗi niềm, rằng con cái ngày nay dường như thừa thông tin nhưng vẫn thiếu hiểu biết. Ðã vậy, tiếp xúc với các phương tiện kỹ thuật số khó mà “lọc” phần độc hại, các trang “web đen” tràn lan không kiểm soát nổi, kéo theo những thay đổi về chuẩn mực đạo đức, những quan niệm dễ dãi, dung tục. Xã hội càng hiện đại, con người càng cô đơn. Quan hệ xã hội thì làm quen trên mạng dễ, kết bạn ngoài đời khó.

Cả cha mẹ lẫn con cái đều đang sống trong môi trường tự nhiên nhiều khói, bụi, kẹt xe, ô nhiễm không khí. Dinh dưỡng thì do nhịp sống công nghiệp bận rộn, bữa cơm gia đình không đều đặn, các thành viên trong nhà dùng nhiều thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, trái cây đóng hộp.

Học sinh ngày càng “khôn ra” nhờ có nhiều phương tiện giúp tìm kiếm thông tin, hỗ trợ học tập nhưng ngược lại, bị thiếu kỹ năng sống.

Học tăng giờ tăng tiết, con cái ít lao động, ít làm việc nhà. Những em ở nông thôn ít tham gia công việc đồng áng để được hòa mình với thiên nhiên. Có người nói vui: “Gái làng thời nay không biết đi cấy, gái phố thì không biết đi chợ. Ưu tiên cho cha mẹ làm tất”.

Chúng chưa biết tìm hiểu giá trị bản thân, kiềm chế cảm xúc, ứng phó với cơn giận, thương lượng thi cãi nhau, không biết cách giải quyết xung đột và không “biết cách thua”.

Khó chia sẻ mỗi khi gặp thất bại.

Trường lớp kín cổng cao tường, cửa kính: an toàn, tránh bụi bặm và tiếng ồn, ít kỹ năng giao tiếp.

Ít vận động, gù vẹo, cận thị, béo phì...

Chương trình học tập nhiều, học hết ngày này qua ngày khác… dẫn đến quá tải, stress cả cha mẹ lẫn con cái.

Trẻ ngày nay trưởng thành nhanh hơn: Thay răng sớm trước cả khi cắp sách đến trường. Thức ăn chất lượng hơn, có nhiều thời gian nghỉ ngơi, chơi thể thao, không bị phát triển mất cân đối do lao động nặng trước tuổi. Con cái phát triển sớm hơn thời cha mẹ về mặt tình dục: Nữ có kinh sớm hơn 2 năm so với bà nội, bà ngoại. Nam mộng tinh sớm hơn thế hệ ông nội của mình. Chưa học hết cấp 2, một số cậu đã có khả năng… có con. Bản năng tình dục cũng lên tiếng sớm hơn nhưng sự chín chắn về mặt xã hội, tâm lý lại chậm hơn các thế hệ trước.

Sự chín chắn/trưởng thành khác với sự hiểu biết. Rõ ràng thế hệ trẻ ngày nay biết nhiều hơn so với các thế hệ trước nhưng lại không chín chắn bằng. Có nhiều cái hôm nay vốn rất thông thường, quen thuộc thì ngày xưa chưa hề có. Ông bà ta xưa thỉnh thoảng khăn gói ra khỏi làng mới biết vài khác lạ của những vùng quê khác. Nay trẻ em chỉ cần bấm nút, lập tức thu nhận hàng loạt thông tin từ các nước khác trên thế giới. Rất nhiều thứ chúng không hiểu nhưng có thể bị nhiễm. Thế giới mỗi ngày một đa dạng, phức tạp hơn, tìm được ở thế giới ấy một chỗ đứng, một thái độ phù hợp với mình không phải chuyện dễ dàng, chóng vánh. Trong lĩnh vực tình dục, thời kỳ mạo hiểm của lớp trẻ ngày nay được kéo dài ra; điều kiện sống thuận lợi cũng góp phần kích thích nhu cầu tình dục. Vì vậy, nếu không được chuẩn bị, không được dạy dỗ một cách khoa học, khi bước vào tuổi dậy thì, chúng dễ bị quật ngã dưới sức ép của bản năng.

Làm cha mẹ thời nay khó lắm!

Chính con cái cũng góp phần “đào tạo lại” các đấng sinh thành (Chẳng thế mà người xưa đã dạy: “Sinh con rồi mới sinh cha. Sinh cháu giữ nhà rồi mới sinh ông”)

Các bậc làm cha mẹ đã ngộ ra một điều: Ðừng nghĩ lúc nào mình cũng dạy được con (chỉ vì mình là cha mẹ), mà thực ra trong thời đại này, cha mẹ cần phải học nhiều không kém gì con cái.

Ðó chính là động lực cho tất cả các cuộc học hỏi trao đổi của các bậc làm cha mẹ.

Ths-Bs LAN HẢI