THỰC THI HUẤN TỪ CỦA ĐỨC TÂN GIÁO HOÀNG LÊÔ XIV

THỰC THI HUẤN TỪ CỦA ĐỨC TÂN GIÁO HOÀNG LÊÔ XIV

Chúng ta cùng nhau suy tư và học hỏi về những huấn từ quý giá của Đức Tân Giáo Hoàng Lêô XIV, vị Cha Chung mới của toàn thể Hội Thánh Công giáo. Những lời hướng dẫn này không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sứ vụ của Đức Giáo Hoàng trong thế giới đầy biến động hôm nay, mà còn mời gọi mỗi người chúng ta sống tinh thần hiệp hành, sử dụng truyền thông một cách khôn ngoan, và góp phần xây dựng một nền văn hóa hòa bình, yêu thương, và trung thành với Tin Mừng.

Thế giới ngày nay đang đối diện với nhiều bất an, từ các cuộc chiến tranh giữa Nga và Ukraina, căng thẳng ở Đông Phương, đến xung đột mới giữa Ấn Độ và Pakistan, cùng nhiều tranh chấp ở các vùng nhỏ lẻ khác. Những hận thù và bất ổn này làm cho cuộc sống của con người trở nên căng thẳng, mất đi sự bình an cần thiết. Hơn nữa, văn hóa hiện đại đề cao tự do cá nhân, một mặt mang lại cơ hội để mỗi người tự do bày tỏ ý kiến và hành động theo mong muốn, nhưng mặt khác lại dẫn đến chủ nghĩa cá nhân quá mức. Nhiều người chỉ chấp nhận những gì phù hợp với sở thích của mình, và khi Giáo hội đưa ra những lời dạy trái với ý muốn cá nhân, họ dễ dàng phản đối hoặc từ chối lắng nghe. Đây là một thách đố lớn đối với sứ vụ của Đức Giáo Hoàng.

Ngoài ra, sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ robot đang mở ra những cơ hội to lớn, giúp cải thiện kinh tế, mang lại sự tiện nghi và thoải mái trong cuộc sống. Tuy nhiên, công nghệ này cũng đặt ra nhiều vấn đề nghiêm trọng, như nguy cơ mất việc làm cho nhiều người lao động, hoặc làm cho con người trở nên lệ thuộc, thậm chí bị thao túng bởi máy móc. Những thách đố này đòi hỏi một sự hướng dẫn khôn ngoan từ Giáo hội để đảm bảo rằng công nghệ phục vụ phẩm giá con người, chứ không làm tổn hại đến giá trị thiêng liêng của nhân vị.

Khi chọn danh hiệu Lêô XIV, Đức Tân Giáo Hoàng dường như muốn nối tiếp tinh thần của Đức Giáo Hoàng Lêô XIII, vị Giáo Hoàng vào thế kỷ 19 đã để lại dấu ấn qua thông điệp Rerum Novarum. Thông điệp này là lời kêu gọi mạnh mẽ bảo vệ quyền lợi của người lao động trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp, khi công nhân bị bóc lột, làm việc quá tải, và không được trả lương xứng đáng. Đức Lêô XIII đã lên tiếng đòi hỏi sự công bằng, yêu cầu các chủ nhân tôn trọng phẩm giá người lao động, đảm bảo điều kiện làm việc an toàn và lương bổng hợp lý.

Tương tự, trong thời đại của cuộc cách mạng công nghệ số hôm nay, Đức Lêô XIV có lẽ cũng sẽ tiếp tục sứ vụ bảo vệ những người bị thiệt thòi bởi sự phát triển của AI và robot. Khi công nghệ thay thế con người trong nhiều công việc, nhiều anh chị em của chúng ta có nguy cơ mất việc làm, hoặc bị cuốn vào vòng xoáy của sự lệ thuộc vào máy móc. Vì vậy, Đức Giáo Hoàng sẽ cần lên tiếng để bảo vệ phẩm giá con người, đảm bảo rằng mọi người đều có cơ hội sống một cuộc đời đúng với giá trị mà Thiên Chúa đã ban tặng. Đây là một sứ vụ đầy thách đố, nhưng cũng tràn ngập hy vọng, bởi Đức Giáo Hoàng được Chúa Thánh Thần chọn lựa và nâng đỡ để dẫn dắt Hội Thánh trong thời đại này.

Chúng ta tin rằng Đức Lêô XIV đã được Chúa Thánh Thần chọn lựa qua sự bầu chọn của các Hồng y, vượt qua những suy đoán của con người. Sự soi sáng của Chúa Thánh Thần sẽ tiếp tục đồng hành với ngài trong sứ vụ dẫn dắt Hội Thánh. Là giáo dân, chúng ta được mời gọi cầu nguyện cho Đức Giáo Hoàng, để ngài luôn nhận được ơn khôn ngoan và sức mạnh từ Thiên Chúa trong việc đối diện với những thách đố của thế giới hiện đại. Đồng thời, chúng ta cũng được kêu gọi đồng hành với ngài bằng cách sống đức tin cách mạnh mẽ, góp phần xây dựng một thế giới công bằng, yêu thương, và hòa bình.

Thượng Hội đồng Giám mục lần thứ 16 đã nhấn mạnh tinh thần hiệp hành, một chủ đề không mới nhưng rất cần thiết trong thời đại hôm nay. Hiệp hành là sống tinh thần Phúc Âm và Công đồng Vaticano II, tức là cùng nhau hiệp thông, tham gia, và thi hành sứ vụ của Chúa Kitô. Tại Việt Nam, Giáo hội đã có những bước tiến đáng kể trong việc sống tinh thần hiệp hành. Các giáo phận, giáo xứ, và dòng tu đã thiết lập những cơ chế như Hội đồng Linh mục, Hội đồng Tư vấn, hoặc Hội đồng Mục vụ, tạo điều kiện thuận lợi để giáo dân và hàng giáo sĩ cùng nhau cộng tác trong sứ vụ.

Tuy nhiên, để tinh thần hiệp hành thực sự sinh hoa trái, chúng ta cần phát huy hơn nữa tiềm năng của những cơ chế này. Hiệp hành không chỉ là họp hành hay tổ chức các buổi gặp gỡ, mà là biết lắng nghe nhau trong ánh sáng của Chúa Thánh Thần. Lắng nghe ở đây không chỉ là nghe bằng tai, mà là mở lòng để thấu hiểu ý kiến của người khác, sẵn sàng xem xét lại ý kiến của mình, và phân định xem điều đó có thực sự phục vụ lợi ích của Giáo hội và là thánh ý của Thiên Chúa hay không.

Chúng ta nhận rằng trong văn hóa Việt Nam, việc lắng nghe nhau đôi khi còn khó khăn. Mỗi người thường có xu hướng bảo vệ ý kiến của mình, xem đó là ý hay nhất, và ngại chấp nhận ý kiến của người khác vì sợ mất đi vị thế hoặc phải từ bỏ quan điểm cá nhân. Điều này có thể cản trở tinh thần hiệp hành, bởi hiệp hành đòi hỏi sự khiêm nhường, sẵn sàng lắng nghe tiếng nói của Chúa Thánh Thần qua người khác.

Để khắc phục thách đố này, chúng ta cần rèn luyện khả năng lắng nghe trong Chúa Thánh Thần. Điều này có nghĩa là không chỉ nghe bằng lý trí hay cảm xúc, mà còn cầu xin ơn soi sáng để phân định đâu là ý Chúa, đâu là điều thực sự xây dựng Giáo hội. Là giáo dân, chúng ta có thể thực hiện điều này bằng cách tham gia tích cực vào các sinh hoạt giáo xứ, đóng góp ý kiến một cách xây dựng, và tôn trọng ý kiến của anh chị em khác trong cộng đoàn. Khi chúng ta biết lắng nghe nhau, chúng ta sẽ xây dựng được một Giáo hội hiệp thông, nơi mọi người cảm thấy được yêu thương và tôn trọng.

Tinh thần hiệp hành cũng kêu gọi chúng ta đi ra khỏi sự co cụm nội bộ, để thi hành sứ vụ loan báo Tin Mừng và phục vụ những người nghèo khổ. Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã nhấn mạnh rằng một Giáo hội chỉ lo cho chính mình, chăm chút cho các sinh hoạt nội bộ, sẽ ngày càng yếu đi. Ngược lại, khi chúng ta đi ra để phục vụ người nghèo, quan tâm đến những người bệnh tật, cô đơn, và già cả, uy tín của Giáo hội sẽ được nâng cao, và Tin Mừng sẽ được loan báo cách hiệu quả hơn.

Tại Việt Nam, nhiều giáo xứ và cộng đoàn đã làm tốt việc này, qua các hoạt động bác ái như thăm viếng người nghèo, hỗ trợ người bệnh, hoặc chăm sóc người già. Tuy nhiên, chúng ta cần đẩy mạnh hơn nữa tinh thần này, để mọi giáo dân đều ý thức rằng sứ vụ của mình không chỉ dừng lại trong nhà thờ, mà phải lan tỏa ra ngoài xã hội. Mỗi người chúng ta có thể góp phần bằng những việc làm nhỏ bé, như thăm hỏi một người hàng xóm đang gặp khó khăn, chia sẻ một bữa ăn với người nghèo, hoặc cầu nguyện cho những người đang đau khổ.

Trong bài huấn từ đầu tiên dành cho giới truyền thông, Đức Tân Giáo Hoàng Lêô XIV đã nhấn mạnh rằng truyền thông không chỉ là chuyển tải thông tin, mà còn góp phần hình thành văn hóa, đặc biệt là văn hóa của thời đại kỹ thuật số. Truyền thông là một ân huệ lớn, nhưng cần được sử dụng cách khôn ngoan để kiến tạo hòa bình, giải trừ vũ khí trong tâm hồn và lời nói, và xây dựng một thế giới yêu thương.

Chúng ta thấy truyền thông của chúng ta đôi khi còn giới hạn trong phạm vi nhà thờ, chưa thực sự đi ra để lắng nghe và phản ánh cuộc sống thực tế của người nghèo, người lao động, và các khu xóm dân cư. Để đáp ứng lời mời gọi của Đức Giáo Hoàng, truyền thông Công giáo Việt Nam cần mở rộng phạm vi, không chỉ đưa tin về các nghi lễ, mà còn nói lên tiếng nói của những người yếu thế, chia sẻ những câu chuyện thực tế về cuộc sống của anh chị em trong xã hội.

Đức Lêô XIV kêu gọi chúng ta giải trừ vũ khí trong tâm hồn và lời nói, để từ đó xây dựng hòa bình. Trên bình diện tổ chức, truyền thông Công giáo Việt Nam thường sử dụng những ngôn từ hòa bình và bác ái. Tuy nhiên, trên bình diện cá nhân, đặc biệt trên các mạng xã hội, nhiều người, kể cả các Kitô hữu, đã lạm dụng truyền thông để công kích, nói xấu, hoặc tạo phe nhóm, gây chia rẽ trong cộng đoàn. Những hành động này đi ngược lại tinh thần của Tin Mừng, bởi như Chúa Giêsu đã dạy, chúng ta được kêu gọi nói sự thật trong tình yêu và xây dựng sự hiệp nhất.

Là giáo dân, chúng ta cần xét mình về cách sử dụng mạng xã hội. Mỗi lời nói, mỗi bài đăng của chúng ta có góp phần xây dựng hòa bình, hay vô tình gieo rắc sự nghi ngờ và chia rẽ? Khi chúng ta nói hành, nói xấu, hay công kích người khác, chúng ta không chỉ làm tổn thương cộng đoàn, mà còn có nguy cơ trở thành “con cái của ma quỷ”, như Chúa Giêsu đã cảnh báo. Vì vậy, chúng ta hãy dứt khoát nói “không” với những lời nói và hành động gây chia rẽ, và thay vào đó, sử dụng truyền thông để lan tỏa tình yêu, sự thật, và lòng bác ái.

Trí tuệ nhân tạo (AI) là một công cụ mạnh mẽ trong thời đại kỹ thuật số, và nếu được sử dụng đúng cách, nó có thể hỗ trợ Giáo hội trong việc loan báo Tin Mừng và xây dựng một nền văn hóa yêu thương. Đức Tổng Giám mục Giuse đã chia sẻ một ví dụ thực tế khi ngài sử dụng ChatGPT để trả lời câu hỏi về cách sử dụng AI trong truyền thông Công giáo. Theo đó, AI có thể hỗ trợ tạo ra các nội dung truyền giáo, như bài chia sẻ Tin Mừng, suy niệm Lời Chúa, video hoạt hình, hoặc phim ngắn về đời sống đức tin. AI cũng có thể giúp lọc tin giả, đề xuất các nội dung tích cực, và hỗ trợ hướng dẫn thiêng liêng bằng cách gợi ý các bài suy niệm hoặc lời cầu nguyện.

Tuy nhiên, để sử dụng AI một cách khôn ngoan, truyền thông Công giáo cần tuân theo các nguyên tắc cơ bản:

Trung thành với giáo huấn Hội Thánh: Mọi nội dung do AI tạo ra phải dựa trên Kinh Thánh, Truyền thống, và giáo huấn chính thức của Giáo hội.

Tôn trọng phẩm giá con người: AI chỉ là công cụ hỗ trợ, không thể thay thế con người trong việc phân định đạo đức, tỏa giải tội, hoặc linh hướng.

Phục vụ chứ không thao túng: AI phải được sử dụng để giáo dục và truyền giáo, không chạy theo thị hiếu giật gân hay biến đức tin thành sản phẩm tiêu thụ.

Đặt đức tin lên trên công nghệ: Công nghệ chỉ là phương tiện, còn đức tin phải là trung tâm của mọi hoạt động truyền thông.

Ngoài ra, Giáo hội địa phương, từ giáo phận đến giáo xứ, nên khởi xướng các dự án nhỏ sử dụng AI để tạo ra các sản phẩm truyền thông, như video giới thiệu Chúa Giêsu, giải đáp thắc mắc về đức tin, hoặc chia sẻ gương các thánh. Đồng thời, cần đào tạo giáo dân, đặc biệt là giới trẻ và trí thức, để họ hiểu biết về AI và sử dụng nó cách hiệu quả trong việc loan báo Tin Mừng.

Dù AI và công nghệ có phát triển đến đâu, yếu tố quan trọng nhất trong truyền thông Công giáo vẫn là chứng từ đức tin sống động. Một video hay bài viết do AI tạo ra có thể truyền tải thông điệp, nhưng chỉ khi nó được thực hiện bởi những con người có đức tin mạnh mẽ, nó mới thực sự chạm đến trái tim người nghe. Chẳng hạn, khi một người mẹ nói với con mình rằng “Chúa thương con”, lời nói ấy mang sức mạnh của kinh nghiệm đức tin, điều mà AI không thể thay thế.

Vì vậy, mỗi người chúng ta được mời gọi sống đức tin cách sâu sắc, để khi sử dụng các phương tiện truyền thông, chúng ta không chỉ truyền tải thông tin, mà còn chia sẻ chính kinh nghiệm gặp gỡ Chúa của mình. Hãy biến mỗi bài đăng, mỗi video, mỗi lời nói của chúng ta thành một chứng từ sống động về tình yêu của Thiên Chúa, để qua đó, anh chị em của chúng ta được khơi dậy lòng tin và hy vọng.

Những huấn từ của Đức Tân Giáo Hoàng Lêô XIV là kim chỉ nam cho hành trình đức tin của chúng ta trong thời đại hôm nay. Là giáo dân, chúng ta được mời gọi:

Cầu nguyện cho Đức Giáo Hoàng: Hãy thường xuyên cầu nguyện cho Đức Lêô XIV, để ngài nhận được ơn khôn ngoan và sức mạnh từ Chúa Thánh Thần trong sứ vụ dẫn dắt Hội Thánh.

Sống tinh thần hiệp hành: Tham gia tích cực vào các sinh hoạt giáo xứ, lắng nghe anh chị em trong cộng đoàn với lòng khiêm nhường, và cùng nhau thi hành sứ vụ loan báo Tin Mừng.

Sử dụng truyền thông cách khôn ngoan: Hãy dùng mạng xã hội và các phương tiện truyền thông để lan tỏa sự thật, tình yêu, và hòa bình, thay vì gieo rắc chia rẽ hay hận thù.

Tận dụng công nghệ vì Tin Mừng: Khuyến khích các giáo xứ và cộng đoàn sử dụng AI và công nghệ để tạo ra các nội dung truyền giáo sáng tạo, nhưng luôn đặt đức tin làm trung tâm.

Sống chứng từ đức tin: Hãy để đời sống của chúng ta trở thành một lời rao giảng sống động về tình yêu của Chúa, qua những việc làm bác ái, sự tha thứ, và lòng yêu thương.

Trong bối cảnh thế giới đầy biến động và thách đố, Đức Tân Giáo Hoàng Lêô XIV mời gọi chúng ta trở thành những chứng nhân của hòa bình, yêu thương, và sự thật. Chúng ta nhận thấy rằng Giáo hội Công giáo Việt Nam có một vai trò quan trọng trong việc sống tinh thần hiệp hành, sử dụng truyền thông cách khôn ngoan, và bảo vệ phẩm giá con người trong thời đại kỹ thuật số. Mỗi người chúng ta, dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào, đều được mời gọi góp phần xây dựng một Giáo hội hiệp thông, một xã hội công bằng, và một thế giới tràn ngập tình yêu của Chúa.

Hãy cùng nhau cầu nguyện và dấn thân, để với sự soi sáng của Chúa Thánh Thần, chúng ta có thể thực thi những huấn từ của Đức Giáo Hoàng, và trở thành ánh sáng cho thế giới hôm nay. Xin Chúa chúc lành cho tất cả chúng ta.

Lm. Anmai, CSsR